De GG kunnen niet mee met de HSV

Met het prijskaartje bedoelen we niet de bijna dertig euro die de basiseditie van de nieuwe Bijbel kost, maar wel de gevolgen van de invoering van de HSV. Die gevolgen lijken goed te overzien. Wie de Statenvertaling wil blijven gebruiken, moet dat zeker doen, wie kiest voor de HSV kiest net zo goed voor een Statenvertaling, alleen wat herzien, stelt men. Dat hoeft elkaar toch niet te bijten? Het idee lijkt zo helder. Hoe de praktijk zal zijn, weten we vanzelf niet vooraf. Toch zijn er wel enkele opmerkingen over te maken. Niet om maar zo negatief mogelijk te doen over de HSV, maar wel om realistisch te blijven. We moeten in eerlijkheid aanwijzen welke consequenties er aan dit initiatief verbonden zijn. We willen aannemen dat de medewerkers aan de Herziene Vertaling de Statenvertaling willen bewaren voor de komende generatie. We willen ook geloven dat men niet de bedoeling heeft om de Statenbijbel maar in het museum te zetten, omdat hij verouderd is. Maar het is toch glashelder dat dit bij zo velen wel de praktijk zal zijn.

Kanttekeningen
Wat raken we kwijt als we de HSV zouden aanvaarden? Samengevat: Vele schatten die de Heere in de geschiedenis aan de kerken in Nederland heeft gegeven. Helder is in elk geval dat we de kanttekeningen van de Statenvertaling kwijtraken. Uiteraard kan een gebruiker van de HSV altijd de kanttekeningen bij de Statenvertaling opzoeken, maar het is zeer de vraag hoe vaak dit nog zal gebeuren. Enkele jaren geleden waren we heel blij met de dundrukuitgave van de Gereformeerde Bijbelstichting van de Statenvertaling met de kanttekeningen. De GBS heeft het kerkvolk daarmee een zeer grote dienst bewezen. Zeker ook voor jonge mensen blijkt deze uitgave een waardevol bezit te zijn. Ze kunnen nu tijdens de catechisatie of op een vereniging heel eenvoudig de kanttekeningen raadplegen. Maar we zien jongeren nog niet met een Herziene Vertaling én een Statenvertaling met kanttekeningen naar een vereniging gaan. We mogen ervan uit gaan dat in die kerken waarin de HSV wordt aanvaard, de kanttekeningen snel vergeten zullen worden. Eigenlijk is die gedachte best schokkend. De HSV is een initiatief van de Gereformeerde Bond in de PKN. Het zou heel erg zijn als juist daar de kanttekeningen en daarmee de theologie van de Statenvertalers in een hoog tempo tot onbekend terrein zal worden. En dat terwijl de kanttekeningen zo waardevol zijn omdat daarin Gods soevereine genade helder wordt verwoord. Nog erger zou het zijn als het geestelijk klimaat binnen delen van de gereformeerde gezindte al zodanig ontwikkeld is dat de kanttekeningen al min of meer vergeten zijn. Dan zullen ze bij invoering van de HSV niet eens gemist worden! Laten we deze vragen kritisch aan onszelf stellen. Nemen wij de moeite nog om bij een wat moeilijker bijbeltekst de kanttekeningen te raadplegen? Of lezen we de Bijbel zo vluchtig dat we daar geen tijd voor hebben?

Belijdenisgeschriften
Met de HSV wordt de band met de belijdenisgeschriften ook losser. De belijdenisgeschriften ademen dezelfde theologie als waarin de Statenvertalers zijn onderwezen. De belijdenisgeschriften en de Statenvertaling staan daarom heel dicht bij elkaar. Wie de Statenvertaling gaat aanpassen, zodat deze dichter bij deze tijd komt te staan, komt onherroepelijk in de knoop met de belijdenisgeschriften. Een eenvoudig voorbeeld kan het duidelijk maken. Laten we een bekende tekst nemen, namelijk Johannes 3:16: ‘Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe’. Op verschillende punten heeft de HSV een meer eigentijdse tekst. We hadden altijd gedacht dat deze tekst niet moeilijk te begrijpen is, maar de HSV verandert de Statenvertaling toch op niet minder dan vijf punten. Dat laten we nu rusten. Wel willen we aandacht vragen voor het aangrijpende woord ‘verderven’. De HSV heeft dit veranderd in ‘verloren gaan’. Waarom? De vertalers vinden het woord ‘verderven’ klaarblijkelijk niet te moeilijk. Elders gebruiken ze het namelijk ook (zelfs in Joh 10:10, waar hetzelfde grondwoord wordt gebruikt!). Toch kiezen ze in Johannes 3:16 anders dan de Statenvertaling. Dat gebeurt op vele tientallen plaatsen. Daarom is het geen Statenvertaling meer. Maar dat terzijde. Het gaat ons nu om de band tussen de Bijbel en de belijdenisgeschriften.

Stuk moeilijker
Johannes 3:16 komt letterlijk terug in de Dordtse Leerregels I,2: Maar hierin is de liefde Gods geopenbaard, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. Ook in II,5 wordt de tekst aangehaald: Voorts is de belofte des Evangelies, dat een iegelijk, die in den gekruisigden Christus gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. Deze paragrafen uit de Dordtse Leerregels worden voor de lezers van de Herziene Vertaling een stuk moeilijker te begrijpen. Zeker voor degenen die helemaal met deze nieuwe vertaling opgroeien. Er wordt immers een bijbeltekst aangehaald die ze niet meer herkennen. Moeten de belijdenisgeschriften nu dus ook aangepast worden? Of, is de band met de belijdenisgeschriften zo los geworden dat dit niet als een probleem wordt ervaren? Op verschillende andere plaatsen in de belijdenisgeschriften lezen we over het verderf waarin we ons door onze val in Adam hebben gestort en de verlossing uit dit verderf (NGB 16; DL I,4, 6, 7; II,7; III/IV, 16; V,6). Zijn deze wezenlijke zaken nog te begrijpen als een bijbelvertaling dergelijke uitdrukkingen verandert? Daar kunnen we gerust voor vrezen. Dan is de prijs van de Herziene Vertaling erg hoog.

Oudvaders
Door de HSV raken we nog meer kwijt. Wie opgroeit met deze nieuwe vertaling zal steeds minder gaan begrijpen van preken van oudvaders. Vele Hollandse oudvaders geven een heel nauwkeurige uitleg van de tekst. Woord voor woord zoeken ze de betekenis van Gods Woord na, om het dan toe te passen op de gemeente. De herkenning met deze preken zal gaandeweg minder worden. Of staan deze boeken al ongelezen op onze plank? Zal dit ook gelden voor al de preken die in de ruim honderdjarige geschiedenis van onze gemeenten verschenen zijn? Wat gaat dit betekenen voor de leesdiensten, die wel uit nood geboren zijn, maar die zo kennelijk door de Heere gezegend zijn?

Kernbegrippen
Allerlei kernbegrippen uit de geloofsleer raken we ook kwijt als de HSV de Statenvertaling gaat vervangen. In het korte bestek van dit artikel kunnen we alle voorbeelden niet noemen. Om een indruk te geven enkele voorbeelden: raad des vredes (Zach. 6:13), gegenereerd (Ps. 2:7), verordineren (Luk. 22:29; Rom. 8:29-30), lijdzaamheid (Rom. 5:3; Hebr. 10:36), verzekerd (Rom. 8:38), lankmoedigheid (Rom. 2:4 en vele andere plaaten). De nieuwe vertaling van 1951 had het woord lankmoedigheid nog gewoon. De HSV is een stap verder gegaan. Het zou de moeite waard zijn om een totaallijst te maken. Dan kan de schrik ons wel eens om het hart slaan. De uitdrukking ‘wedergeboorte’ wordt wel gebruikt, maar helaas niet in de zo bekende tekst Johannes 3:3. Waarom niet? Het aangrijpende, maar zo bijbelse woord ‘ijdelheid’ is in de HSV ook verdwenen. IJdelheid der ijdelheden, zo begint het boek Prediker. In de HSV is het geworden: ”Een en al vluchtigheid, zegt Prediker, een en al vluchtigheid, alles is even vluchtig.” In de jachtige tijd waarin we leven zal deze tekst alleen maar misverstanden oproepen. Het grondwoord voor ijdel heeft immers niets te maken met een bepaalde snelheid, waardoor alles vluchtig wordt. In het Nieuwe Testament is het woord voor ijdelheid in de HSV vertaald door ‘zinloosheid’ (Rom. 8:20). Opnieuw een woord dat misverstanden oproept. Waarom moest het bijbelse woord ‘ijdelheid’ verdwijnen?

Eenheid
Als laatste van het prijskaartje van de HSV noemen we de kerkelijke eenheid. Helaas is de reformatorische wereld innerlijk verdeeld en mede daardoor verzwakt. Maar er was nog wel een gemeenschappelijke bijbelvertaling, omdat de Nieuwe Vertaling van 1951 door de meesten wel werd afgewezen. Door de bewuste keuze om een Herziene Vertaling te maken is er een splijtzwam bijgekomen. Staan de meditaties in het Reformatorisch Dagblad straks in de Statenvertaling of in de Herziene Vertaling? Zal het twisten gaan geven op scholen waar de HSV niet toegestaan is, maar vooruitstrevende leerkrachten deze gewoon gebruiken? Zullen leden van een jeugdvereniging aangesproken moeten worden omdat ze bij de voorbereiding van een inleiding de Herziene Vertaling gebruikten? De Stichting Herziene Statenvertaling heeft in de achterliggende jaren op de verschillende inhoudelijke bezwaren tegen de vertaling gereageerd. Dat siert het bestuur. Over het bezwaar dat het eindproduct een splijtzwam zal worden, hebben we weinig gelezen. Dat is jammer, want het toch niet een gering probleem. Mag dit op rekening gezet worden van hen die moeite hebben met de HSV? Het mag toch niet zo wezen wanneer we eenvoudig vast willen houden aan de Statenvertaling, we er dan van beschuldigd worden voor verwarring te zorgen? Juist vanwege alle consequenties die de Herziene Vertaling met zich mee brengt. Heeft de Gereformeerde Bond hier te weinig aan gedacht toen ze begon met dit project? Mag je een nieuwe vertaling wel in gang zetten als vereniging. Dit is toch een kerkelijke zaak, die breed gedragen moet worden? Nu de HSV af is, zullen de vruchten openbaar komen. Sommige spoedig, sommige op de lange termijn. Maar dan is het wel te laat.

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen