Oorontsteking bij kinderen

Allereerst is het belangrijk te weten hoe het oor gebouwd is. Het uitwendig zichtbare gedeelte - de oorschelp en het begin van de uitwendige gehoorgang - vormt hiervan slechts een gedeelte. De uitwendige gehoorgang, die enkele centimeters lang is, wordt afgesloten door het trommelvlies. Dit is een stevig membraantje, dat ertoe dient om geluidstrillingen op te vangen. Direct achter het trommelvlies bevindt zich het middenoor, een klein kamertje waarin de „gehoorbeentjes" op een ingenieuze wijze zijn opgehangen.

Het middenoor staat in open verbinding met de keelholte door middel van de buis van Eustachius, een met slijmvlies bekleed buisje dat uitmondt links en rechts naast de keelamandel. Via deze verbinding kunnen luchtdrukverschillen tussen het middenoor en de buitenwereld voorkomen worden, ook kunnen slijm en vocht hierlangs worden afgevoerd. Bij verstopping van de buis van Eustachius, bijvoorbeeld door zwelling van het slijmvlies in de wand ervan, kan de druk in het middenoor veranderen, zodat het trommelvlies onder spanning komt te staan. Dit veroorzaakt dan de oorpijn.

Het binnenoor is een gecompliceerd orgaan waarin ons evenwicht en ons gehoorzintuig stevig omgeven door het „rotsbeen" liggen, en nauwelijks toegankelijk zijn voor schadelijke invloeden van buitenaf. Ontstekingen van het binnenoor worden dan ook zelden gezien.

Oorontsteking
Het zal duidelijk zijn dat in een zo ingewikkeld orgaan als het oor een grote variatie aan ziekten kan voorkomen. Op de kinderieeftijd echter zien wij vooral de middenoorontsteking. Dit heeft een aantal redenen. De verhoudingen van de inwendige structuren van het oor is bij kinderen anders dan bij volwassenen. Zo hebben kinderen een kortere en wijdere buis van Eustachius, zodat ziektekiemen gemakkelijker in het middenoor kunnen geraken wanneer zij eenmaal in de keelholte zijn aangeland.

Deze inwendige verhoudingen, die het optreden van middenoorontstekingen kunnen vergemakkelijken, bepalen ook voor een deel, waarom het ene kind om de haverklap oorontstekingen doormaakt en het andere vrijwel nooit.

In de tweede plaats komen kinderen vooral op de kleuterleeftijd voor het eerst in aanraking met een groot aantal ziektekiemen waartegen nog geen immuniteit bestaat. Het verwerven van immuniteit gaat gepaard met vele infecties, het meest van de bovenste luchtwegen. Verkoudheden, keelontstekingen en amandelontstekingen kunnen alle als complicatie een middenoorontsteking tot gevolg hebben, doordat bacteriën en, vaker, virussen via de buis van Eustachius het middenoor bereiken.

Door de hierbij optredende verstopping van deze buis kunnen ontstekingsvloeistoffen of pus zich ophopen in het middenoor en hier een hevige oorpijn veroorzaken. Wanneer de neusamandel buitensporig vergroot is, zoals kan voorkomen bij chronische infecties, kan een permanente afsluiting van de buis van Eustachius ontstaan. Dit zien wij ook wel ten gevolge van allergieën. Zo'n chronische verstopping kan leiden tot chronische of vaak terugkerende ontsteking van het middenoor. Bij dit ziektebeeld staat doofheid vaak meer op de voorgrond dan oorpijn.

Diagnose
Hoe kunnen wij nu uitmaken of er een middenoorontsteking bestaat? Vaak zal het zo gaan, dat in het verloop van een verkoudheid na enkele dagen de koorts hoog oploopt en het kind gaat klagen over oorpijn. De huisarts zal dan met een „oorspiegel" al snel de diagnose kunnen stellen: er is een rood ontstoken en uitpuilend trommelvlies zichtbaar waarachter de pus doorschemert.

Bij kleine kinderen en zuigelingen kan het veel moeilijker zijn om een oorontsteking vast te stellen. De klachten zijn vaak niet specifiek. Hoge koorts hoeft lang niet altijd aanwezig te zijn. Zuigelingen vertonen soms zelfs een ondertemperatuur lager dan 36,5 ° C. Symptomen kunnen zijn onrust, prikkelbaarheid, voortdurend hard huilen waarbij troosten niet helpt. Sommige baby's maken heen-en-weer-rollende bewegingen met het hoofd, anderen grijpen naar het oor of trekken eraan. Vaak ontstaat diarree, ook wordt dikwijls gebraakt.

Peuters geven de pijn merkwaardigerwijs vaak aan in het midden van de buik. Er zijn dus redenen genoeg om op een dwaalspoor te geraken. Het is daarom, dat elke arts een kind met vage klachten of koorts zonder duidelijke oorzaak in de oren zal kijken; niet zelden ligt daar de oorzaak van de klachten. Wanneer een middenoorontsteking is vastgesteld, wordt het kind in de regel op korte termijn doorgestuurd naar de keel-, neus- en oorarts.

Bedacht moet worden, dat veel oorpijntjes tijdens een luchtweginfectie niet berusten op een middenoorontsteking, maar op een onschuldige prikkeling van het trommelvlies door een virus. Deze pijn verdwijnt binnen een dag spontaan, de huisarts kan oordruppels tegen de pijn voorschrijven.

Doorprikken
Waar er duidelijk pus aanwezig is in het middenoor, zal meestal echter besloten worden tot doorprikken van het trommelvlies. Dit gebeurt vaak zonder narcose of onder een oppervlakkig roesje; met een zeer dun mesje wordt een sneetje in het trommelvlies gemaakt waardoor de pus kan aflopen en de pijn op slag verdwenen is. Gedurende enkele uren of dagen hierna kan nog vuil uit het oor komen, dit stopt vrijwel steeds vanzelf, wanneer de ontsteking verdwijnt.

Zolang er een loopoor bestaat kunnen er watjes in de oren worden gedragen. Is het oor eenmaal droog, dan is dit niet meer nodig. Binnen een week na doorprikken geneest het trommelvlies in ongecompliceerde gevallen, in de eerste dagen na de ingreep moet voorkomen worden dat het kind kopje onder gaat in bad of zwembad. Voor het overige zijn beperkingen, b.v. met wassen, niet nodig.

Neusdruppels
Een belangrijke maatregel bij middenoorontstekingen, vooral in het beginstadium, is het toedienen van neusdruppels met als doel het verminderen van de slijmvlieszwelling en het weer doen opengaan van de buis van Eustachius. Soms kan zo de middenoorontsteking in de kiem worden gesmoord.

Antibiotica, meestal in de vorm van een penicilline, worden door sommige artsen direct voorgeschreven. Het lijkt echter verantwoord om deze behandeling te reserveren voor patiënten waarbij een abnormaal verioop wordt gezien, zoals aanhoudend loopoor of blijvende koorts. De laatste tijd wordt het nut van het doorprikken van het trommelvlies op goede gronden in twijfel getrokken.

Wanneer slechts neusdruppels en zonodig pijnstillende medicijnen worden gebruikt, geneest het oor vrijwel altijd, in dezelfde tijd. Soms zal het trommelvlies spontaan perforeren. Toch zal menig arts geneigd zijn bij bestaan van hevige pijn en hoge koorts dit natuurlijk verloop te helpen bespoedigen en toch kiezen voor het doorprikken.

Zelden worden na een middenoorontsteking complicaties gezien. Herhaalde ernstige ontstekingen kunnen gehoorverlies geven; een enkele keer ontstaat een infectie van het naburige botweefsel.

Voorkómen
Eenmaal geconfronteerd met een kind met middenoorontsteking, om onverklaarbare redenen tot overmaat van ramp vaak op zaterdag of zondag, zal menig ouder zich afvragen hoe deze kwaal voorkomen kan worden. Het kouvatten op zich is niet altijd te vermijden, wel kan zwemmen in vuil water worden ontraden evenals de moderne „whirlpool" zwembaden die door hun hoge temperatuur en onvoldoende hygiëne een besmettingsbron kunnen vormen.

Uiteindelijk zal bij kinderen slechts zelden een vermijdbare oorzaak ten grondslag liggen aan een middenoorontsteking. Soms zal een vergrote neusamandel moeten worden verwijderd bij vaak terugkerende ontstekingen; een andere oplossing kan zijn het plaatsen van buisjes in de trommelvliezen zodat vloeistof zich niet meer kan ophopen in het middenoor. Meestal zal de middenoorontsteking echter gelukkig snel genezen en geen restverschijnselen achterlaten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen