Wat is een placebo?

De letterlijke vertaling van het Latijnse placebo is: ,,ik zal behagen". In gewoon Nederlands wordt er mee bedoeld: een fopmiddel of misschien beter uitgedrukt, een nepmiddel. Een echt placebomiddel is bijvoorbeeld een capsule met zetmeel, een drankje met een bittere of zoete smaak, een dragee met suiker of een injectie met alleen maar een keukenzoutoplossing. Een valse placebo is een middel dat wel een werkzame stof bevat, maar dat niet bedoeld is voor de aandoening waarvoor het voorgeschreven is, bijvoorbeeld vitamine-B-complex of Pleegzuster Bloedwijn voor futloosheid en moeheidsklachten, antibiotica voor virusaandoeningen zoals griep of vaatverwijdende middelen tegen starre, verkalkte aderen.

"Gunstige" werking
Dat echte placebo's geen werkzame stof bevatten, wil nog niet zeggen dat ze niets doen. Er zijn heel wat mensen die zich een stuk beter voelen bij het gebruik van nepmiddelen, vooral als het gaat om klachten waarbij psychische factoren een belangrijke rol spelen, zoals maagzweren, futloosheid, moeheid, depressiviteit, slapeloosheid, jeuk, gebrek aan eetlust etc. Opmerkelijk is overigens, dat placebo's niet alleen een gunstig effect kunnen hebben, maar ook bijwerkingen kunnen geven! De meest voorkomende bijwerkingenzijn: sufheid, hoofdpijn, moeheid, misselijkheid, slaap, diarree en rusteloosheid. Er is al heel wat gesproken over de vraag hoe het nu komt, dat placebo's zulke duidelijk aantoonbare effecten kunnen hebben. Gedeeltelijkis de,,gunstige" werking ervan te danken aan het feit, dat veel aandoeningen na vedoop van langere of kortere tijd vanzelf overgaan, of men nu wel of geen middelen gebruikt. Daarnaast zijn natuurlijk psychologische factoren in het spel, gezien het feit dat veel niet zuiver lichamelijke aandoeningen opmerkelijke verbeteringen te zien geven na het toedienen van een placebo.

Vertrouwen
De houding van de dokter en een goede relatie arts-patiënt is trouwens ook van grote betekenis. Een placebo, voorgeschreven door een dokter die enthousiast doet over zijn recept, heeft meer effect dan een middel dat geadviseerd wordt door een afstandelijke arts. Mensen die weinig op hebben met hun dokter, zijn in het algemeen minder gebaat bij het gebruik van fopmiddelen. Het resultaat van de behandeling wordt mede bepaald door het vertrouwen dat de patiënt in de dokter heeft.
Dit geldt overigens niet alleen voor situaties waarin placebo-middelen worden toegepast, maar ook voor behandelingen waarbij met echt werkzame middelen of methoden wordt gewerkt. Zelfs van operaties zijn belangrijke placebo-effecten beschreven! Nu moet u niet denken, dat dit alles alleen maar voorkomt bij neurotische, gemakkelijk te beïnvloeden klagers. In de praktijk blijkt vrijwel iedereen er gevoelig voor te zijn! Veel mensen denken dat placebo's snel hun uitwerking verioren hebben, maar niets is minder waar. Wanneer telkens opnieuw door de dokter met overtuiging een behandeling of middel aangeprezen wordt, blijken ook placebo-effecten een lang leven te hebben.

Zinvol?
Je kunt je de vraag stellen, of het gebruik van placebo's zinnig is. Er zijn dokters die met veel overtuiging nepmiddelen voorschrijven met het argument, dat vaak goede resultaten behaald worden met weinig kans op bij werkingen. Maar, u zult dit met me eens zijn, er zit in het gebruik van placebo's een stuk voor-de-gek-houderij. De patiënt moet zo bedot worden, dat hij gelooft een goed geneesmiddel voorgeschreven gekregen te hebben, anders werkt het niet. Nu zijn er altijd wel mensen die erop staan een recept te krijgen, ook al is dit helemaal niet noodzakelijk. Helaas komt het dan nog wel eens voor, dat de dokter zich laat overhalen en een recept uitschrijft om van het ,, gezeur" af te zijn, waarmee echter wel het dagelijkse ritueel van onnodig geneesmiddelengebruik in de hand gewerkt wordt.

Onvolwassen
Het gebruik van placebo's moet dan ook in het algemeen afgekeurd worden. Het blijft bedrog en het bevordert onvolwassenheid bij de patiënt. Het voorschrijven van een fopmiddel moet beperkt blijven tot een enkel geval, waar de arts geen andere mogelijkheden meer ziet. Het kan namelijk voorkomen dat een patiënt volstrekt geen ziekte-inzicht heeft of een bepaalde situatie niet op een volwassen wijze onder ogen kan zien. We moeten ons echter wel realiseren, dat ieder doktersbezoek een zeker placebo-effect met zich meebrengt. Het is een soort beloning voor geschonken vertrouwen. Een arts is nu eenmaal geen monteur. Het hardnekkig bestaan van vele chariatans, vaak zonder artsdiploma werkzaam in de alternatieve geneeskunde, is te verklaren uit placebo-effecten, waarmee niet direct gezegd is, dat alle gunstige resultaten van de alternatieve geneeskunde berusten op pure suggestie. Maar dat is weer een ander verhaal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen