Gezin, school en kerk [1]

‘Opdat de Christelijke jeugd van hare teedere jaren aan, naarstiglijk in de fundamenten der ware religie onderwezen, en met ware godzaligheid vervuld moge worden, zoo moet deze drieërlei wijze van catechiseeren waargenomen worden:

• in de huizen van de ouders;

• in de scholen van de schoolmeesters;

• en in de kerken, van de predikanten, ouderlingen, en lezers, of ziekenbezoekers’.

Is dit bemoeizucht van de kerk met gezin en school? Nee, je proeft daarin de hartelijke liefde tot de waarheid enerzijds en de verantwoordelijkheid tot de jeugd anderzijds.

Het ambt der ouders

De synode begint met de verantwoordelijkheid van de ouders: ‘Het ambt der ouders is tehuis hunne kinderen en ook het gansche huisgezin hun toebetrouwd, in de beginselen der Christelijke religie, op het vlijtigst naar eens ieders begrip te onderwijzen, ernstiglijk en met vlijt tot de vreeze Gods en oprechte godzaligheid te vermanen, tot de oefening van heilige huisgebeden te gewennen, met zich mede te nemen tot het gehoor des Goddelijken Woords, de gehoorde predikatiën inzonderheid de catechetische, vlijtig met hen te verhalen, eenige kapittels der heilige Schriftvoor te lezen, of ter voorlezing te geven, de uitnemendste plaatsen der Schriftuur te geven om van buiten te leeren, en in te prenten, en dezelve op een gemeenzame en voor de teedere jonkheid bekwame wijze te verklaren, en hen alzoo voor de catechisatie in de scholen te bereiden, en wanneer zij tot dezelve gekomen zijn, te bevestigen, op te wekken, en naar vermogen te bevorderen’.

Daarna lezen we de taak van de scholen. De onderwijsgevende verdient een eerlijke bezoldiging maar moet van ganser harte achter de belijdenis staan. Het ambt van de schoolmeesters heeft vooral betrekking op het onderwijzen en uit het hoofd laten leren van de Catechismus.
Bij de jongere kinderen worden genoemd: ‘de Artikelen des geloofs, de Tien Geboden, ‘t Gebed des Heeren en de instelling der Sacramenten en der kerkelijke discipline, met eenige korte gebedekens, en eenvoudige vragen, gepast op de drie deelen van den catechismus. Bij dezen zullen mogen gevoegd worden eenige voornaamste spreuken der heilige Schriftuur, tot godzaligheid verwekkende’.
Ook loopt er van school een regelrechte lijn naar de kerk omdat de schoolmeesters rekenschap zullen afvorderen over de catechismuspreken. Tenslotte wordt gewezen op de taak van predikanten en ouderlingen. Hun eerste taak is toezicht te houden op het onderwijs.
Zij dienen ‘alle de scholen, zoo bizondere als publieke, dikwijls te bezoeken, de vlijtigheid der meesters op te scherpen, in de wijze van catechiseeren voor te gaan, en met hun exempel de jeugd te onderrichten, dezelve vriendelijk aan te spreken, te ondervragen, en met heilige vermaningen, loftuigingen, en met kleine prijsjes tot vlijt en godzaligheid opwekken. De meesters, indien eenigen nalatig bevonden worden in hun ambt, zullen van de predikanten, en (zoo ‘t noodig is) van den Kerkeraad, ernstiglijk aangaande hun ambt vermaand worden’.
Verder krijgen de predikanten de opdracht ‘de catechismuspredikatiën dermate openlijk aan te stellen, dat ze behoorlijk kort zijn en naar ‘t begrip, niet alleenlijk der volwassenen, maar ook der jeugd’.

Uitvoerig wordt het catechetisch onderwijs onder de aandacht gebracht: ‘en de gewoonte getuigt, dat de levende stem zeer groote kracht heeft, wanneer door gemeenzame en naar eens ieders begrip gepaste vragen en antwoorden, welke beste wijze is van catechiseeren, de beginselen der religie in de harten ingedrukt worden’.
Verder is hun ambt ‘alle degenen, die leerzaam zijn, zoo uit de lidmaten der Kerk, als andere volwassenen, alle weken bijeenroepen, met hen gemeenzaam van de hoofdstukken der Christelijke religie handelen, en naar gelegenheid van hun begrip, voortgang en verstand dezelven catechiseeren, catechetische predikatiën met hen verhalen, en alle vlijt aanwenden, dat een ieder tot een klare en bondige wetenschap van den catechismus kome’.

Wakker en zorgvuldig

Bijzonder moeten zij acht geven op degenen die zich tot de gemeente willen begeven: ‘Maar deze voorzichtigheid zullen de predikanten gebruiken, dat zij zoodanigen tot zich roepen om onderwezen te worden, welke zij zien, dat eenige merkelijke hoop van vrucht van zich geven, en die zij weten, dat met de zaligheid hunner zielen bekommerd zijn’.
Dit dienen de predikanten te doen met ‘een lust, wakkerheid, zorgvuldigheid, getrouwheid, ijver en discretie, als betamelijk is van de predikanten, die eenmaal rekenschap zullen moeten geven van de kudde, die hun toebetrouwd is’.

Deze drieërlei verantwoordelijkheid geldt vandaag nog. Volgende keer zullen we praktisch laten zien hoe dit bijna 400 jaar na dato ingevuld kan worden.

Reacties kunt u mailen naar p.kieviet@versluijsschool.nl

Ds. A. Schot in overleg met de Werkgroep Onderwijs

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen