MEDIA-SCHIK OF MEDIA-SCHRIK: WAT NU, SGP?

Inleiding

"Een optimaal mediagebruik is essentieel voor het imago en het voortbestaan van uw organisatie". Met deze lijfspreuk van fractievoorlichter M. de Bruyne luidde het blad Koers een interview uit met enkele SGP'ers, onder wie de heer De Bruyne zelf. De belangrijkste gedeelten van dit interview zijn al weergegeven in de vorige "In het Spoor". In dit nummer wil ik nader ingaan op enkele in dat interview gedane uitspraken die niet geschikt zijn voor automatische aanvaarding. Dit artikel beoogt niet de persoon van de heer De Bruyne of van wie dan ook te bediscussiëren. Wèl is ernstige bezinning nodig op enkele publiek gemaakte meningen en zaken waaraan zeer bedenkelijke kanten zijn verbonden. Aan de lezer staat het vrij, die bedenkelijke kanten af te wegen. Dit artikel wil daarbij helpen door een aantal belangrijke kanten van deze zaak te belichten.

De officiële besluiten

"Koers" noteerde uit de mond van Ds. Hovius de volgende opmerkingen over de besluitvorming van de SGP over eigen media-gebruik: "In de jaren zestig heeft de Algemene Vergadering van de SGP besloten dat SGP-vertegenwoordigers niet eigener beweging voor radio en tv zullen optreden. De reden was destijds gelegen in het feit dat de regering een zekere vorm van censuur op radio- en tv-programma's weigerde. Als reaktie daarop heeft de SGP besloten geen gebruik te maken van de zendtijd voor politieke partijen. Sindsdien is dit standpunt nauwelijks meer in discussie binnen de SGP."

Maar hoe zag die besluitvorming in de zestiger jaren er ook al weer uit? Voor een antwoord op die vraag kan dankbaar gebruik worden gemaakt van de uitgebreide publikatie-overzichten die de heer M. Dankers van het Ds. Kerstenhuis in "De Banier" liet zetten over het onderwerp "De SGP en de media" * } . Na enig zoeken in de daarin vermelde Banieren komt u de volgende berichten tegen die ik om hun belangrijke betekenis volledig weergeef.

- In De Banier van 25 februari 1960; uit het partij verslag van de partijdag van 17 februari 1960 - : "5. Gebruikmaking van de radio-zendtijd door de S.G.P.

Mijdrecht stelt voor de S.G.P. gebruik te doen maken van de door de regering beschikbaar gestelde zendtijd voor politieke partijen, teneinde ook op deze wijze haar beginselen uit te dragen.

Toelichting: Door de kiesvereniging te Mijdrecht is een schrijven gericht aan het Hoofdbestuur om ook de S.G.P. gebruik te doen maken van de radio-zendtijd.

Uit het antwoord, dat terzake van de partijsekretaris werd ontvangen, bleek ons, dat geen principiële bezwaren tegen het gebruik maken van de zendtijd bestaan, doch dat om bijkomstige redenen daartoe niet werd overgegaan. Daar het partijbelang, naar onze mening, vereist, dat van dit middel gebruik wordt gemaakt om de beginselen uit te dragen, hebben wij het bovenstaande voorstel ingediend.

Praeadvies H.B.: Het H.B. is van oordeel, dat het voorstel van Mijdrecht ernstig moet ontraden worden, omdat in het gebruikmaken van de radio-zendtijd een zekere aanmoediging ligt om van de radio gebruik te maken, een gebruik, dat het H.B. voor de gezinnen vooral met kinderen, schadelijk vindt, gelijk dit ook het geval zal zijn met het gebruik van de televisie, waarvoor bij de verkiezingen aan de politieke partijen ook de gelegenheid wordt gegeven om er aan deel te nemen. Het voorstel van Mijdrecht lokte, nadat het door de afgevaardigden dezer kiesvereniging nog nader was toegelicht, een tamelijk brede diskus si e uit, waarbij echter wel zeer duidelijk bleek, dat de tegenstanders van dit voorstel verre in de meerderheid waren en zich met het praeadvies van het Hoofdbestuur tenvolle konden verenigen.

Op de vraag van de voorzitter of Mijdrecht stemming verlangde, gaven de afgevaardigden dezer kiesvereniging een bevestigend antwoord, waarbij zij zich er mede konden verenigen, dat de stemming bij zitten en opstaan zou plaats hebben. De voorzitter verzocht hierop degenen, die voor het voorstel van Mijdrecht waren, op te staan. Hierbij bleek, dat alleen de beide afgevaardigden van Mijdrecht er voor waren, zodat dit voorstel hiermede verworpen en het praeadvies van het Hoofdbestuur met nagenoeg eenparige stemmen aanvaard was."

- Uit De Banier van 5 maart 1964; uit het verslag van de algemene vergadering van 27 februari 1964, vragen en voorstellen - :

"4. Gebruik maken van cle radio.

Rotterdam Banier X stelt voor om voortaan van de radio gebruik te maken ter verbreiding van de beginselen.

Toelichting. Als de kiesverenigingen advertenties plaatsen in dag- en weekbladen ter aanbeveling van de kandidatenlijst der S.G.P., worden deze toch ook tussen bioscoopadvertenties geplaatst.

Praeadvies H.B. Dit voorstel is al meer op de Algemene Vergadering geweest, maar steeds achtte deze vergadering het niet raadzaam van de radio gebruik te maken. Enige jaren geleden werd een desbetreffend voorstel zelfs met nagenoeg algemene stemmen verworpen. Bovendien kan het gebruik maken van de radio zo licht leiden tot het ook gaan gebruik maken van de televisie, waarop de vorengenoemde toelichting ook van toepassing zou kunnen worden verklaard. Het H.B. is van oordeel, clat dit sterke afkeuring zou uitlokken en de S.G.P. geen voor-, maar nadeel zou berokkenen.

Op de vraag van de voorzitter wie hierover het woord wenste, meldden zich een paar vrienden aan. Eén hunner (Zeist) verklaarde zich voor het gebruik maken van de radio-zendtijd, die voor politieke partijen beschikbaar wordt gesteld. De andere vriend f's- Gravenhage-centrum) echter verklaarde zich er vierkant tegen. Uit de reactie der vergadering, tot uiting komend in een spontaan applaus, was het niet twijfelachtig dat de grote meerderheid der vergadering met het praeadvies van het Hoofdbestuur akkoord ging."

Uit deze verslaggedeelten blijkt overduidelijk dat het Hoofdbestuur wel wat meer argumenten had tegen radioen tv-gebruik door woordvoerders van de SGP dan alleen maar bezwaren tegen de regering die weigerachtig was tegenover censuur! Het Hoofdbestuur sprak in zijn praeadvies van 1960 duidelijk van het gevaar van aanmoediging van radiogebruik, de schadelijkheid van radiogebmik voor de gezinnen, vooral die met kinderen, terwijl die nadelen ook werden verbonden aan tv-gebruik. En hierin stond het hoofdbestuur niet alleen. Op de algemene vergaderingen in de jaren zestig bleek nagenoeg algemene instemming met de opstelling en de argumentatie van het hoofdbestuur.

De uitleg hier en nu

Van de huidige hoofdbestuursleden mag in alle redelijkheid bekendheid met de eigen officiële besluitvorming worden verwacht. Als dat niet het geval is, vraagt dat om misverstanden. In het pre-advies van 1960 valt in het geheel niet te lezen dat de bezwaren van het Hoofdbestuur alleen zouden gelden voor een optreden eigener beweging van SGP-vertegenwoordigers voor radio en tv. Integendeel, de argumentatie van het Hoofdbestuur leidt onvermijdelijk tot de conclusie dat Hoofdbestuur én Algemene Vergadering in hun basisbesluit iedere vorm van radiogebmik door en voor de SGP afwees. De huidige praktijk van overigens gelukkig slechts incidentele interviews voor de landelijke radio en tv doorbreekt de weergegeven officiële besluitvorming. Het toenemend gebruik door plaatselijke SGP-bestuurders van regionale radio-omroepen maakt die doorbraak des te groter en vormt een steeds grotere tegenstelling met de grote terughoudendheid die de Kamerleden van de SGP tot nu toe in acht namen.

De heer Dankers heeft in zijn uitgebreide overzichten geen latere officiële besluitvorming geregistreerd zodat de weergegeven besluitvorming niet achterhaald kan zijn. Latere interne afspraken komen in conflict met het beslotene in de jaren zestig en tellen uiteraard niet mee zolang Hoofdbestuur en Algemene Vergadering de eerdere besluitvorming niet zelf langs wettige weg ongedaan maken.

De heer De Bruyne liet in het vraaggesprek met "Koers" weten dat de SGP besloten had om niet actief mee te werken aan radio- en tv-programma's. Uit de hiervóór weergegeven officiële standpuntbepaling van de SGP moet echter worden opgemaakt dat er geen onderscheid is gemaakt tussen actief en passief meewerken aan radio- en tv-programma's.

De besluitvorming ging over het gebruikmaken door de SGP van de radio of van radio-zendtijd, ongeacht of SGP-woordvoerders actief of passief voor de microfoon komen. Beide manieren vormen immers een stimulans tot het luisteren naar radio of tv.

De afwijzende houding van het Hoofdbestuur tegenover radio- en tv-optreden door SGP'ers had nagenoeg algemene instemming van de Algemene Vergadering.

Op dit gegeven lijkt de volgende uitspraak van de heer Van Dis in het Koers-interview niet helemaal aan te sluiten: "De SGP heeft indertijd een meerderheidsbesluit genomen. Er waren en zijn dus ook SGP'ers die geen bezwaar hebben tegen deelname aan radio- en tvuitzendingen.

Ik kan me ook niet voor de volle 100% aan het partijbesluit conformeren. Het is aflwnkelijk van de omstandigheden. (...) Dit partijbesluit is geen absoluut verbod."

Het zal de opmerkzame lezer zijn opgevallen dat de opvatting waarin het optreden afhangt van de omstandigheden niet spoort met de overwegingen in het hiervóór weergegeven eerste pre-advies van het Hoofdbestuur.

De keuze vóór optreden

Nu voelen SGP-vertegenwoordigers als de heer Van Dis zich niet zomaar gedrongen tot spreken voor de massamedia. Zo verklaarde de heer Van Dis in het Koers-interview dat hij was benaderd door een radio-journalist om zijn bezwaren tegen militaire oefeningen op zondag toe te lichten die hij eerder in schriftelijke kamervragen had neergelegd. De heer Van Dis vond het in die omstandigheden verantwoord en een kwestie van nuchterheid om ook op de radio te protesteren tegen het houden van militaire oefeningen op zondag. Op zich is het verblijdend wanneer de kwestie van zondagsheiliging bij een Kamerlid zwaar blijkt te wegen.

Het is alleen jammer dat de heer Van Dis in de tekst van het interview met "Koers" niet ingaat op de argumenten van het genoemde pre-advies van het Hoofdbestuur. En de vader van de heer Van Dis, Ds. Zandt en de andere woordvoerders van de SGP kwamen ook anno 1960 genoeg situaties tegen die vroegen om een ernstig protest.

Maar zij schatten de bezwaarlijke kanten van een protest per radio kennelijk toch nog hoger in dan de voordelen. Dat verhinderde hen niet om gebruik te maken van andere, wèl verantwoorde middelen om hun vragen en bezwaren zo goed mogelijk toe te lichten.

Wel is de heer De Bruyne zijdelings ingegaan op het argument dat radio-optreden door SGP'ers stimuleert tot radiogebruik.

Volgens de heer De Bruyne is dit argument achterhaald nu naar zijn inschatting meer dan 95% van de SGPachterban een radio in huis heeft.

Ontwikkelingen in de SGP-achterban

Nu maakt het nog wel enig verschil, hoe ruim de cirkel om de achterban wordt getrokken: om alle SGP-kiezers heen of om de leden van de kiesverenigingen heen. Verder moet hierbij worden opgemerkt dat inmiddels menige SGP-woordvoerder vooral voor de regionale omroepen door zijn radio-optreden wel degelijk het radio-gebruik heeft gestimuleerd. Als dan bovendien steeds breder het meebouwen aan de Evangelische Omroep in de achterban door eigen leidslieden wordt bevorderd, moet men niet verwonderd zijn dat het radiogebruik toeneemt. Gelet op de taferelen op de pas gehouden jongerendag van de Evangelische Omroep moet met pijn worden geconstateerd dat we steeds meer ingekapseld raken in de kleffe banden van de media. De ervaring leert dat het veel gemakkelijker is om in het web van radio en tv-gebruik te vliegen dan om er ooit weer uit te vliegen. Enige maanden geleden heeft een predikant uit bezorgdheid vooral voor de jeugd in het eigen kerkblad ernstig gewaarschuwd tegen de gevaren die de Evangelische Omroep met ettelijke programma's veroorzaakt. Het spreekt boekdelen dat vervolgens uit eigen gelederen tegen die waarschuwingen heftig verzet is opgekomen. Wat dit betreft heeft de heer De Bmyne gelijk als hij zou willen beweren dat in de SGP-achterban veel morele rechten zijn verspeeld ten opzichte van het weren van radio en tv. Maar dan is te wensen dat de SGP-achterban van die heilloze wegen terugkeert met echt berouw en ik hoop van harte dat de heer De Bruyne dat ook zal wensen.

Onberekenbare schade

Er wordt over media-gebruik in de ons bekende tijdschriften steeds ingewikkelder gediscussieerd. Dat is een teken van verval, want dan blijkt ook deze kwestie steeds minder een hartezaak te zijn. Toch kan het blijvende gevaar van media-gebruik met een eenvoudig beeld duidelijk worden gemaakt. Zuiver water wordt door daaraan enkele druppels vergif toe te voegen zelf óók vergif. Zo bevat zelfs het zuiverste programma nog wel enig vergif dat krachtig genoeg is om zelfs in het verst bekeerde mensenhart schadelijke sporen na te laten. Maar omgekeerd zal vergif na de toevoeging van het zuiverste water daaraan toch vergif blijven. En zo zal zelfs de toevoeging van de meest zuivere klanken van SGP-zijde aan radio- en tv-uitzendingen niet kunnen verhinderen dat tal van Nederlanders een vergiftiging blijven oplopen door radio- en tv-gebruik. Sterker nog, zij worden daarin gestijfd als mensen voor de media verschijnen in wie zij vertrouwen denken te kunnen stellen.

Het kan zijn dat u in staat denkt te zijn, uitsluitend verantwoorde programma's te beluisteren. Maar is de praktijk van de uitzendingen niet weerbarstiger dan u denkt? Zijn er geen onverwachte programma-verschuivingen en wijzigingen waardoor u toch weer te maken krijgt met verleidende woorden of klanken op de radio? Ook de naam "EO" blijkt geen garantie te zijn voor het tegenhouden van Amiiniaans gekleurde uitzendingen en

lichtzinnige klanken. Staan toch eigenlijk niet meer uitzendingen dan u lief is in het teken van de eer van mensen of van schadelijk genot? Uw radio staat nu eenmaal open voor alle mogelijke uitzendingen. En uw hart gaat steeds meer openstaan voor alle mogelijke ontvangsten als u volhardt in uw radiogebmik. Is dat eigenlijk niet de praktijk van ons leven met de radio? Of bent u precies in staat om tevoren de hele inhoud van een programma te controleren? Hoe weet ü radiogebruik door uw kinderen overdag - als u er vaak niet bent - binnen de perken te houden? En bent u nog aanspreekbaar voor uw gezinsleden als u zich bindt aan het programma van uw keuze? Het zijn vragen waarop ieder van ons voor zichzelf een eerlijk antwoord mag geven. Wèl heeft de ervaring ook ondergetekende geleerd dat de praktijk van onze omgang met de massamedia vaak zo anders is dan de theorieën die we over mediagebruik erop na houden. Zeer profijtelijk is het als de Heere ons ook daarin eerlijk maakt voor Hem en voor onze naaste. Geve Hij dat wij terugkeren tot Hem van al onze heilloze wegen. Schenke Hij ons tot opluistering van Zijn recht en genade de Weg van bevrijding van alles dat ons bindt aan het altaar van de god dezer eeuw.

*) De Banier, 12 december 1991. p. 15; 19 maart 1992, p. 16.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen