Sauerland en Waldeck, een bont, afwisselend landschap

Half acht 's morgens, begin oktober. Hellefeld ligt laag in het dal, een lichte waas van nevel maakt de kleuren zacht als pastel. Verder weg is de bergrand nog maar juist zichtbaar als een grijze wal langs de horizon. Helder is het wit van de muren en grijs zijn de daken van de huizen die je met één oogopslag als een kleine groep bij elkaar ziet staan. Wie ziet ooit zijn dorp zo schoon in ons vlakke Nederiand? Stroken loofhout langs en door het dorp vormen kleurige linten herfstblad. De wolken breken precies boven de kerk die hoog boven de huizen uitrijst. Een wazig stuk wit wordt een gat van diepblauw waardoor het zonlicht vanachter de wolken over het dorp valt. Ook in de herfst is het Sauerland mooi. . . De weg naar Altenhellefeld, een wit stuk op de kaart, hoog en laag, biedt al prachtige vergezichten. Het piepkleine dorpje, gevleid tegen de berghelling, doet knus aan. Verder naar Grevenstein ligt het dal tussen glooiende bergwanden. Juist door het dorp heen staat een klein kapelletje, oud en verweerd. Een privé-kerkje? Slechts twee knielbanken staan erin. Buiten nodigt een bank tot zitten.

Omhoof...omlaag
Slingerend gaat het naar Wennholthauscn, afwisselend omhoog en omlaag. De plukken loofhout springen fel uit tussen de donkere naaldbomen. Nu pas merk ik dat de bergwouden niet slechts uit douglas- en andere sparren bestaan, zoals de indruk wordt gewekt als het zomer is. De herfstkleuren maken het loofhout los van het naaldhout; de bomen springen er felgekleurd uit, beslaan soms hele bergwanden of lopen als smalle stroken door het massieve groen. Stop eens even bij de spoorbrug voor Wennebach, een ouderwets geval dat ondersteboven gebouwd schijnt te zijn. De Wenne vormt er een brede waterval onder, schuimend en klaterend. De weg voert langs rotswanden, er staan hoge lindebomen langs en hier en daar een oude eik. Hoog op de bergtop is bos waar je doorheen kijkt als een hekwerk van stammen. Een klein kerkje met spitse toren steekt felwit af. Bij Frielinghausen staat de berghelling vol jonge blauwsparretjes; roodbonte koeien lopen tot hoog tegen de bergwand op. Het boerenbedrijf is hier nog zo heerlijk kleinschalig, nauwelijks beïnvloed door de moderne techniek.

Doorkijkje
Dolar, dorp of stadje, 700 jaar oud, ziet er erg nieuw uit. Typisch Duits zijn de sprekende vakwerkhuizen, typisch zijn ook boerderijen middenin het dorp met de mesthoop aan de straatkant De vele esdooms langs de wegen vallen nu het herfst is door hun lichgele verkleuring sterk op. Fredeburg doet wat rommelig aan, maar we dalen al weer naar Gleidorf. Hoog op een bergtop staat een kruis zwart afgetekend tegen de grijze lucht. Wat voor symbool is het hier, ver boven ons naar de grauwe hemel wijzend? Tussen Gleidorf en Oberkirchen, in een stalletje langs de weg, wacht iemand geduldig op liefhebbers van honing. Er is echter ook een boeiend panorama via een doorkijkje tussen loofhout in het dal. Een grote boerderij, waarschijnlijk tot hotel gemaakt, toont klein in de diepte. Verder weer, omlaag over berghellingen met beukenbos, naar Langewiesen waar een klein kerkje opvalt. Nu gaat het omlaag naar Züschen met een weids uitzicht over dalen met weiland, omsloten door hellingen vol loofhout en naaldbomen. Langs het Züscher Wald opnieuw omhoog en naarMuUseifen omlaag. Daar, bij paal 5.4, zal ieder die van landelijkheid en rust houdt, genieten. Van het nieuwsgierige roodbonte vee, het golvende dal, weiland onderbroken door bomen, bosjes, schuurtjes en primitieve afzettingen, heerlijk rommelig soms en daardoor boeiend. Ook hier dat opvallend kleinschalige alsof de tijd heeft stilgestaan. Leeft men hier van landbouw en veeteelt? Het lijkt meer alsof men het als liefhebberij doet... Ga op dit punt eens even op een bank zitten en vooral: kijk naar alle kanten en geniet. Volg ook eens de verlokkende zijwegen waaraan wij op onze verkenningstocht niet toekwamen. Een week is zelfs te kort!

Het nieuwe pension
Naar Hallenberg zien we veel hoogteverschillen en bergwanden met loofhout en de toppen met naaldhoutbossen. Het laatste deel naar Neukirchen is voor Saueriand tamelijk vlak. Het bouwland heeft de rode kleur van onze tennisbanen. Dat valt in vakantietijd echter niet op; dan wuift hier het graan en staan de bermen vol zomerbloemen. Typisch is ook de streek tussen Neukirchen en Münden waar het landschap een grote lappendeken lijkt. Zuidoostwaarts, naar Frankenberg, doen sommige bergwanden denken aan onze duinen, ookook door de begroeiiing, in het najaar geel van verdord gras. Plaatselijk is het bouwland hier terrasvormig. „Stop eens en kijk vooral achterom naar het karakteristieke landschap," noteerde ik. Nu en dan voeren de wegen door hoog opgaand beukenbos waar je even als beklemd tussen rijdt. Dan zijn we toch in Neukirchen. ,,Hausam Walde" staat aan een rustige korte straat die men slechts hoeft uitte lopen om in het woud te komen. Vanuit de eetzaal kijkt men over een mooi landschap. Na uren rijden, uitstappen, kijken en foto's maken in de streek tussen de twee Terdege-dorpen, zagen wij het zo:,, Kijkend naar de gegolfde bergrand tegen de mistige horizon; wolken trekken een sluier voor de zon, waardoor het licht waterig wit wordt. In een lange rij trekt een groepje koeien naarde grote stal. Achteraan loopt iemand als een klein, zwart silhouet tegen de avondlucht."

Rijke afwisseling
Wij hebben een paar maal de streek doorkruist, maar lang niet alles gezien. Elk weggetje voert naar andere schone punten, met vergezichten over brede laagvlakten met bontgeschakeerd bouwland of groene weiden. Of met uitzicht op nauwe dalen, beklemd tussen dichtbegroeide berghellingen. Opeens het panorama van een pittoresk dorpje of een stad tegen een berghelling. Het is allemaal zo anders dan in ons vlakke land. Je ziet zo'n dorpje in z'n totaliteit, beleeft het daardoor intens. Ik geef nog een indruk, tijdens onze tocht genoteerd. ,,Zes uur 's middags. Het dorpje Battenhausen ligt voor mij in de avondzon. Juist begint links een kerkklok te klepelen, een geluid dat blijkbaar vooral bij dorpen hoort. Wat klinkt het ver, die klepelklank op het brons. Zo'n wegzwevend geluid over het golvend land kan alleen een kerkklok geven. Leven en werken hier mensen? Ik zie er niemand. Voor mij in het dal ligt een grote groep huizen, veel wit met evenveel rood. Maar het is er zo stil. Slechts een kinderstem hoor ik, toch helder klinkend en ver dragend. Grillig en boeiend zijn de plaatsen waar de bergwanden zijn blootgespoeld. Steile hellingen van leisteen in dikke schilfers, schijnbaar op elkaar gestapeld, vol groeven en naden, verweerd, verbrokkeld. Daartussen vinden niet alleen planten, maar ook struiken en zelfs bomen gelegenheid zich vast te klampen. Zo zie je ze soms staan op een afgebrokkelde rand, de wortels in de lucht hangend, nadat steen en aarde zijn weggespoeld. Toch kan de boom zich nog met zijn resterende wortels in de rotswand vastklampen.

Leisteen en ruïnes
Maak eens een tocht naar Slot Lichtenfels dat in de 17e eeuw werd verwoest, tussen 1909 en 1914 opgebouwd en dat een merkwaardige historie heeft van bestemmingen waarvan slechts troosteloze restanten over zijn. Alleen om het uitzicht over de valleien hoog vanuit een slotvenster of voor een wandeling eromheen al de moeite waard. Een heel andere plek: kloosterruïne Schaaken. Het slot dateert uit 1200, verbrandde in de 16e eeuw, werd herbouwd en brandde in 1913 na blikseminslag weer af. Nog staan er de hoge muren met holle vensterbogen, weelderig gras waar eens de Benediktinerinnen knielden . . . Oude grafstenen met nog nauwelijks te lezen inscripties staan hier en daar tegen de muren. Naast de ruïne is een kerkhof met enkele graven, een fraai begroeide muur eromheen; de hop hangt erover met sierlijke lichtgroene bellen. Aan de andere kant van de ruïne staat een vervallen schuur onder een oude, breed uitgegroeide linde. Wat is hier in zeven eeuwen gebeurd? Wat verder weg zijn mooie waterpartijen en lokkende wandelpaden. Wat moet ik nog meer schrijven? Over de stadjes en steden die op heel andere manier boeiend zijn? Steeds door het fraaiste natuurschoon ingesloten. Over de vele kastelen en ruïnes, de natuurparken, stuwmeren, bloemen, planten en vogels? Daarvoor is de beschikbare ruimte te klein; Sauerland en Waldeck zijn groot genoeg om er vele tochten te maken. Velen zullen er opnieuw graag heen gaan om er meer van te kunnen zien.

Pension voor Terdegelezers
Uit het verhaal van de heer Schouten van der Velden zult u al wel begrepen hebben dat we ook dit jaar onze lezers weer de mogelijkheid willen bieden hun vakantie door te brengen in een door ons gereserveerd pension. Dat kan in de inmiddels vertrouwde pensions in Hellefeld, maar in een deel van het seizoen ook in Lichtenfels-Neukirchen, gelegen tussen Winterberg en Frankenberg. Zowel voor Hellefeld als Neukirchen geldt dat er tweemaal per zondag een kerkdienst gehouden zal worden, waar predikanten uit onze gezindte voor hopen te gaan. In de pensions logeren alleen Terdegegasten, zodat u,,onder ons" bent. Dat wil bijv. ook zeggen dat aan tafel alles gaat zoals u gewend bent. Niettemin is iedereen zelfstandig op vakantie. U kunt dus gaan en staan waar u wilt. De prijzen zijn gelijk gebleven aan die van 1986. Dat houdt in dat u in voor- en naseizoen voor nog geen ƒ 300,- een week verzorgd wordt op basis van volpension. In het hoogseizoen betaalt u ƒ 322, - per week. Hebt u interesse vraag dan schriftelijk of telefonisch de informatiebrochure aan bij: Terdege vakantie-idee. Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. Tel. 055-495333 (AgnesdeBoer). <1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen