Samengevoegd

Hertrouwen na echtscheiding is, zolang de voormalige huwelijkspartner nog leeft, in alle gevallen strijdig met het bijbelse gebod. Aldus ds. D.J. Engelsma, predikant in de Protestant Reformed Churches in Amerika en hoogleraar dogmatiek en Oude Testament aan het Protestant Reformed Seminary te Grand Rapids. Van zijn boek Better to marry verscheen onlangs onder de titel "SamengevoegöT' een Nederlandse vertaling.

Ds. Engelsma heeft meer publicaties op zijn naam staan die gaan over het huwelijk. Zo schreef hij het boek Marriage, dat vele goede dingen bevat over seksualiteit, kinderen, gezin, de 'verborgenheid' van het huwelijk, enz. Hij plaatst deze onderwerpen in bijbels licht. Ook dit boek is waard om in het Nederlands vertaald te worden. U begrijpt wel dat ik positief ben over de inhoud van het boek "SamengevoegüT'. Hoewel ik het niet in elk opzicht met de schrijver eens ben - daarover later - bevat het boek vele lezenswaardige en behartigenswaardige dingen over het huwelijk, over echtscheiding en over hertrouwen. Ook komen onderwerpen als seksualiteit en het leven als alleenstaande aan de orde.

Christus of de cultuur

De beschouwingen die ds. Engelsma geeft, kunnen ons helpen bij het nadenken over deze onderwerpen in het licht van de eis van Gods Woord. Want dat is in dit boek bijzonder te waarderen. De schrijver plaatst de dingen in het licht van de eis van Gods Woord. Hij vraagt zich als het ware steeds af: "Wat is de wil van God? " Het moet ook onze vraag zijn bij het doordenken van deze dingen: "Wat vraagt de Heere van ons in Zijn Woord? " Ds. Engelsma stelt op blz. 77: "De vraag voor kerken en christenen van tegenwoordig is eenvoudigweg deze: "Gehoorzamen wij het Woord van Christus zoals dat door Zijn apostel geschreven is, of niet? " "Is het Christus of de cultuur die onze leer en praktijk zal bepalen op het zo belangrijke terrein van het christelijke leven, de huwelijkstrouw? "

In een interview met het Reformatorisch Dagblad fulmineert ds. Engelsma tegen de praktijk in vele kerken in de Verenigde Staten en in Nederland waar echtscheiding en hertrouwen gemakkelijk geaccepteerd worden. Hij noemt het een schande dat vele kerken deze grote zonde toestaan. Men weet kennelijk niet meer dat het een duidelijk gebod is van de Heilige Schrift dat het huwelijk een onverbreekbare band is van intieme liefde en gemeenschap tussen één man en één vrouw voor het hele leven. De onverbreekbaarheid van die band voor het leven is, zegt de auteur, de basis voor het onderricht van de apostelen aangaande het huwelijk.

Zoals ook het huwelijk tussen Christus en Zijn volk niet kan worden ontbonden, zo kan ook de huwelijksband niet worden ontbonden. Zijn opvattingen baseert ds. Engelsma vooral op I Korinthe 7:10-17 en daarmee verband houdende teksten.

Het valt niet te ontkennen dat de heersende moraal aangaande huwelijk en echtscheiding de kerk niet onberoerd laat. Sinds 1970 is het aantal echtscheidingen meer dan verdrievoudigd. Meer dan 40 procent van de eerste kinderen wordt geboren uit een buitenechtelijke relatie, tegen 3 procent in 1970. Ook kerkenraden in onze gemeenten krijgen steeds meer te maken met echtscheidingen en daaruit voortvloeiend ook met verzoeken een tweede huwelijk kerkelijk te bevestigen. En laten we maar eerlijk zijn, we zijn zo gauw geneigd om openingen te zoeken om een tweede huwelijk van gescheiden personen kerkelijk te bevestigen. Het is toch fijn als een man en een vrouw die al zoveel narigheid achter de rug hebben door hun vorige huwelijk en de problemen van de echtscheiding, elkaar gevonden hebben en een nieuwe start kurmen maken? Ik ben zo geneigd om mijn gevoel te volgen, zeker daar waar het toch wel vaststaat dat betrokkenen schuldloos gescheiden zijn. Maar niet mijn gevoel is maatgevend, maar het Woord van God.

Bezinning

In meerdere kerken vindt bezinning plaats op huwelijk, echtscheiding en hertrouwen. Binnen de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt is een uitvoerige studie verschenen. Ook door de Generale Synode van de Gereformeerde Gemeenten is een commissie ingesteld, die over deze materie moet adviseren aan de Synode. Een aanvankelijk voor de Synode van 2004 uitgebracht rapport riep nog een aantal vragen op, zodat de commissie is gevraagd voor een volgende Synode met een rapport te komen, waarin op de gestelde vragen wordt ingegaan. Ik zal niet op die rapporten ingaan - ik zou daarmee de genoemde commissie voor de voeten lopen - maar blijven bij de bespreking van het boek van ds. Engelsma. De verschijning van dat boek alleen al noopt tot bezinning. Want hij verwijt de kerken nogal wat als hij zegt dat in de kerken een geregeld, heilig leven met betrekking tot seksualiteit en huwelijk niet alleen aan het afbrokkelen is, maar in sommige kerken zelfs geheel in elkaar is gestort. Ook hekelt hij het feit dat de kerken synoderapporten aannemen die de seksuele activiteit van ongehuwden, het onbijbelse echtscheiden, het hertrouwen van getrouwden en de homoseksuele lust en praktijk van getrouwden en ongetrouwden goedkeuren, of een genade van God in Christus preken die al deze verdorvenheid goedkeurt door haar te tolereren.

Scheiden en hertrouwen

Door het als een recht van het Evangelie te beschouwen om te scheiden van hun levensgezel en te hertrouwen met degene die ze begeren, maken belijdende christenen zich publiekelijk schuldig aan hoererij, zegt Engelsma. En hoereerders zullen het Koninkrijk van God niet beërven (1 Korinthe 6:10). Alleen de dood maakt scheiding tussen een man en een vrouw die in een door mensen onverbreekbare band zijn verbonden. Daarom hekelt de schrijver ook de uitspraak van de Christian Reformed Church in de Verenigde Staten dat de basale verklaring van de Schrift is dat echtscheiding en hertrouwen terwijl iemands huwelijkspartner nog leeft, overspel zijn, maar die dat heldere bijbelse standpunt direct loslaten door te zeggen dat de kerk pastoraal moet omgaan met diegenen die gefaald hebben om zich te houden aan het bijbelse principe. De deur van de hemel zal niet zo wijd opengezet worden, zegt Engelsma, als de deur door deze richtlijn wordt geopend voor echtscheiding en hertrouwen, om welke reden dan ook.

Engelsma wil nog wel weten van overspel als een bijbelse grond voor echtscheiding, maar dat overspel grond zou geven voor hertrouwen aan de zogenaamd onschuldige partij, verwerpt hij met klem. In het RD van 11 april 2005 zegt hij dat deze les de gewetens van velen kan pijnigen. De gewetens van allen die in overspel leven, en de gewetens van de kerken die leven in overspel toestaan, moeten gepijnigd worden. Het gaat dus om de gewetens van hen, die een gescheiden man of vrouw trouwen, ook al heeft de eerdere echtgenoot of echtgenote over­ spel bedreven. Op dat punt heb ik toch wel mijn bedenkingen bij de uitspraken van Engelsma. Door vele gezaghebbende gereformeerde theologen is altijd op grond van Mattheüs 19:9 aangenomen dat overspel een wettige grond is tot echtscheiding en dan ook een wettige grond tot hertrouwen. Waar daar gesproken wordt over de 'verlatene' ziet dat op de vrouw die om andere reden dan overspel is weggestuurd. De kerken van gereformeerde belijdenis hebben deze gedachte in het algemeen gevolgd, niet om pastorale redenen, maar omdat dat op grond van de Schrift en met name de exegese van Mattheüs 19:9 alleszins aannemelijk is. Zij die een tweede huwelijk zijn aangegaan met toestemming van de kerk, waar dat huwelijk door de kerk is bevestigd, kunnen door de uitspraken van Engelsma inderdaad in hun geweten worden gepijnigd, terwijl daar geen reden voor is. Ik ga nu niet in op allerlei vragen rond de exegese van Mattheüs 19:9. Zonder de gronden voor echtscheiding en hertrouwen op te rekken buiten de in het Woord getrokken grenzen, wordt naar mijn mening een bestaand huwelijk door overspel metterdaad ontbonden. De overspelige partner is als het ware gestorven voor zijn of haar wettige partner. Onder het Oude Testament moest een overspeler gedood worden. Dat overspel van één van de huwelijkspartners niet meteen hoeft te leiden tot een formele echtscheiding en dat een dergelijk huwelijk door schuldbelijdenis en berouw in stand kan blijven en daarnaar ook moet worden gestreefd, doet aan het beginsel niet af. Het is jammer dat de schrijver niet erkent dat een andere exegese dan de zijne ook heel wel tot de mogelijkheden behoort.

Seksualiteit

In het tweede hoofdstuk spreekt Engelsma heel positief over seksualiteit binnen het huwelijk. Zijn beschouwingen over hoe binnen het huwelijk de man aan de vrouw de schuldige goedwilligheid zal betalen en desgelijks ook de vrouw aan de man (1 Korinthe 7:3) zijn het waard om ter harte genomen te worden. Seksualiteit is een huwelijksplicht. Ook over het zich aan elkaar onttrekken voor een tijd, spreekt hij op een realistische wijze, die mijns inziens recht doet aan het bijbels getuigenis. Hij gebruikt daarbij soms wel erg scherpe uitdrukkingen. Zo zegt hij dat een vrouw die altijd hoofdpijn heeft (en daarom belangstelling verliest in de seksuele omgang met haar man) een dief, een oplichter is. Dat zou ik hem niet durven nazeggen. Het klinkt weinig pastoraal. Deze wijze van spreken zal misschien te maken hebben met een Amerikaanse mentaliteit die wij gelukkig niet zo kennen.

De alleenstaande

Nadat Engelsma eerst de roomse praktijk van het celibaat met alle seksuele immoraliteit die daarvan het gevolg is heeft veroordeeld, schrijft hij op pastorale wijze over het vrijgezel zijn en de eerbaarheid daarvan. Op grond van wat de apostel Paulus schrijft in 1 Korinthe 7 trekt hij de conclusie dat het alleenstaande leven goed is aangezien het huwelijk geen absoluut vereiste is voor christenen. Er is niets schandelijks of twijfelachtigs aan het ongetrouwd zijn. De ongetrouwden moeten hun alleenzijn niet als een mislukking of als iets minderwaardigs beschouwen. Ook het reële probleem van hen die er niet voor gekozen hebben of omdat ze de gave van de zelfbeheersing hebben, om alleen te blijven, komt aan de orde. Ik zou ook de 'onvrijwillige' vrijgezel willen aanraden dit hoofdstuk van het boek "Samengevoegfi? " te lezen. Er zou nog veel meer te zeggen zijn over de inhoud van dit boek, mede in relatie tot andere publicaties van ds. Engelsma, onder andere in de The Standard Bearer, een uitgave van de Pree Publishing Association. Met heel veel kan ik instemmen, maar op het punt van overspel als echtscheidingsgrond en grond voor hertrouwen blijf ik van mening met hem verschillen. Het boek bevat als bijlage een preek van de auteur over Mattheüs 19:9, die mijns inziens niet zoveel toevoegt aan de inhoud van het boek en die eigenlijk uitsluitend ethisch van inhoud is. Wij zijn dat zo niet gewend. De titel van het boek "Samengevoegii", spreekt me niet zo aan. Een andere - meer aansprekende - titel zou de betekenis van het boek ten goede komen.

N.a.v. ds. D.J. Engelsma, Samengevoegd. Bijbelse richtlijnen voor huwelijk en seksualiteit. De Groot Goudriaan 2005. 125 blz. Prijs € 12, 50.

Capelle aan den IJssel ds. W. Silfhout

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen