Iets over de waarde van het kerkverband

-over independentisme en ontevredenheid rond "meerdere vergaderingen" (2)-

ledere plaatselijke kerk vormt een openbaring van de ware kerk. Maar de Zaligmaker roept op tot eenheid. Een verband van meer kerken is niet onbijbels. De naam van de zeventiende-eeuwse Utrechtse hoogleraar Gisbertus Voetius is onder ons niet onbekend. Hij en andere gereformeerde theologen leidden het kerkverband terug op het apostelconvent zoals dat in Handelingen 15 ter sprake komt.

Het 'bindmiddel' voor lokale kerken die met elkaar een gemeenschap vormen, is de gereformeerde belijdenis. Wat ons betreft: de Drie Formulieren van Enigheid. Dus de Heidelbergse Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels. De synode van Embden verwoordde anno 1571 dat de confessie dient tot „ghetuyghenisse der onderlingher eendrachtigheyt". Kerken en ambtsdragers en gemeenteleden kunnen elkaar erop aan spreken als iemand iets doet dat met die belijdenis in strijd is.

Daarnaast is er sprake van een kerkorde. Zoals ook de burgerlijke overheid haar wetten en regelgeving heeft. Bepalingen waarin niet slechts ieders rechten en plichten vastliggen. Maar waarin ook het onderling functioneren van de diverse overheidsorganen wordt geregeld. Zo is het ook met de op Gods Woord gebaseerde kerkorde. Daarin zijn de afspraken over ieders rechten en verplichtingen verwoord. En de manier waarop wederzijdse hulp gestalte krijgt.

Bindende besluiten

Het boek Handelingen bevat geen gebod voor het bijeenkomen van classes en synode. Die woorden zijn pas later uitgevonden. Maar in feite is er bij het apostelconvent, waar werd gesproken over de al of niet bestaande noodzaak van de besnijdenis en het als of niet onderhouden van de ceremoniële wetten, wel sprake van een meerdere vergadering. En zo biedt dus deze passage uit Lukas' geschiedschrijving ons vele eeuwen later stellig verlof tot het bijeenkomen van classes en synoden. In die geschiedenis ligt tevens verklaard dat meerdere vergaderingen - er zijn meer kerken bij betrokken- bindende besluiten mogen nemen. De heidenen uit Antiochië, Syrië en Cilicië worden schriftelijk op de hoogte gesteld dat zij zich moesten onthouden van afgodenoffer, bloed en het verstikte en van hoererij. Maar verder krijgen ze geen last opgelegd "dan deze noodzakelijke dingen."

Geen tegenstelling

Toch is niet ieder overtuigd van het feit dat hij zich aan de bepalingen van meerdere vergaderingen moet houden. Sommigen beklemtonen de autonomie vooral als er financiële aspecten in het geding zijn. Anderen verzetten zich tegen synodale besluiten of rapporten, omdat ze hun inhoudelijk niet aanstaan. De Dordtse Kerkorde zegt immers in artikel 84 dat "geen kerk over andere kerken, geen dienaar over andere dienaren, geen ouderling of diaken over andere ouderlingen of diakenen enige heerschap zal voeren."

Dat klopt. Maar de Dordtse Kerkorde is niet innerlijk tegenstrijdig. Artikel 84 staat niet op gespannen voet met artikel 31. Het maakt het nemen van bindende besluiten niet onmogelijk. Ds. Jac. Trigland schreef in zijn Kerckelijke Geschiedenissen over de bedoeling van artikel 84. Deze is dat de gemeente van Apeldoorn niet meer in de melk te brokkelen heeft dan die van Deventer. En dat de mening van afgevaardigden van de gemeente te Middelburg-Centrum naar de classis niet zwaarder weegt dan die van de gedelegeerden uit Haamstede.

Niet onbegrensd

Respect voor het kerkverband houdt geen onbegrensde onderdanigheid aan de besluiten van meerdere vergaderingen. Integendeel. De grens ligt bij het vasthouden aan de rechte leer van het Woord van God. De grens ligt waar artikel 24 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis spreekt over de drie kenmerken van de ware kerk: de reine bediening van het Evangelie en van de sacramenten en het handhaven van de kerkelijke tucht.

Aan het ambt is een zekere mate van zeggenschap verbonden. De ambtsdrager is gezagsdrager. De heidenapostel spreekt over het uitoefenen van "strengheid, naar de macht die mij de Heere gegeven heeft" (2 Korinthe 13 : 10). Dat krijgt ook gestalte via besluiten van kerkelijke vergaderingen. "En zo wat gij zult binden op de aarde, zal in de hemelen gebonden zijn. En zo wat gij ontbinden zult op de aarde, zal in de hemelen ontbonden zijn" (Mattheüs 16 : 10). Maar Christus en de Bijbel hebben gezag over allen. De gezamenlijke ambtsdragers laten dat Woord spreken betreffende leer en leven, geloof en geschil. En ieder lid van de kerk heeft zich neer te leggen bij een met meerderheid van stemmen genomen besluit.

Niet monddood

Daardoor wordt een belijdend lid van een plaatselijke gemeente niet de mond gesnoerd. En ook een ouderling of diaken niet. Artikel 31 van de Dordtse Kerkorde geeft hun het recht om zich, indien zij menen dat bepaalde besluiten het heil van de kerk niet dienen of niet in overeenstemming met Schrift en belijdenis zijn, te beroepen op een meerdere vergadering. Sterker nog: als iemand vindt dat een besluit strijdig is met Gods Woord is het zijn plicht dat aan te tonen. En als iemand nu eens geen gelijk krijgt in zijn appèl? Of als iemand uit slordigheid geen gebruik maakt van het recht tot beroep? Terwijl hij zich toch niet kan verenigen met de genomen beslissingen? Besluiten die meestal tuchtzaken betreffen, maar ook de levensstijl kunnen raken. Hoe omstreden schijnt soms het standpunt van onze Generale Synode betreffende televisie. Hoe aangevochten kunnen de regels voor kleding in en buiten de kerk soms zijn. Als ik het niet eens ben met andermans voorschriften, wat dan?

Vast en bondig

Dan hebben wij ons desondanks neer te leggen bij de uitspraken van kerkelijke vergaderingen. Natuurlijk is een advies niet bindend. Maar bij besluiten ligt dat anders. Beloofden wij bij onze belijdenis niet het gezag van de ambten te erkennen? Ook als iemand geen gelijk krijgt van een meerdere vergadering heeft hij zich te schikken naar de kerkelijke regels. Hij heeft ze „voor vast en bondig" te houden.

Onze samenleving gaat de leden van de Gereformeerde Gemeenten niet voorbij. Zij leven er midden in. De cultuur oefent invloed op ons uit. Het individualisme gaat kerk en consistorie niet voorbij. Er zou weleens een nieuw soort independentisme kunnen groeien. Laten eigenzinnigheid en hoogmoed toch verre van ons zijn. Dient elkander door de liefde.

Apeldoorn, G. Roos.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen