John Bunyan in Nederland (5)

Het is een proces van ware bekering, waardoor hij geestelijk gevormd wordt. Hij wast op in de genade, in geloof, hoop en liefde. De Nederlandse ondertitel is echter vager en spreekt over de geestelijke staat en toestand van een zoekende zondaar. Er spreekt veel minder een voortgaande pelgrimage uit.
Aan de oorspronkelijke inhoud van “The Pilgrim’s Progress” is in de Nederlandse editie niets veranderd.
Daarom lijken de verschillen in titels onbetekenend. Toch hebben deze volgens anderen wel te maken met welke theologische bril men “De Christenreis” leest. Er is zonder meer enig verschil tussen het Engels-puriteinse en het Nederlands-gereformeerde theologische denken. Een vergelijking van beide titelpagina’s toont dit duidelijk aan. In de vrije vertaling van de titel en de bijgevoegde ondertitel is de Nederlands-gereformeerde theologische visie reeds te zien.
Het is belangrijk te weten dat Bunyan in zijn theologisch denken blijvend is beïnvloed door het lezen van Luthers commentaar op de Galatenbrief en diens visie op wet en Evangelie. Over de inhoud ervan schrijft Bunyan: ‘Het was alsof het recht uit mijn hart geschreven was’. Hij acht dit boek boven alle boeken, behalve de Bijbel, ‘het best geschikt voor een gewond geweten’.

In zijn prediking stond Bunyan voluit in de traditie van de puriteinen. Zijn bijbelse boodschap van zonde en genade was echter sterk doorgloeid van wat hij zelf geestelijk ervaren had. Als puritein was Bunyan ‘een practicus van het zuiverste soort’. Daarom had hij meer aandacht voor de ‘weg’ van de ware christen dan voor de ‘leer’.
Dat komt duidelijk naar voren in “De Christenreis” in de gesprekken tussen Christen en Mondchristen. Het leerstellig (dogmatisch)-bevindelijk onderwijs vormt voor Bunyan slechts een moment in de pelgrimstocht.
Denk aan het onderwijs van Christen in het Huis van Uitlegger.
In de Nederlandse bevindelijk-gereformeerde uitleg van “De Christenreis” loopt duidelijk de dogmatische draad van het onderwijs van de Heidelbergse Catechismus. Ook de heilsordelijke lijn in de tekening van de praktijk van het bevindelijk leven met zijn standen en legeringen van de ware gelovigen heeft waarschijnlijk invloed op de uitleg ervan. Dit wordt wat anders verwoord dan bij Bunyan.
Hij stond echter in de geestelijke beleving van de bevindelijk-gereformeerden in de achttiende eeuw het dichtst bij hen.
Zij pasten zijn beschrijving van het pelgrimsleven in “De Christenreis” enigszins aan bij hun bevindelijke visie daarop, zoals de Nederlandse ondertitel verwoordt: ‘Vertonende (..) de ganse staat van een boetvaardige en God zoekende ziel’.
Over de inhoud van “De Christenreis” zijn ook kritische opmerkingen gemaakt. In de eerste plaats het ontbreken van kerk en sacramenten. Verder zou Bunyan het gevoelsleven te sterk geïsoleerd hebben en beperkt tot het innerlijke geestelijke leven. Tevens komen de plaats van de gelovigen in kerk en staat niet ter sprake in ”De Christenreis”. In zijn boek gaat het voornamelijk over de weg en strijd van hun geestelijk leven. Vooral blijven volgens de neo-gereformeerden de vensters naar maatschappij en cultuur te veel gesloten. In deze kritiek klinkt hun optimistische visie door op de cultuuropdracht van een christen in deze wereld in navolging van de gereformeerde theoloog Abraham Kuyper.
Voor allen, die door genade uit de zondige Stad Verderf geroepen worden, is “De Christenreis” echter een kostbare gids en waardevol troostboek op hun pelgrimsweg naar het hemelse Jeruzalem.

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen