Verbond, prediking en geestelijk leven

De thema's verbond, prediking en geestelijk leven hebben al vele pennen in beweging gebracht. Helaas nogal eens vanuit een kritische geest. Daarom mogen we blij zijn met de uitgave van het boek "Verbond, prediking en geestelijk leven ". Vanuit een hartelijke verbondenheid met de prediking en het geestelijk leven binnen onze gemeenten hebben vier schrijvers meer willen zeggen over deze belangrijke onderwerpen. Zij hopen dat het boek jongeren zal helpen "positief in te groeien in het geestelijk klimaat van onze gemeenten ". Dit zeggen we hen van harte na.

Na de synode-uitgave Louter genade; Over verbond, beloften en prediking (2002) verscheen twee jaar later het boekje Zijn verbond en woorden. De ondertitel maakte duidelijk dat in deze uitgave Louter genade voor jongeren wordt toegelicht. Vier godsdienstdocenten hadden van de Generale Synode deze opdracht gekregen. Zij verzamelden zoveel materiaal dat er een apart boek voor nodig was om het uit te geven. Zo is Verbond, prediking en geestelijk leven tot stand gekomen. Louter genade heeft zijn weg wel gevonden in de gemeenten. Laten we hopen dat alle ambtsdragers het ook hebben gelezen en overdacht. Laten we hopen dat Zijn verbond en woorden een plaats heeft gekregen op de (belijdenis)catechisatie. Het boekje is geschreven voor jongeren. Maar het zal ook zeker geen kwaad kunnen als ouders en ouderen het lezen. Niet alleen onder jongeren, maar helaas ook onder ouderen is er zoveel onkunde over de meeste wezenlijke zaken van de prediking. En onkunde is de opstap voor dwaling, zo leert de geschiedenis telkens weer.

Fundering

Het lezen van Verbond, prediking en geestelijk leven zal wel enige inspanning vragen, zo merken de schrijvers J.J. Grandia, J. van Mourik, B. van Ojen en J. Pas in hun woord vooraf op. We mogen eraan toevoegen: deze inspanning zal rijk beloond worden. Het boek reikt veel materiaal aan om te bestuderen en te overdenken. Vooral worden we getroffen door de talloze citaten en verwijzingen naar Gods Woord. Het vele materiaal uit de kerkgeschiedenis is ook bruikbaar, maar de fundering van de leer in Gods Woord is van groot belang in een tijd waarin de pijlen zich meer en meer lijken te richten op de prediking van vrije genade. Laten onze jongeren én onze ouderen goed onthouden: de prediking binnen onze gemeenten is niet een specialiteit van een wat aparte kerk. Ze wil helemaal verankerd zijn in het enige getuigenis dat onfeilbaar is: Gods Woord. Ook staat ze in de geschiedenis van Reformatie en Nadere Reformatie, in de geschiedenis ook van de verschillende afscheidingen van de vaderlandse kerk. En ook wensen we onderwezen te worden door de predikanten die de Heere in de begintijd van onze Gereformeerde Gemeenten geschonken heeft. Wie iets van hun leven heeft gelezen, moet wel jaloers zijn op de grote weldaden die de Heere hen schonk, waardoor ze ook een diep inzicht ontvingen in de bevindelijke betekenis van Gods Woord. De Heere schonk onze gemeenten in die tijd meerdere predikanten die met een Drie-enig God verzoend waren van wie de preken nog steeds beschikbaar zijn. Die laten we toch niet liggen?

Duidelijke uitleg

Verbond, prediking en geestelijk leven telt zes hoofdstukken. Eerst krijgen we enkele bijbelse hoofdlijnen omtrent verbond en belofte, in hoofdstuk twee gevolgd door een schets hoe vanaf de Reformatie tot heden over verbond en belofte geschreven is. Hoofdstuk drie biedt bijbelse hoofdlijnen over de prediking, die in hoofdstuk vier nog wat nader worden uitgewerkt, mede aan de hand van citaten uit preken. In hoofdstuk 5 lezen we bijbelse hoofdlijnen omtrent het geestelijk leven, die in het laatste hoofdstuk worden uitgewerkt en toegelicht aan de hand van citaten uit preken en levensbeschrijvingen.

Enkele opvallende punten in het boek willen we noemen. Het is zeer te waarderen dat veel begrippen en onderscheidingen die onder ons altijd gangbaar zijn geweest duidelijk worden uitgelegd. Zo wordt vanuit de geschiedeu's van Israël het verschil tussen wezen en bediening van het verbond toegelicht. We lezen over twee soorten beloften, namelijk de absolute beloften voor de uitverkorenen en de voorwaardelijke evangeliebeloften die allen gelden die het Woord Gods horen. Helder wordt geschreven over het onderscheid tussen uitwendige en inwendige roeping. De drieslag Godskennis, zelfkennis, Christuskennis krijgt een heldere uitleg vanuit de brief aan de Romeinen. Pastoraal is de uitleg dat het prediken van de weg der zaligheid en de kenmerken van genade niet het verwijt mag krijgen dat dan de mens in het middelpunt wordt gezet.

Vanuit Efeze 1:4 en Romeinen 5 wordt uitgelegd dat het goed te verdedigen is Christus het Hoofd van het genadeverbond te noemen. Heel mooi zijn de bladzijden 54 tot 56 waar, na een uitvoerige bespreking van de schriftgedeelten, de brug wordt geslagen naar de zes leeruitspraken over het genadeverbond van 1931. Wie dit leest, kan haast geen bezwaren meer tegen deze leeruitspraken overhouden, temeer omdat je al lezende zeker niet het gevoel krijgt dat er naar deze uitspraken toegeschreven is. Laten we maar niet vergeten dat aan de leeruitspraken van 1931 geen theologische disputen voorafgingen. Gelukkig maar. Wel een aangename bespreking van kinderen Gods, die vanuit een doorleving van de zaken mochten spreken over verbond en beloften. We mogen blij zijn dat we deze leeruitspraken hebben meegekregen. Laten we ons ook maar niet aanpraten dat we ons in allerlei bochten moeten wringen om een bijbelse basis te vinden voor de prediking zoals die onder ons altijd is gehoord.

Hartelijke verbondenheid

Het tweede wat in het boek opvalt is de hartelijke verbondenheid met leer, geestelijk leven en prediking in onze gemeenten die we als een rode draad door het boek aantreffen. De schrijvers willen onze jongeren hoogachting voor de prediking bijbrengen. Dat is hard nodig in onze tijd. In hoeveel kerken, die nog de naam reformatorisch dragen, wordt de prediking stapje voor stapje van haar eerste plaats weggedrongen. Kortere preken met minder schriftuitleg en meer actuele voorvallen, meer zingen, eventueel ruimte voor een persoonlijk getuigenis, het gebeurt allemaal. De dienst wordt steeds mooier én inhoudelijk steeds armer. Maar vele hoorders merken dat helemaal niet.

Een derde kenmerk is dat de schrijvers eerlijk willen blijven. Eerlijk geven ze toe dat in de uiüeg van Calvijn op Genesis 17:7 een spanningsveld te zien is. Richt God Zijn verbond nu op met de uitverkorenen of met het natuurlijke zaad van Abraham? Calvijn laat beide gedachten staan en komt zo tot de zo belangrijke onderscheiding van "tweeërlei kinderen des verbonds". Eerlijk schrijven de auteurs ook over het verzet in met name de Kruisgemeenten (ds. Fransen, ds. WW Smitt) tegen het welmenend aanbod van genade. Daarbij tekenen ze aan dat deze predikanten zich vooral verzetten tegen de bedding waarin dit aanbod in de Gelderse richting van de afgescheiden kerken werd gepredikt. Zozeer werd daar de nadruk gelegd op de nodiging vanuit het Evangelie en de algenoegzaamheid van Christus' offer dat het erop leek dat de gemeente maar moest geloven dat Christus voor hen was gestorven. Dan begrijpen we het felle verzet van ds. Fransen. Dan zien we ook dat we dit verzet nooit mogen gebruiken om een eerlijke prediking van Gods genade in de verdachtenbank te zetten. Helaas gebeurt dat in onze tijd ook.

Strafwaardig

Enkele kanttekeningen willen we plaatsen bij het boek. In de meeste hoofdstukken sluit het taalgebruik nauw aan bij wat jongeren onder de prediking horen. In het eerste hoofdstuk is dat iets minder het geval. In plaats van "tot en met realiteit worden" spreken we liever over "bevindelijk beleven". We spreken liever ook niet over een "heilige actie" tussen de Goddelijke Personen. En als we Handelingen 13:48 aanhalen, kunnen we het woord "geordineerd" beter laten staan en niet vervangen door "voorbeschikt". Het is inhoudelijk hetzelfde, maar laten we de woorden van de Statenvertaling liever handhaven.

In de hoofdstukken over het geestelijk leven wordt duidelijk de noodzaak van de keimis van de ellende getekend. Zonder die beleving zal niemand behoefte gevoelen aan verlossing door een Ander. Eén element blijft in dit verband wat onderbelicht. Dat is de beleving van de zo belangrijke vraag 12 van onze Catechismus: het beleven van het strafwaardig zijn, het buigen onder Gods rechtvaardig oordeel, de onvoorwaardelijke overgave van de mens aan God, het afgesneden worden van de werken. De kanttekeningen bij Romeinen 7: 9 zeggen in dit verband ook meer dan het boek eruit overneemt. Paulus verloor niet alleen de moed om door de gehoorzaamheid der wet behouden te worden. Hij was ook, zo lezen we, in zijn gemoed overtuigd dat hij midden in de dood lag. Die beleving is wezenlijk voor een schriftuurlijk-bevindelijke prediking. Aan Romeinen 3:21 gaat het ingrijpende negentiende vers vooraf, ook in de beleving van de Kerk. Over de analogie tussen het leven van de bijbelheiligen en de discipelen had het vijfde hoofdstuk wat overtuigder mogen klinken. Het staat er nu wat terughoudend en voorzichtig.

De schrijvers van "Verbond, prediking en geestelijk leven" hebben de gemeenten een grote dienst bewezen met hun boek. Op een evenwichtige wijze hebben ze de twee sporen in de prediking willen benadrukken: Goddelijk soeverein genadewerk én menselijke verantwoordelijkheid, de noodzaak van het plaatsmakende werk voor Christus én de liefelijke nodiging tot zaligheid. De overtuigende citaten uit preken vanuit onze gemeenten houden ons een spiegel voor. Maar bovenal ligt er een spiegel in Gods Woord in de betuiging van Paulus: want de liefde van Christus dringt ons. Moge dat de praktijk van de prediking zijn.

N.a.v. Drs. J.J. Grandia (e.a.). Verbond, prediking en geestelijk leven; Uitg. Den Hertog, Houten, 2005; 238 blz.; ISBN 90 331 1871 8; € 19, 50.

Middelburg,

ds. J.M.D. de Heer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen