De dood en begrafenis van Sara

BIJBELSTUDIE

Genesis 23

Bij het ontzielde lichaam van Sara

Abraham kwam dus de tent van Sara binnen om haar te bewenen en te beklagen, zoals Genesis 23:2 ons meldt. Dat ging in het oude oosten volgens een vast ritueel. Zo zal Abraham dat ook gedaan hebben. Hij zal op de grond gezeten hebben, een oude man naast het ontzielde lichaam van zijn vrouw, aan wie hij zoveel jaren verbonden was.

Wat komen er onder zulke omstandigheden veel herinneringen boven. Als je vrouw of je man wordt weggenomen, wordt daarmee een levensperiode afgesloten. Het komt niet meer terug. Het is voorbij. De dood is zo onherroepelijk. Hoe men ook aan elkaar verbonden was, men moet elkaar loslaten.

Dat verdriet heeft Abraham hier gekend. Overigens moet het ons opvallen dat het bericht hierover in ' dit hoofdstuk erg sober is. We lezen hier geen uitvoerige sterfbedgeschiedenis. Daar moeten we ook maar heel voorzichtig mee zijn. Hoe vaak wordt bij een overlijden niet door anderen gevraagd of de overledene nog iets gezegd heeft. Alsof iemand laatste woorden beslissend zouden zijn voor de eeuwigheid. Het gaat er allereerst om hoe ons leven geweest is.

Zeker, het is waar dat een mens kort voor zijn dood nog tot bekering kan komen. De moordenaar aan het kruis is er een bewijs van. Maar zo'n bekering in het aangezicht van de dood staat ook maar eenmaal in de Bijbel. Dus we moeten het er niet op aan laten komen.

Daarbij moeten we heel voorzichtig zijn met sterfbedbekeringen. Het komt erop aan dat we door het geloof leerden leven om dan in het geloof te mogen sterven, ook al zou het op het sterfbed een aangevochten geloof zijn, ook al zouden we met de "nachtschuit" afreizen naar de stranden van de eeuwigheid. Paulus mocht het zeggen dat het leven hem Christus was en daarom het sterven gewin. Dat is het beslissende.

Ruimte voor het verdriet

Bij Abraham kregen de dood en het verdriet ook alle ruimte. Dat is in onze tijd vaak heel anders. In vroeger tijden was er ook veel meer ruimte voor de dood en de rouw. Men kende allerlei rouwgebruiken, die plaatselijk verschilden, maar waarin toch alle ruimte was voor rouw en verdriet. Daarmee hebben we in onze tijd meer en meer afgedaan.

Men weet in onze tijd al minder raad met de dood. Kerkhoven worden het liefst buiten de steden aangelegd. Rouwstoeten worden niet meer geëerbiedigd. Er komen al meer mensen met psychische problemen, omdat men de dood van geliefden niet op een juiste manier heeft verwerkt, omdat men dat aanvankelijk heeft weggedrukt, totdat het toch in alle hevigheid weer boven komt. Er verschijnen ook al meer boeken over rouwverwerking. Dat betekent natuurlijk dat men vandaag aan de dag veel moeite heeft met rouwverwerking. Laten we toch van Abraham leren de dood en de rouw over onze doden alle ruimte te geven.

Wat is de beste rouwverwerking? Als we onze rouw mogen dragen voor Gods aangezicht, voor de God, Die de moeite en het verdriet aanschouwt, opdat men het in Zijn hand zou geven. In ieder geval, in het oude Oosten waren de rouwriten heel uitvoerig en de aartsvaders hebben zich daarbij aangepast. Zij leefden immers in die tijd en in die cultuur.

Het leven gaat door

Toch ging Abraham in zijn verdriet niet ten onder. 'Daarna stond Abraham op van het aangezicht zijner dode' (vers 3). Hoezeer we onze geliefden ook missen, wanneer zij ons door de dood zijn ontnomen, we kunnen met de doden niet leven.

Er is ook een ongezonde rouwverwerking. Daar zijn schrijnende voorbeelden van. Mensen voor wie het leven heeft opgehouden bij het sterven van hun geliefde, die daarna nergens meer belangstelling voor hebben, die hun rouw soms koesteren. Zo was het bij Abraham niet. Er moet ook een tijd zijn om weer op te staan. De herinnering blijft, dat kan niet anders, maar het leven gaat door en het moet ook doorgaan.

Mensen voor wie het leven heeft opgehouden bij het sterven van hun geliefde, die daarna nergens meer belangstelling voor hebben, die hun rouw soms koesteren. Zo was het bij Abraham niet. Er moet ook een tijd zijn om weer op te staan.

We lezen dat Abraham voorzieningen ging treffen voor de begrafenis van zijn geliefde vrouw. Een begrafenis was in die tijd heel belangrijk. Dat is trouwens nog zo. Onbegraven blijven was zeker in Abrahams tijd een grote schande. Het was een vernedering. Een mens werd daardoor als het ware aan de dieren gelijk.

De Kanaanieten in Abrahams omgeving kenden lijkverbranding. Daar deed Abraham niet aan mee. Hij hield vast aan een begrafenis. Wij ook. Vooral ook omdat Christus begraven is en het graf daardoor geheiligd heeft voor Zijn volk. Als die getrouwe Zaligmaker begraven wilde worden, zouden wij dat dan ook niet moeten willen? Crematie is een vorm van heidendom. Dat er in Nederland al meer gecremeerd wordt en al minder begraven is een droevig bewijs van het feit dat de secularisatie ontstellende vormen heeft aangenomen.

Geloof in rouw en verdriet

Er zat voor Abraham veel aan vast. Hij bezat geen centimeter grond in het land der belofte. Daarom kon hij ook nergens een graf voor Sara delven. Het land in de omgeving van Hebron was het eigendom van de Hethieten, een heersersvolk waaraan de oorspronkelijke bewoners van Kanaan schatplichtig waren. Abraham moest dus grond kopen van de zonen van Heth, van de Hethieten.

Daar komt nog iets bij: als Abraham een stukje grond in eigendom zou hebben, zou dat een onderpand zijn van de vervulling van Gods belofte, waarin het land aan hem en zijn nageslacht was toegezegd.

We zien hier ook iets van Abrahams geloof in de vervulling van Gods belofte. In dat land wilde hij dat Sara begraven werd. Toen dat land later bewoond werd door Abrahams zaad, lagen de aartsvaders en hun geliefden daar al begraven. Een stukje grond als onderpand van Gods belofte. Hier ziet u iets van Abrahams geloof. Zo moet u de onderhandelingen van Abraham met de zonen van Heth over dat stukje grond lezen.

Nee, hij laat Sara niet begraven worden in Haran, bij haar vaderen. Dat had gekund, want men verstond heel goed de kunst om dode lichamen te balsemen. Maar dat wilde Abraham niet. In het geloof had hij gebroken met zijn oude leven, met Ur en met Haran. Abraham was ervan doordrongen dat hier het land der belofte was, dat de Heere dit land had beloofd, al had hij er tot nu toe nog geen stukje van. Hier, in dit land, moest Sara begraven worden.

Het was voor Abraham een zaak des geloofs. Hetzelfde geloof waardoor hij Ur en Haran verlaten had, enkel en alleen omdat hij Gods stem had gehoord. In zijn rouw en verdriet mocht Abraham geloof oefenen. Wat is dat een genade om in rouw en verdriet geloof te oefenen in het Woord des Heeren en in Zijn trouw.

(wordt vervolgd)

Zeist,

ds. J.J. van Eckeveld

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen