Afluisterpraktijken kunnen bedrijven te gronde richten

De confrontatie met bedrijfsspionage bracht het directieteam in verwarring. Concurrenten legden lachend de hand op uitgelekte informatie. De reputatie van de onderneming met internationale relaties stond op het spel. Met speciale detectieapparatuur kon de spion worden ontmaskerd:
een microzender, aangesloten op de telefoonlijn van de computer. . .
,,Op deze manier kan een bedrijf kapot gemaakt worden," zegt Hans Smits, directeur van Mactron Electronics in Arnhem. Smits heeft zich gespecialiseerd in de ontwikkeling van beschermingsapparatuur tegen afluisterpraktijken. Hij spoorde met zijn verfijnde hulpmiddelen de microzender op, voordat het Nederlandse bedrijf onherstelbare schade werd berokkend. De concurrentie legt volgens Smits de laatste jaren op een schrikbarende schaal zijn oor te luisteren via micro- en minizenders. Smits: ,,Elk bedrijf dat goed draait, is in deze slechte tijd een potentiële klant voor afluisterapparatuur. Vooral chemische bedrijven, de textielindustrie en de elektronicabusiness vormen een gewild doelwit voor spionnen met afluisterapparatuur. Ze maken elkaar kapot op deze manier. Een tap op de computer kan fataal wezen. Zo'n bedrijf gaat de lucht in." Wanneer Smits weer eens met zijn radiopeilwagen, over een industrieterrein rijdt, ontvangt hij niet zelden gesprekken die achter gesloten deuren worden gevoerd.

Bedreigend
,, Afluisterapparatuur is bedreigend voor iedereen die binnenskamers belangrijke dingen bespreekt," waarschuwt G. Hoffmanjr. van het gelijknamige bedrijfsrecherchebureau in Amsterdam. Vader en zoon Hoffmann bestrijden zwendel, fraude, diefstal en sabotage in het bedrijfsleven. Hoffmann:,,Elk bedrijf heeftte maken met belangrijke zaken, die niet voor buitenstaanders bestemd zijn. Denk aan marketing, een nieuw produkt, plannen voor het aanboren van een nieuwe markt, nieuwe ontwikkelingen en ideeën. Een zaak komt in de knoei wanneer de tegenpartij al op de hoogte is op het moment datje aan dit soort dingen gaat denken. Maar ik kan mij ook voorstellen dat je een hoop onrust in je bedrijf krijgt wanneer bepaalde dingen bekend worden op het moment dat de directie wil beslissen over inkrimping van personeel. Ja, als de mensen op de hoogte zijn voordat men die beslissing bekend wil maken moeten er opeens allerlei onvoorbereide verklaringen afgelegd worden. Dat lijkt mij ook onplezierig."

Meestal niet
Hoffman ontvangt regelmatig verontruste klanten die denken dat zij worden afgeluisterd. ,,Ergens wordt een offerte uitgebracht en zonder dat het bedrijf dat die aanbieding ontvangt erom vraagt, staat opeens een compagnon op de stoep, die zegt: ik heb begrepen dat. . ., of heeft u misschien belangstelling voor. . . Nou, dan weetje dus dat er iets fout kan zitten. Vaak ontstaat het vermoeden dat het om afluisterapparatuur gaat. Wij hebben de apparatuur om zenders op te sporen, maar in negenvan de tien gevallen is er geen sprake van afluisterapparatuur. Wij hebben het tot nu toe twee keer meegemaakt." ,,In een informatief gesprekje op ons kantoor blijkt vaak dat de uitgelekte informatie nooit allemaal uit één ruimte afkomstig is. En het wordt al wel helemaal een cowboy verhaal als in elke privéruimte, in de auto en in alle kantoorkamers van een bedrijf apparatuur aanwezig zou zijn. Dan wordt het een beetje te dol. Aan het eind van de rit blijkt dat we het heel ergens anders moesten zoeken."

Discreet. . .
De markt van afluisterapparatuur biedt een ruim assortiment. Het Amsterdamse bedrijf Personal Security Systems (PSS) stuurt aspirant-spionnen voor 25 gulden een catalogus met ,,today's secret weapons". In de folder worden ze getoond: de normaal schrijvende ballpoint met ingebouwd zendertje, het 220 volt verdeelsnoer, de digitale klok en de microfooncapsule voortelefoonhoorns. Maar ook de diplomatenkoffer met minizender en spraakgestuurde cassetterecorder. Door PSS aanbevolen toepassingsmogelijkheden van deze koffer: „Discreet besprekingen, vergaderingen of mondelinge overeenkomsten opnemen enz. Ook kunt u zich bij (offerte) besprekingen enz. even excuseren en de ruggespraak welke dan doorgaans plaatsvindt via de miniontvanger op afstand beluisteren." Prijzen variëren van 340 gulden vooreen,,speciale (mini) ontvanger" tot 3500 gulden vooreen ,,professionele kristal gestuurde surveillanceset".

Wettelijk verbod
Artikel 139 van het Wetboek van Strafrecht verbiedt het afluisteren en opnemen van gesprekken. ,,Met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste twintigduizend gulden wordt gestraft hij die met een technisch hulpmiddel een gesprekje, dat in een woning, besloten lokaal of erf wordt gevoerd, opzettelijk afluistert of opneemt.'' Stiekemerds die buiten woning, gesloten lokaal of erf gevoerde gesprekken afluisteren of opnemen, wacht gevangenisstraf van maximaal drie maanden of tienduizend gulden boete.

Op het afluisteren ,,met een technisch hulpmiddel" van telefoongesprekken staat maximaal zes maanden cel of twintigduizend gulden boete. De wetgever heeft ook reclame voor afluisterapparatuur verboden. Artikel 441a van het Wetboek van Strafrecht stelt overtreders hechtenis van ten hoogste twee maanden of geldboete van ten hoogste vierhonderd gulden in het vooruitzicht.

De spionnen met hun minizenders en de handelaars laten zich weinig gelegen liggen aan de wet. De politie heeft nauwelijks zicht op hun praktijken. De Amsterdamse politie heeft andere prioriteiten dan het opsporen van afluisteraars, laat woordvoerder Klaas Wilting weten. ,,Wij hebben nooit aangiften gekregen van mensen die werden afgeluisterd. Je komt natuurlijk ook altijd in de sfeer van chantage terecht. Die mensen hollen niet zo hard naar de politie."

Het afnemersbestand van PSS geeft een aardig beeld van de wereld van afluisteraars: gokbazen, sekswinkels, horeca en vertwijfelde particulieren die hun vrouw wantrouwen.,,Wij weten dat er een behoorlijke markt is voor dat spul'', zegt Wilting, ,,maar het speelt zich allemaal in het duister af.''

Stilzwijgen
Gedupeerde bedrijven houden zorgvuldig hun ervaringen met afluisterapparatuur voor zich. Hoffmann: ,, Meestal probeert men toch de vuile was binnen te houden. Je wilt niet graag bekend maken datje slachtoffer bent geworden. Al was het maar voor je eigen gevoel of omdat je niet wilt dat de concurrentie lachend toekijkt." Openhartige public relationsafdelingen in het bedrijfsleven bewaren een diepzinnig stilzwijgen wanneer het onderwerp afluisterapparatuur ter sprake komt. Op de vraag of Philips zich beschermt tegen afluisterapparatuur, antwoordt een woordvoerder: ,, Wij hebben een hele harde lijn. Over alles wat met bedrijfsbeveiliging te maken heeft, doen wij geen uitspraken."

In een eerste poging de afluisterhandel aan banden te leggen heeft de Amsterdamse politie begin augustus proces verbaal opgemaakt tegen PSS. ,,Dat was het enige wat wij konden doen", aldus Wilting. ,,Wij wachten nu af hoe justitie deze zaak verder aanpakt.''

Verstoring van de markt noemt de politiewoordvoerder belangrijk. ,,Je ziet dat in Nederland de laatste jaren op alle mogelijke manieren geprobeerd wordt de privacy van de burgers te waarborgen. Aan de andere kant komt er alleriei apparatuur op de markt waarmee heel gemakkelijk die privacy doorbroken kan worden.

Dat er geen aangiften binnen komen, hoeft niet te betekenen dat er geen probleem bestaat. Ik denk dat de overheid moet ingrijpen, omdat er later misschien geen weg terug is."

Wegenbouw
Met afluistercriminaliteit heeft justitie nauwelijks ervaring. Tussen 1971 en 1980 is de radiocontroledienst van de PTT vier keer opgetreden in verband met afluisterapparatuur. Een tweetal wegenbouwers werd vorig jaar door de rechtbank in Groningen veroordeeld tot een boete van tienduizend gulden en vier maanden voorwaardelijke gevangenisstraf. Met behulp van een minizender luisterden zij in Groningen besprekingen af over de aanbesteding van wegenbouwprojecten. In een auto voor het vergadercentrum hoorden de wegenbouwers voor welk bedrag hun concurrenten op een project ingeschreven hadden. Aan de hand van deze informatie sleepten de wegenbouwers opdrachten in de wacht door onder de laagste prijs te gaan zitten. De afluisterapparatuur werd ontdekt omdat de beheerder van het vergadercentrum klaagde over storing op radio en televisie.

Een enorme klap aan een Zuidhollands gezin in een rijtjeshuis deelde de buurman uit door jarenlang deze familie af te luisteren. Uit liefhebberij plaatste de man in de kruipruimte onder de woning van zijn buren een babyfoon. Regelmatig luisterde hij mee naar intieme huiselijke gesprekken. De buurman kon slecht zijn mond houden. Het halve dorp leek op de hoogte van wat binnenshuis besproken werd.

Politie
Het optreden van de politie steekt mager af tegen haar eigen afluisteractiviteiten.

De minister van Justitie, Korthals Altes, gaf dit jaar de Tweede Kamer voor het eerst een overzicht van het afluisteren en opnemen van telefoongesprekken door de politie. In 1983 luisterde de politie 979 telefoongesprekken van verdachten af. In de meeste gevallen (438) ging het om handel in verdovende middelen. Het aantal afgeluisterde gesprekken is in vijfjaar tijd meer dan verdubbeld. „Bij ons zijn dagelijks mensen bezig met het afluisteren van telefoons", aldus Wilting. De Amsterdamse politiewoordvoerder verwacht dat het succes van telefoontape sterk zal verminderen.

,,Nu al maken criminelen nauwelijks meer gebruik van de telefoon wanneer zij met een zaak bezig zijn."

Expert
Tot het geringe aantal experts in ons land op het gebied van bescherming tegen afluisterpraktijken behoort de Arnhemmer Hans Smits. De naam van zijn bedrijf Mactron Electronics staat voor Minizenders, Alarmapparatuur, Cryptofoons, Telefoondetectoren, Radiopeilers, Opsporingsdetectoren en Netzenders. In zijn bescheiden catalogus meldt Smits dat hij micro communicatiesystemen fabriceert en ontwikkelt voor bedrijven en overheidsinstantie. Smits doet niet mee aan de afluisterhandel met gokbazen, sekswinkels en dubieuze zakenlieden. Smits: ,,Als officiële instanties mijn zenders bij deze mensen vinden, willen ze met mij geen zaken meer doen." Ook echtelieden die hun partner verdenken van overspel vangen bij Smits bot. Reclame heeft Smits nog nooit gemaakt voor zijn protectieapparatuur. Voor het eerst staat hij de pers te woord. Eén van de geheimen die Smits bewaart is de identiteit van zijn cliënten. Nieuwe klanten weten hem te vinden doordat zijn naam bekend is in het veiligheidswezen. Herhaaldelijk roepen paniekerige bedrijfsdirecteuren de hulp in van Smits. Met zijn uiterst moderne radiopeilapparatuur in een onopvallende oude wagen spoedt Smits zich naar ondernemingen waar de directie vermoedt dat vertrouwelijke gegevens via geheime zenders weglekken.

Smits: ,,Als ik dan bij de klant voor de deur sta met mijn auto weet ik vaak al of er een minizender in huis is als dit een continu-zender is. Eventuele spraakgestuurde zenders, op afstand bediende zenders en telefoonzenders zijn alleen binnenshuis op te sporen. Wanneer bedrijfsspionnen gebruik maken van afluisterapparatuur moet de informatie wel naar buiten komen. Wanneer ik dan met mijn auto een keertje rond het gebouw rijdt, weet ik ook nog in welke ruimte ik de zender moet zoeken."

Overdreven
Telefoons zijn het geliefdst om bedrijfsgegevens te bemachtigen. ,,In Nederland zijn ze gek op het afluisteren van telefoons'', weet Smits uit ervaring. Een bruikbaar hulpmiddel hiervoor is de telefoon minizender, een niet van het echte PTT-kapsel te onderscheiden microfoon met ingebouwd zendertje. Deze zendertjes zijn echter volgens Smits de laatste jaren zo bekend geworden dat zij hun effect door vroegtijdige ontdekking langzaam verliezen. Smits:,, Al dat andere spul, de ballpoints, aanstekers, klokjes en verdeelsnoeren is allemaal spielerei. Ze worden vanuit Duitsland geïmporteerd voor een fractie van de prijs waarvoor ze hier van de hand gaan. Handelaars vertellen buitensporige mogelijkheden over deze zendertjes. In de praktijk blijkt dat hun kwaliteiten sterk overdreven worden." Naast microzenders, minizenders en sets voorprofessionele afluisteraars bevat het assortiment van Smits vooral beschermingsapparatuur. Draagbare telefoonscramblers in attachékoffertjes decoderen gesproken tekst, zodat zonder gevaar voor afluisteren getelefoneerd kan worden. De pulszender in een polshorloge is bedoeld als anti-kidnapsysteem. Andere micro- en minizenders kunnen volgens Smits gebruikt worden voor de beveiliging van waardetransporten, personen en apparatuur.,,Kostbare apparatuur die het bedrijf niet mag verlaten kan je voorzien van een pulszender. Neemt iemand toch zo' n apparaat mee dan valt hij bij de portier, die een speciale peilontvanger heeft, door de mand." Smits ontwierp ook een detector die bandrecorders verraadt wanneer zij gesprekken opnemen.

Unieke detector
Een jaar lang besteedde Smits aan de ontwikkeling van een unieke computer telefoondetector. Met de computer van Mactron Electronics controleert hij op afstand of telefoonlijnen en toestellen van een klant worden afgeluisterd. Een modem dat aangesloten moet worden op de telefooncentrale van de klant verstuurt Smits desnoods per post. In sommige bedrijven ziet men de afluisterspecialist in verband met streng gehandhaafde discretie namelijk liever niet binnenshuis. Binnen enkele minuten test de computer 600 functies van de aangesloten telefoonlijnen en toestellen. Uit de gegevens die de computerprinter in Arnhem uitdraait blijkt of en zo ja welke lijnen of toestellen worden afgetapt.
,,Het gebruik van minizenders is heel breed'', meent Hans Smits. Zelf laat hij nogal eens 's avonds een minizendertje achter in een boom in een park bij hem in de buurt. De andere ochtend wekken vogels hem met hun gefluit dat door de ontvanger naast het bed van Smits glashelder de slaapkamer binnen komt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen