Wereldbeeld

Onlangs trad de voorzitter van de onderwijsafdeling van de Royal Society (de Britse academie voor wetenschappen) af omdat hij enkele dingen had gezegd over het creationisme, de gedachte dat de wereld door schepping is ontstaan. Hij zou de indruk hebben gewekt dat het creationisme een plaats verdient in het onderwijs. Er werd kennelijk onmiddellijk alarm geslagen want per direct moest hij zijn functie als voorzitter opgeven. De leer van Charles Darwin is in de westerse wereld belangrijker dan ooit. In het komende Darwinjaar (het jaar 2009) zullen we dat op allerlei manieren merken.

Darwin

Charles Darwin (1809-1882) is bekend vanwege de evolutietheorie. Hij ontwikkelde de gedachte dat de geschapen werkelijkheid is ontstaan door een zeer langdurig en geleidelijk proces van evolutie. In een tweetal boeken heeft Darwin zijn gedachten hierover ontvouwd. In 1859 verscheen zijn boek The Origin of Species (De oorsprong van de soorten) en in 1871 zijn The Descent of Man (De afstamming van de mens). Deze twee boeken vormen eigenlijk, tot op de dag van vandaag, de grondslag voor de evolutietheorie. In deze boeken zegt Darwin dat de zichtbare werkelijkheid niet is ontstaan door schepping, maar door een toevallig proces van evolutie. In de loop van vele miljarden jaren is geleidelijk het heelal, de aarde, de levenloze en ook de levende materie ontstaan. Uiteindelijk is de mens niet door God geschapen, maar komt hij voort uit een langdurig proces van toevallige ontwikkeling. Via vissen, zoogdieren, apen is tenslotte de mens op de aarde verschenen, aldus de wetenschap van de evolutie. Het hoeft geen betoog dat deze visie in regelrechte tegenspraak is met de Bijbel. Niettemin is de evolutieleer in de wetenschap min of meer algemeen aanvaard.

Darwinjaar

In 2009 is het tweehonderd jaar geleden dat Darwin werd geboren. Het is de bedoeling dat hieraan veel aandacht zal worden gegeven. Het komende jaar 2009 wordt daarom nu al het Darwinjaar genoemd. Ergens las ik daarover in een artikel het volgende: "Overal (in de wereld, WV) zijn wetenschappers al in de weer om 2009 tot een luisterrijk Darwinjaar te maken". En even verder in dat artikel was te lezen: "Er is tegenwoordig vrijwel geen wetenschapsgebied meer aan te wijzen dat niet wordt 'aangetast' door Darwins gedachtegoed". Verder werd in dat bewuste artikel nog gewezen op een beroemde Amerikaanse geleerde, David Sloan Wilson, die van oordeel is dat een "cursus 'evolutietheorie voor iedereen' een prominente plaats verdient in het curriculum van allerlei academische opleidingen". In ieder geval zullen veel wetenschappers de stelling onderschrijven, onder andere geuit door Daniël Dennett, dat de evolutietheorie van Darwin "het beste idee ooit" is geweest. "Als ik een prijs moest uitreiken voor het beste idee dat iemand ooit heeft gehad, dan zou ik hem aan Darwin geven, nog voor Newton en Einstein of wie dan ook", aldus Dennett. En velen vallen hem daarin van harte bij. De evolutietheorie heeft inderdaad de moderne wetenschappelijke wereld veroverd. Niet voor niets kan iemand die het opneemt voor de schepping door God rekenen op een storm van protest. De recente discussie over Intelligent Design, wat trouwens nog heel wat anders is dan de gedachte van schepping, spreekt wat dat betreft boekdelen.

Leven

De evolutietheorie gaat in eerste instantie over de ouderdom van de aarde en de ontwikkeling van het leven. Darwin hield zich vooral bezig met de ontwikkeling van het leven. De biologie en de geologie zijn diepgaand door de evolutietheorie beïnvloed. In de geologie bijvoorbeeld wordt er door vele wetenschappers vanuit gegaan dat ons heelal ongeveer 13 a 14 miljard jaren oud is en dat de aarde ongeveer 3, 4 miljard jaar bestaat. In de biologie wordt ervan uit gegaan dat alle levende wezens, dus inclusief de mens, afkomstig zijn van heel primitieve vormen van leven. De mens zou bijvoorbeeld samen met de chimpansee en de bonobo een gezamenlijke voorouder hebben. Door geleidelijke evolutie, in een proces van miljoenen jaren, zou tenslotte de mens zijn ontstaan. Centraal in deze theorie is de gedachte van evolutionaire selectie. Evolutionaire selectie betekent dat de zwakste vormen van leven uitsterven en de meer geschikte vormen van leven overblijven en dat tenslotte de meest aangepaste vormen van leven overwinnen. De evolutietheorie leert dat er een 'struggle of life' is en dat de meest 'fittest' vormen van leven overwinnen. De besten blijven iedere keer over en planten zich voort. En op die manier is tenslotte de mens tevoorschijn gekomen. Het behoeft denk ik geen betoog dat dit helemaal haaks staat op de Bijbelse gedachten over de oorsprong van de mens. De evolutietheorie, zeker de macro-evolutie, verdraagt zich niet met Genesis 1 vers 1.

Via vissen, zoogdieren, apen is tenslotte de mens op de aarde verschenen, aldus de wetenschap van de evolutie. Het hoeft geen betoog dat deze visie in regelrechte tegenspraak is met de Bijbel.

Breed

De evolutietheorie heeft zich in de 20e eeuw echter niet beperkt tot de biologie en de geologie. Onlangs las ik een boek, Evolutionair Denken, De invloed van Darwin op ons wereldbeeld. Het boek is geschreven door Chris Buskes en hij ontving daarvoor in 2007 de socrateswisselbeker, een onderscheiding "voor het meest prikkelende Nederlandstalige filosofie boek". Het boek van Buskes is leerzaam en onthullend. Laat ik beginnen bij het leerzame element. Buskes weet op duidelijke en heldere wijze de betekenis en de inhoud van de evolutietheorie duidelijk te maken. In heldere zinnen weet hij een lastig terrein van wetenschap open te leggen. Voor leken, en zo zie ik mezelf maar, is hier een boek dat kort en helder de inhoud en de invloed van de evolutietheorie weergeeft. Buskes, die zelf een warm voorstander is van deze theorie, weet in ieder geval duidelijk te maken waar het om gaat. Dat is, denk ik, de winst van dergelijke boeken. Het is helder en duidelijk.

Het onthullende en schokkende van een dergelijk boek is in de eerste plaats de onverdroten propaganda die voor deze theorie wordt gemaakt. Helaas, daarin vallen velen hem bij. Nog ingrijpender wordt het boek als hij beschrijft hoe de evolutietheorie van invloed is op een heel breed terrein van wetenschap en maatschappelijke normstelling. Laat ik eens enkele titels van hoofdstukken in dit boek noemen: hoofdstuk 7: Evolutie en taal; hoofdstuk 9: Evolutie en cultuur; hoofdstuk 11: Evolutie en religie; hoofdstuk 12: Evolutie en moraal, enz. Er is vrijwel geen terrein van het leven dat niet door de evolutiegedachte wordt beïnvloed. Voor mij was dat een schokkend en verhelderend inzicht. Schokkend omdat ik eigenlijk niet wist wat moraal en evolutie met elkaar te maken hebben. Verhelderend omdat ik na lezing van dit boek eigenlijk voor het eerst goed in de gaten kreeg waarom een maatschappelijke discussie over zoiets als embryoselectie alles te maken heeft met de leer van Darwin. De evolutietheorie grijpt heel diep in op het huidige maatschappelijke klimaat. Het huidige euthanasiedebat is slechts verklaarbaar als we weten wat de evolutietheorie voor invloed heeft op het wereldbeeld van mensen. Heel veel moderne maatschappelijke normen, waarden, gedachten en uitgangspunten hebben hun diepste wortels in deze theorie. Het huidige wereldbeeld in de westerse samenleving wordt goeddeels door Darwin bepaald. Het zal heel wat moeite kosten om daar in het komende Darwinjaar iets wat hout snijdt tegenin te brengen. Laten we hopen dat er overtuigde christenwetenschappers zijn, die met kennis van zaken en in gebondenheid aan de Bijbel, een weerwoord hebben. Dat is belangrijk in de strijd der geesten die gaande is. Onlangs beluisterde ik wat colleges van prof. dr. Herman Philipse over evolutie en moraal. Wat ik daar zag en hoorde, en dat is wel de wetenschappelijke wereld waarin mijn kinderen onderwijs ontvangen, gaf veel te denken. Wellicht dat ik daar een andere keer nog eens op terugkom. Laten we in ieder geval proberen om in het komende Calvijnjaar te bedenken dat er ook andere geesten zijn geweest. Geesten die helaas veel verder en dieper doorwerken anno 2008 dan die van CaMjn. De ex-voorzitter van de onderwljsafdeling van de Royal Society weet daar inmiddels alles van.

Amersfoort, ds. W. Visscher

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen