HERFST IN FLEVOLAND

Het hart van de polder kun je zo ervaren: eindeloos wit onder heldere lucht, goudglinsters op de sneeuw, alles grijs van nevel, de zon als een lichte vlek. Of zo: enorme velden graan, de warmte er trillend boven, hier en daar een boerderij, de horizon afgezet met hoogspanningsdraden. Fotograaf Henk Visscher en ik zagen het in de eerste week van november zo: een enorme vlakte zonder onderbreking onder een versluierde lucht. Aan de horizon vloeien land en lucht ineen als een groenblauw getinte cirkel. Velden koolzaadrozetten; velden achtergebleven stro vol grauwe ganzen; akkers alweer geploegd, de kleibonken vet glanzend. Cultuursteppe.
,,Ongekende ruimte" is de titel van een brochure over Flevoland. Op sommige plaatsen is geen spoor van bos te zien.

Oerbos
Er is wel bos. Niet ver van Almere, vooral in en om de Oostvaardersplassen, groeide spontaan bos, oerbos, zoals het eens grote stukken Nederiand bedekte. Wilgepluis, door de wind aangevoerd, vond ideale omstandigheden op de droogvallende slibvlakte.
Daar ontkiemden boompjes in ontelbare aantallen, dicht op elkaar als gras. Veel te veel om levenskansen te hebben. Verdrongen worden en doodgaan was onvermijdelijk voor de meeste. De sterkste groeiden op.
Vlierenzaad werd door vogels aangevoerd en in enkelejaren was er bos, jong en bijna ondoordringbaar. Nog dichter door ruigte van riet en distels, brandnetels en wilgeroosjes. Bomen vallen, nieuwe krijgen kans. Open plekken en zonlicht geven planten een kans. Geen mens die zich ermee bemoeit. De natuur gaat ongestoord haar gang. het worden ideale oorden voor zangvogels, reeën en ander klein wild.
Fazanten fladderen van hun hoge roestplaatsen als we een hobbelig pad door de ruigte volgen. Buizerds trekken er hun cirkels boven. In de zomer zijn het de talrijke kiekendieven die er tevens broedgelegenheid vinden. Het is moerasbos, weelderig groeiend op de vette drassige klei. Echt polderbos dat elders verloren gaat. Bos dat slechts kan worden geduld en ontstaan in natuurreservaten.

Mensenwerk
Elders in de polder maken de mensen bos. Het Hollandse Hout bijvoorbeeld, aansluitend bij de Oostvaardersplassen, is heel anders. Er komen juist drie reeën uit als we de dijk volgen. Helderwitzijn hun witte spiegels, wijdgespreid van schrik. Met sieriijke sprongen verdwijnen ze in de wildernis. Hoog rijzen de abelen boven de onderbegroeiing, zilvergrijs de stammen, wit de onderkant van de laatste bladeren. Sleedoorns hangen zwaar beladen met dikke blauwzwarte vruchten, zo weelderig dat ik even twijfel wat voor struik het is. Een groep staartmeesjes trekt roepend door de ruigte. Herfst in Flevoland.
Het nieuwe bos in de polders is uniek voor Nederland. Daar groeien uitgestrekte wouden op vruchtbare en kalkrijke grond. Eerder werden bossen vrijwel steeds aangeplant op arme en veelal zure grond. Het was de bedoeling om in de kale polders zo snel mogelijk bos te krijgen dat al na enkele jaren betekenis heeft voor recreatie. Daarvoor werden populieren, elzen en wilgen gekozen. Die kunnen al na vijftien tot dertig jaar gedeeltelijk worden gekapt en vervangen door eiken, beuken en andere soorten die dan beschut opgroeien. Bij het doorkruisen van de polders kan men de verschillende stadia van ontwikkeling goed volgen. Er zij n ook gedeelten met naaldhout ingeplant en die staan er heel fris bij. Toch is men daar voorzichtig mee, want het risico van wortelrot is groot. Ook wortelt naaldhout oppervlakkig, waardoor het op latere leeftijd erg stormgevoelig is. Er wordt dan ook voornamelijk loofbos aangelegd. In de omgeving van Zeewolde zal eens het grootste aaneengesloten loofbos van ons land zijn te vinden. Het moet 4000 hectare groot worden. Nu al wordt er van beweerd dat dit stuk polder biologisch rijker is dan de Limburgse bossen. De mens neemt actie, plant machinaal grootschalige bossen aan. Het eerste jaar verdwijnen de jonge boompjes vaak tussen de weelderig groeiende ruigte. Al gauw verschijnen spontaan planten en dieren. De bossen van Flevoland hebben iets parkachtigs. Dat komt mede door de grote variatie van essen, esdoorns, meidoorns, kornoeljes, hazelaars en allerlei andere struiken. Hoog erboven rijzen de oer-Hollandse populieren en wilgen.

Uitzonderlijk rijk
In loofbos ontstaat een bijzonder aantrekkelijk milieu waar de flora volop kansen heeft. De bossen van de Flevopolders blijken een geweldige natuurlijke rijkdom te ontwikkelen die velen verrast. Bosbouwer-auteur Ton van Wijlen schrijft ervan in zijn Bossenatlas: ,,Slechts de hellingbossen van Zuid-Limburg kennen een biologische rijkdom die kan evenaren met de mogelijkheden die er liggen op de bodem van de voormalige Zuiderzee. . ."
Wie Flevoland bezoekt, kan vaststellen dat de drooglegging niet alleen voor landbouw en veeteelt, maar ook voor de natuurminnaars enorme perspectieven biedt. De oudste bossen van Flevoland vindt men van het Ketelmeer tot juist voorbij de Flevohof, langs de randmeren, totaal 2000 hectare bos en park. De aanplant begon in 1957, ze zijn dus nog geen dertig jaar oud. De natuur heeft daar echter het werk van de mensen op onnavolgbare wijze aangevuld en voortgezet. Vogels en andere dieren, planten, mossen en paddestoelen hebben er een nimmer vermoede rijkdom doen ontstaan.

Meer bos
De bossen van Flevoland zijn bewust langs de randmeren aangeplant. Vanwege de bodemgesteldheid, waterhuishouding en recreatiemogelijkheden. De vraag naar meer bos werd duidelijk gehonoreerd. Van de Noordoostpolder werd slechts 5% bos. In de beide Flevopolders werd dat respectievelijk 11% en 18%. In het juist verschenen ,,Meerjarenplan Bosbouw" is besloten ons bosareaal uit te breiden met ten minste 30.000 hectare. In Zuidelijk Flevoland zal nog eens 9000 hectare worden toegevoegd aan de 3500 hectare die er al is.
Door de aanleg van bossen verandert het landschap totaal. Ook veranderen de levensomstandigheden voor plant en dier ingrijpend. Dit gaat de eerste tien tot twintigjaar heel snel, daarna langzamer. Voor het bos een blijvend natuurlijk evenwicht heeft ontwikkeld zijn er tientallen jaren voorbij. We kunnen het proces in de polders op de voet volgen.

Contrast
Wonderlijk is het wel, als je door de bossen van Flevoland loopt en bedenkt dat daar enkele tientallen jaren geleden het Usselmeer nog golfde. Wat een contrast! Toen een watermassa, groengrijs, witte schuimkoppen en glanzende zonnebanen. Eentonige schoonheid. Nu: grond onder de voeten, gevarieerd bos vol kleuren en leven, het hele jaar door. Veelvormige schoonheid in steeds wisselende beelden. Verstilde oasen van aparte schoonheid, in de al even boeiende,, ongekende ruimte'' van Flevoland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen