EENDRACHT TOT WELKE PRIJS.

Een ander licht op de samenspreking tussen SGP en CNA,

"Het is geen kleine zaak, daartoe zijn beslist moed en overtuiging van node om tegen zovelen en zo machtigen alleen te staan. Nochtans al staan wij alleen, wij hebben het aloude vaandel nog onder ons midden. Dat vaandel, de ongerepte beginselen der vaderen, hebben wij ongeschonden mogen bewaren.

Wij zijn bewaard geworden om ter wille van het groter aantal en het succes het beginsel smadelijk prijs te geven.

Dat oude vaandel binde ons nog nauwer en inniger dan ooit te voren aan elkander. Met datzelve kunnen wij smaad en hoon, verdachtmaking, zelfs leugen en laster trotseren. Onder dat vaandel is het wel te strijden; wel te staan en desnoods te vallen.

Het ware wel te wensen, dat de liefde tot die oude belijdenis der vaderen ons meer mocht vervullen, ons meer tot verloochening van eigen zin en lust mocht bekwamen.

Het ware bovenal te wensen, dat wij hierbij van de mens en het getal der mensen leerden afzien om met de Vader des Vaderlands een verbond met de Potentaat aller Potentaten te maken".

Met deze woorden richt dominee P.Zandt zich op 17 februari 1937 tot de partij. Op deze dag wordt uitvoerig gesproken over de samenwerking tussen de Staatkundig Gereformeerde Partij en de Christelijk Nationale Actie (CNA). Deze samenwerking had moeten leiden tot een lijstineenschuiving vantle lijsten derSGPen CNA (een lijstverbinding was toen niet mogelijk-M.B.-) Niet gaarne wordt binnen onze huidige partij(leiding) teruggegrepen naar het verleden van de partij. Toch blijkt men wel van het verleden af te weten. Als het maar in de kraam van pas komt. Zo ook bijvoorbeeld, wanneer er binnen onze partij gesproken wordt over lijstverbinding (horizontaal) en lijstineenschuiving (vertikaal). Maar al te graag wordt dan de samenspreking tussen SGP en de CNA van professor dr. H.Visscher erbij gesleept.

Het voorbeeld ligt er toch! Dominee G.H. Kersten heeft met professor Visscher getracht de lijsten van SGP en CNA te doen ineenschuiven! Waarom zouden we dat nu niet meer mogen? Met bijvoorbeeld de RPF. Dominee Kersten was er toch ook voor om de krachten te bundelen? Ja natuurlijk wilde dominee Kersten die krachtenbundeling.

Maar - en dat wordt maar al te zeer verzwegen- tot welke prijs?

Laat ds. G.H. Kersten hierop zelf maar antwoorden (partijrede 1930): "Bij vernieuwing hebben onze afgevaardigden in de Tweede Kamer der Staten Generaal bewijs gegeven, dat zij de eenheid van het Protestantse volk willen zoeken; zij hebben openlijk verklaard zelfs hun zetels te willen afstaan, zo nodig, indien een eenheid mocht worden bereikt. Echter onder één onafwijsbare conditie, dat namelijk die eenheid zou worden gefundeerd op de aloude onverminkte en onverkorte belijdenis. Die Belijdenis mogen wij nimmer prijsgeven. De Heere schenke ons genade om er bij te leven en te sterven".

Daar ligt de kern van de zaak. Daarop is ook de samenspreking tussen SGP en de CNA stukgelope n. Met waardering gesproken; de schuld lag bij de SGP. Boven een kunstmatige eenheid stelde het Hoofdbestuur van die dagen de aloude beginselen.

Artikel 36 NGB hèt struikelblok.

Na het mislukken van de samenspreking tussen de SGP en de CNA legde dominee Kersten op de partijdag van 1937 een verklaring daarvan af. Een gedeelte * van die verklaring wil ik u niet onthouden. Luistert u maar.

"Thans is de hoop vervlogen, dat de CNA met de SGP vóór de aanstaande verkiezingen tot ene partij ziph zal verenigen. Ik heb metgrote ernst op die vereniging steeds aangedrongen, wat mijn vrienden getuigen kunnen. Zij is echter daarop afgestuit, dat Professor Visscher in artikel 36 van de Geloofsbelijdenis wilde lezen vrijheid van godsdienst.

Reeds in de eerste samenkomst, door de deputaten der CNA en het dagelijks bestuur der SGP op 20 februari 1936 te Rotterdam gehouden, is dit qescbilpunt aan de orde gesteld. Feitelijk is dit zo gebleven tot heden toe. Telkens weder bleek, dat professor Visscher in principe vrijheid van godsdienst voor-staat. Ook in de samenkomst, die genoemde hoogleraar met uw partij-voorzitter op 13 november 1936 alleen had, liepen de besprekingen op dit punt vast. Met Voetius willen wij belijden vrijheid van consciëntie, maar niet vrijheid van beweging. Wij hadden te meer vrijmoedigheid dit te handhaven, omdat wij overtuigd waren van uw instemming" Tot zover ds. G.H.Kersten.

Het beginsel hoger dan de eenheid.

Reeds vanaf het eerste begin van de samenspreking blijkt er een verschil te bestaan over de inhoud van artikel 36 NGB. Hoewel dominee Kersten al tiet mogelijke heeft gedaan de CNA voor de SGP te winnen, kon hij niet prijsgeven het beginsel de SGP toebetrouwd Liever dan maar niet samen dan verzwakking of verzaking van de belijdenis onzer vaderen. En niet alleen ds. Kersten dacht er zo over, maar geheel het Hoofdbestuur.

Ook dominee P.Zandt liet zich hierin niet onbetuigd. Hij brengt het niet doorgaan van de samensmelting op de volgende wijze onder woorden.

"Het had er kort geleden de schijn van, dat een zekere groep zich bij de SGP zou gaan voegen, of althans met haar zou gaan samenwerken. De gedachte alleen reeds, dat velen, die lange jaren aaneen in het kamp der Antirevolutionairen tegen ons gestreden hadden, zich nu met ons zouden gaan verenigen, had iets verrukkends, iets bekoorlijks, dat elke SGP-er het hart sneller deed kloppen. Wie onzer zou zich niet oprecht en hartelijk verblijd hebben, wanneer de straks genoemde groep tot ons gekomen was met de ronde en eerlijke bekentenis: wij hebben een groot deel onzes levens op politiek terrein jammerlijk gedwaald. Maar alzo is het helaas niet gegaan. In stede daarvan is deze groep tot ons gekomen met een eis, die onze consciëntie geweld zou aangedaan hebben, hadden wij haar aanvaard. Het was geen geringe, luttele, zaak, die men van ons eiste. Het program dat Professor Visscher ons ter goedkeuring voorlegde, bevatte als één der beginsëlpunten: de aanvaarding van de vrijheid van godsdienst. (...)

Het aanbod van vereniging oefende op het bestuur der SGP een grote bekoring. Onze gelederen zouden versterkt worden; onze kracht zou toenemen. Zover het bestuur der SGP kon gaan, is het dan ook gegaan. Maar de vrijheid van godsdienst te proclameren en tot een artikel van zijn program te maken, dat kon en mocht het niet. Dat zou een streep door heel haar geschiedenis zijn geweest; dat zou niet minder betekend hebben dan dat de SGP met het onverminkte artikel 36 brak".

Tot zover ds. Zandt tijdens zijn toespraak op de partijdag van 1937.

't Is wel eens goed een terugblik in het verleden te werpen. Dat kan geen kwaad. Want de problemen, die nu spelen, waren er toen in wezen ook.

Willen we artikel 1 van ons Beginselprogram niet verloochenen, dan kunnen we slechts samenwerking zoeken met hen die het onverkorte artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis erkennen en belijden. Op geen andere basis is samenwerking mogelijk. Het GPV en de RPF ten spijt, die beide de aloude belijdenis tot op de dag van vandaag (nog) verminken. De liefdé voor de aloude rotsvaste beginselen is daar (en ook onder ons) reeds verkoeld. Dat proces is aangewakkerd door de verslapping en verwatering. Dat doet oude principes, waarvoor jarenlang met gloed gestreden is, vergaan en dat brengt op het gladde ijs van de machtspolitiek.

Laat ons dan toch met voorzichtige hand het roer wenden. Nu het nog kan, opdat de aloude beginselen weer zuiver mogen klinken in onze partij en in ons vaderland. Tot ere van God en tot heil van ons volk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen