Er heerst rust in vorstelijk, klein Liechtenstein

„In het wonderwerk van de natuur zie je Gods hand, maar als je Hem nog groter wilt zien, blijf dan bij Zijn kruis staan". Deze woorden staan op een bordje onder een crucifix, op nog Oostenrijks grondgebied, langs een stil weggetje, dat omhoog leidt naar de grens met Liechtenstein.

De kleine, houten grenskantoortjes aan beide kanten van de „Staatsgrenze" zijn onbezet. De ophaalbomen wijzen naar de bewolkte lucht, waardoor het zonnetje probeert heen te breken. Op een bord langs de smalle weg staat: „Fürstentum Liechtenstein". Wat verderop wappert de nationale vlag (met de kleuren blauw en rood en op de blauwe streep een vorstenkroon in goud) van het vorstendommetje.

Ik word welkom geheten door nieuwsgierige koeien, die een concert weggeven met de bellen onder hun koppen. Het uitzicht vanaf deze plek op de weiden en bebouwing van de plaats Schellenberg op hoge heuvels, is zeer fraai. Rechts de vlakte rondom de snelstromende Rijn, met daarachter de Zwitserse bergenwand en links de majestueuze bergenreeks van Liechtenstein zelf. De woorden van het volkslied (met dezelfde melodie als „God save the Queen") zouden hier mooi klinken:

„Oben am jungen Rhein
lehnet sich Liechtenstein
an Alpenhöh'n.
Dies liebe Heimatland,
das teure Vaterland
hat Gottes weise Hand
für uns erseh'n.

Hoch lebe Liechtenstein
blühend am jungen Rhein
glücklich und Treu.
Hoch leb' der Fürst vom Land,
hoch unser Vaterland,
aurch Bruderliebe-Band
vereint und frei."

Naam vorsten
Langs de weg, op de plek waar een pad voert naar de ruïne van de middeleeuwse burcht Neu-Schellenberg, zie ik een groot brok steen op een sokkel. Op een marmeren plaat staat onder meer: „Opgericht ter herinnering aan de 200-jarige herdenkingsdag van de verwerving van de rijksheerlijkheid Schellenberg op 23.2.1699".

Deze woorden grijpen terug op een belangrijk stuk geschiedenis van Liechtenstein. In 1699 kocht vorst Johann Adam Andreas von und zu Liechtenstein de heerschap Schellenberg en in 1712 volgde de aankoop van het graafschap Vaduz. In 1799 werden beide gebieden door de keizer (van het Heilige Roomse Duitse Rijk) tot „Reichsfürstentum Liechtenstein" verheven. Tot nu toe bleef het ministaatje de naam van zijn vorsten dragen.

Op een oppervlakte van 160 vierkante kilometer wonen 26.000 mensen. Van hen komen er zo'n 10.000 uit het buitenland; het zijn vooral Zwitsers, Oostenrijkers en Duitsers. Ongeveer de helft van het land wordt gevormd door het Rijndal, terwijl het andere door heuvels en bergen (hoogste is de Grauspitze met 2599 meter) in beslag wordt genomen. Het vorstendom bestaat uit 11 gemeenten die tot de gebiedsdelen Oberland en Unterland behoren.

In de „constitutionele erfelijke monarchie op democratische en parlementaire grondslag, waar het staatsgezag in de vorst en in het volk verankerd is" (Art. 2 van Grondwet uit 1921) spreekt men officieel Duits, maar de bevolking gebruikt een Alemans dialect. Reeds vanaf ca. 4000 jaar voor Chr. is het huidige gebied van het vorstendom bewoond geweest. Na de Kelten en de Romeinen volgden de Alemannen (verbond van Germaanse volkeren). Op tal van plekken in het landje zijn prehistorische en historische belangwekkende vondsten aan te treffen. Liechtenstein heeft geen leger en is, evenals zijn buurlanden Zwitserland en Oostenrijk, neutraal. De hoofdstad is Vaduz.

„Ave Maria"
Op weg daarheen kom ik door de gemeente Gamprin-Bendern. Op de kerkheuvel in Bendern staat een mooi wit kerkje. Daarbinnen tref ik het „Kirchengesangbuch" (van de bisschoppen van Zwitseriand) aan. Kerkelijk Liechtenstein behoort tot het bisdom Chur in Zwitserland. Van de bevolking behoort 92 procent tot de rooms-katholieke kerk (staatskerk), terwijl slechts 7 procent is aangesloten bij de „Evangelische Kirche" en „Evangelisch-lutherische Kirche im Fürstentum Liechtenstein''.

Onderaan de kerkheuvel ontdek ik de „Mariengrotte". Boven de in de rots uitgehouwen, open ruimte staat: „Ave Maria" („Wees gegroet, Maria"). Verder op de weg naar Vaduz. Ik rij door het Rijndal, waar agrariërs op het land werken en passeer de gemeente Schaan, waar het zwaartepunt van de Liechtensteinse industrie ligt. In de laatste decennia is het ministaatje opzienbarend van karakter veranderd, van een vrij arm, agrarisch landje tot een sterk geïndustrialiseerd, zeer welvarend staatje. Die enorme toename van op de export gerichte, industriële bedrijven is harmonisch „weggewerkt" in het zo fraaie landschap.

Belangrijke industrieën zijn onder meer: textiel, metalen precisie-instrumenten, keramiek, chemie, farmaceutische produkten, levensmiddelen en meubels. De ondernemingsgezinde en vlijtige Liechtensteiners hebben een grote welvaart bereikt. Dit mede door de inzet van duizenden „gastarbeiders" uit de omringende landen. Die wonen in het land zelf of pendelen op en neer. De bevolking voelt zich wel in zijn identiteit bedreigd door de vele buitenlanders.

Vorst en vorsten
Een grote stimulans tot de industriële (en ook de sociale en culturele) ontwikkeling van het vorstendom is uitgegaan van Seiner Durchlaucht Fürst Franz Josef II von und zu Liechtenstein. De regerende prins werd in 1906 op Kasteel Frauenthal in het Oostenrijkse Bundesland Steiermark geboren. In 1938 kwam hij aan de macht en als eerste van de Liechtensteinse vorsten vestigde hij zich in het vorstendom zelf, in plaats van te regeren vanuit Oostenrijk.

In 1943 vond het huweiijk met Ihrer Durchlaucht Fürstin Gina von und zu Liechtenstein plaats. Tijdens de inhuldiging van de vorst in 1939 legde zowel hij als het volk een eed van trouw jegens elkander af. „So wahr mir (uns) Gott helfe!" Hunne Doorluchtigheden, zeer geliefd onder het volk, wonen - samen met erfprins Hans-Adam, zijn vrouw Marie Aglae en hun vier kinderen- in het kasteel, dat zo fraai boven Vaduz is gelegen en dat velen - zeker de vele toeristen die het ministaatje met een bezoek vereren - op de foto zetten.

Op 1 juli van dit jaar, tijdens de viering van het 45-jarig regeringsjubileum en het 40-jarig huwelijksfeest, deelde Zijne Doorluchtigheid mede dat hij in de lente van 1984 zijn zoon als plaatsvervanger zal benoemen en aan hem de regeringszaken zal overdragen. Op dinsdag 6 september vertelden de prins en de kroonprins nadere bijzonderheden aan de Liechtensteinse pers. Prins Franz Josef II blijft staatshoofd (...) „Dat betekent niet, dat ik geen gesprekken met medeburgers zal voeren. Als het om persoonlijke zorgen gaat, ben ik ook in de toekomst zo goed als mogelijk beschikbaar", aldus de 77-jarige prins.

Postzegels
Tussen beide politieke partijen van het land („rode" Vaterländische Union en „zwarte" Fortschrittliche Bürgerpartei) bestaan bijna geen verschillen. Beide zitten in de regering. Een Liechtensteiner zei grappend: „De ene partij is katholiek, conservatief en monarchistisch en de andere is monarchistisch, conservatief en katholiek".

In het ministaatje zijn eigenlijk geen politieke problemen. Het gaat er rustig aan toe. In de hoofdstad Vaduz (bijna 5000 inwoners) komen veel toeristen samen. Er is behalve het kasteel („Keine Besichtigung") vrij veel bezienswaardigs: de parochiekerk uit 1873, het regeringsgebouw, het Landesmuseum met veel interessante vondsten uit eigen bodem, de verzameling schilderijen van vooral Vlaamse meesters (Peter Paul Rubens!) van de regerende prins en het Postzegelmuseum.

Postzegels vormen voor Liechtenstein een belangrijke bron van inkomsten. In Vaduz kun je ze in de vitrines van het postkantoor en elders bekijken. Ze zijn wereldberoemd en vinden ook wereldwijd aftrek, die zegels met aantrekkelijke afbeeldingen van het prachtige Liechtensteinse landschap, historisch bijzondere gebouwen en uiteraard de portretten van de vorst en vorstin die je óók op tal van souvenirs tegenkomt.

Belastingparadijs
Als je door Vaduz wandelt dan „ruik" je het geld. Liechtenstein staat bekend als een belastingparadijs. In de hoofdstad kom je veel brievenbussen tegen van „brievenbusondernemingen." Tienduizenden buitenlandse ondernemingen zijn in Liechtenstein gevestigd, terwijl de bedrijvigheid in andere landen plaatsvindt. Het vorstendommetje heft namelijk lage belastingen. Erg aantrekkelijk dus.

Het is ook weer een belangrijke bron van inkomsten. In het verleden (en in het heden?) waren er duistere praktijken met illegale geldtransporten, die soms aan het licht kwamen. Voor dat verkeerde gedrag van cliënten kon Liechtenstein eigenlijk niet verantwoordelijk worden gesteld, maar toch kwam het land in z'n geheel (o.a. de export) in een kwaad daglicht te staan. Een nieuwe wet stelt eisen aan administraties, zodat meer controle op de gang van zaken mogelijk is.

Liechtenstein heeft zelf drie grote, internationale banken. Vaduz is in feite een onderdeel van het financiële wereldcentrum Zwitserland. De economieën van beide landen zijn zeer nauw met elkaar verbonden. In het ministaatje betaal je met Zwitserse franken.

De natuurstaat heeft de diplomatieke vertegenwoordiging van het land op zich genomen. Maar in talrijke internationale organisaties laat Liechtenstein, hoe klein ook, zijn eigen stem horen „en wil de voor het harmonisch samenleven van de internationale volkerengemeenschap noodzakelijke bereidheid tot samenwerking en solidariteit bewijzen".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen