Beveiliging tegen vliegtuigkapingen nog lang niet ideaal

Zo zal vorige week dinsdag de boodschap hebben geklonken van de kapers van de Boeing 737 van de Franse luchtvaartmaatschappij Air France. Wat een kort durende vlucht van Frankfort naar Parijs had moeten worden werd voor een groot deel van de 58 passagiers en zes bemanningsleden een bijna 48 uur durend drama. De Franse Boeing werd gekaapt op dezelfde dag dat Venezolaanse commando's bijgestaan door Amerikaanse adviseurs, een einde maakten aan de gijzeling van de bemanning en passagiers van een DC-9 van de Venezolaanse maatschappij Linea Aéropostal Venezolana. Bovendien was het de tweede Air France-Boeing die dit jaar door kapers werd overmeesterd op het traject Frankfort-Parijs.
Het verschijnsel kaping deed in de jaren zestig zijn intrede in de internationale luchtvaart. Cubanen, die na Castro's revolutie de wijk naar de Verenigde Staten hadden genomen, gingen met de primeur strijken. Zij zagen de luchtpiraterij als de enige mogelijkheid om terug te komen op het zonnige Caraïbische eiland. Geheel andere motieven hadden leden van de Palestijnse terroristische organisatie El Fatah: zij wilden aandacht voor de problemen van hun volk. Op 23 juli 1968 begonnen zij met deze ,,oorlogsvoering" toen zij de bemanning van een ElAl-vliegtuig op weg van Rome naar Tel Aviv overmeesterden en dwongen naar Algiers te vliegen.

Hoogtepunt
De Palestij nen hadden de smaak kennelijk te pakken, wantin de jaren na 1968 kreeg menig gezagvoerder de opdracht van de oorspronkelijke vluchtroute af te wijken. Een hoogtepunt werd bereikt op 6 september 1970 toen de Palestijnen zich van vier toestellen meester maakten. Een vijfde poging om een El-Alvliegtuig van de route Amsterdam - New York te kapen mislukte omdat veiligheidsfunctionarissen de kapers overmeesterden en in Londen aan de politie overleverden. Lang duurde het verblijf in de Engelse cel voor de terroristen, onder wie de zeer welogende guerrillastrijdster Leila Khaled, niet. Hun kameraden in de vier andere toestellen wisten hen en andere gevangen Palestijnen vrij te krijgen. De passagiers en bemanningen bleven ongedeerd, de vliegtuigen werden in de Jordaanse woestijn nabij Amman opgeblazen.
Het voorbeeld van El Fatah vond internationale navolging. Het Japanse rode leger, de Westduitse BaaderMeinhof-Gruppe en later de Rote Armee Fraktion zagen het kapen als een aangewezen middel om gevangen kameraden vrij te krijgen. Daarnaast grepen ook tientallen Oosteuropeanen, Chinezen en Noordkoreanen hun kans om door vliegtuigkaping onder het communistische juk uit te komen. In deze woelige jaren werden ook drie KLMtoestellen door kapers overmeesterd.
Meteen na de eerste kapingsgolf sloeg de luchtvaartwereld terug. Op 19 juni 1972 lag bijna al het luchtverkeer stil door een staking, uitgeroepen door de internationale organisatie van verkeersvliegers Ifalpa. Zij eisten betere beveiliging op de vliegvelden om kapingen te voorkomen. Zo deden de röntgenapparatuur en de beveiligingsdienst op de luchthavens hun intrede.

Geen gemeengoed
Verkeert de gemiddelde Nederlandse luchtreiziger nog in de waan dat kapen bijna onmogelijk is geworden, een doorgewinterde globetrotter weet wel beter. De X-ray-poortjes die alarmsignalen afgeven bij het dragen van metalen voorwerpen zijn nog lang geen gemeengoed op de luchthavens. In landen als Opper-Volta, Trinidad, Barbados en Grenada wordt de passagier en ook de aspirant-kaper geen strobreed in de weg gelegd. Zelfs op de luchthaven van Willerhstad op Curagao functioneert de metaaldetector minder efficiënt dan op Schiphol. Addis Ababa in Ethiopië mag een gunstige uitzondering worden genoemd, hier wordt iedere reiziger uitgebreid gefouilleerd en zijn bagage onderzocht. 's Werelds strengst beveiligde luchthaven is ongetwijfeld Ben Goerion bij Tel Aviv. Daar laat men niets aan het toeval over. Rugzakreizigers kunnen er daar zonder meer op rekenen dat de rugzak binnenste buiten wordt gekeerd, zeep doormidden gebroken en de tandpastatube leeggeknepen wordt.
Dichterbij huis in West-Europa geldt Genève als modelluchthaven. Minder nauw met de veiligheid en dus het voorkomen van kapingen wordt het in Finland op sommige binnenlandse vluchten genomen. Ook wintersporters die per vliegtuig van het Oostenrijkse Salzburg naar Amsterdam vliegen, zullen daar tevergeefs zoeken naar enige controle van handbagage en passagiers.

Vreemd
Ook de autoriteiten van de Westduitse luchthaven Frankfort wezen er vorige week uit den treure op dat daar met de beveiliging niets loos is. Toch blijft het vreemd dat zij geen antwoord willen geven op de vraag of de passagiers van het Air France-toestel soms perbusnaardeBoeingzijn gebacht. Op die manier zouden de Iraniërs aankomende reizigers hebben kunnen ontmoeten uit landen waar met de beveiliging een loopje wordt genomen, die zouden hen de springstof hebben kunnen overhandigen.
Schiphol ten slotte, zou zich qua beveiliging aan Frankfort kunnen meten. Passagiers die vanuit Amsterdam met vluchten van de Israëlische maatschappij El Al of de Turkse Turkish Airlines vertrekken, worden al bij de incheckbalie in de vertrekhal onder het toeziend oog van rijkspolitiemensen met karabijnen in de aanslag gecontroleerd. Terwijl zelfs buiten een pantservoertuig waakt over de veiligheid van de passagiers. Maar niets is perfect. Zo kon onlangs een verlate passagier,, gewapend" meteen diplomatenkoffer zonder gecontroleerd te worden de bus bereiken die hem en de overige passagiers voor een vlucht naar Parijs naar het gereedstaande vliegtuig zou brengen.

Ongebruikelijk
Commandant E. de Glint van de onderafdeling beveiliging rijkspolitie Schiphol reageert zeer verbaasd op bovenstaand gebeuren. ,,Dit zou niet zo mogen zijn. Het is bijzonder ongebruikelijk. Het betekent dat iemand buiten de afspraken om heeft gehandeld. Als men dat gaat doen, houdt alles op." Behalve de veiligheidsmaatregelen op de vliegvelden geven de luchtvaartmaatschappijen volgens vice-voorzitter Driessen van de Nederiandse vereniging van verkeersvliegers hun piloten richtlijnen mee. ,,In deze richtlijnen wordt aangegeven hoe te handelen in geval van kaping. Voorop voor de gezagsvoerders staat om passagiers, bemanning en vliegtuig ongeschonden uit het gebeuren te halen."
Hoewel KLM-woordvoerder Harmsen niet wil bevestigen of ontkennen dat zijn maatschappij op bepaalde vluchten veiligheidsfunctionarissen laat meevliegen, mag aangenomen worden dat vooral Westerse maatschappijen dit doen. Vorig jaar liep dit uit de hand toen veiligheidsfunctionarissen van de Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS een kaping in scène zetten om de reacties van bemanning en publiek uit te testen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen