Een blinde mol kan heel wat schade aanrichten

Van mollen kun je niet genieten zoals van vogels en hun zang of van vlinders en hun pracht. Je weet dat die mollen er zijn, wat hinderlijk wordt gedemonstreerd door molleritten en molshopen. De mol zelf blijft uit het gezicht, komt zelden boven aarde en wordt nog minder vaak gezien. Hij is blijkbaar zo onbekend dat de samenstellers van Van Dales woordenboek ons willen wijsmaken dat het een dier is, ,ter grootte van een muis"! Ik ben blij dat er niet zulke grote muizen zijn! Wij zien de mol over het algemeen slechts als dood dier. Dan blijkt hij bijzonder goed uitgerust te zijn voor zijn ondergrondse leven. Vooral de voorpootjes vallen op; het zijn echte graafMollen eten veel regenwormen. werktuigen, onmisbaar voor het vele graafwerk dat nu eenmaal onvermijdelijk is voor dit dier, dat in de grond zijn voedsel vindt en niets weet van de problemen die hij daardoor opwerpt. Lastpakken? Ja, dat wel. Toch kun je er ook wel interessante dingen mee beleven. Enkele lezers stuurden mij in de loop der jaren daar wat over toe.

Mollenvanger
De heer Van Dijk uit Vlaardingen heeft jarenlang mollen gevangen en met dat dier ervaring opgedaan. Hij schreef onder meer: ,, Jarenlang ben ik los-werkman geweest in de landbouw. In de winter was er weinig werk, dan ging ik mollen vangen, wat de boeren graag hadden. Ik had er vergunning voor. Al gauw kwam ik tot de ontdekking dat een mol het hardst wroet van half acht tot negen uur 's morgens, 's Middags ongeveer van half twee tot half drie doet hij zijn ,,middagslaapje". Dan kan men hem uit zijn nest steken met de schop. Wel, Van Dijk heeft dit goed opgemerkt. In een rapport voor Dierenbescherming schrijft drs. Frank van Eerdenburg, die een onderzoek naar de mol en andere lastige dieren verrichtte: ,,De mollen zijn gedurende vaste perioden van de dag en de nacht actief". Onze oud-mollenvanger meent echter meer uit het gedrag van de mollen te hebben geleerd. Lees maar: ,,Alser een strenge winter op komst is, wordt het moeilijker om mollen te vangen, want dan maken ze twee grote hopen, een als nest en een als,, voorraadkamer''; in de laatste hebben zij een klomp pijlwormen (?) van ongeveer een a anderhalve kilogram. Door de mol wordt de kop (het puntje) van een worm afgebeten, waardoor die niet meer weg kan. De wormen blijven wel leven, vandaar dat ze als eei I bal bij elkaar blijven." Het laatste is bekend. Meindert de Jong schrijft in zijn boekje,,Dieren om ons heen":,,Mollen kunnen ongeveer twaalf uur zonder voedsel; moeten ze langer hongeren, dan sterven ze. In tijden van overvloed leggen mollen voorraden regenwormen aan. Zij bijten deze dieren de kop af, zodat ze blijven leven maar niet kunnen wegkruipen".

Weervoorspellers?
De volgende passage laat ik geheel voor rekening van onze lezer, die aan het gedrag van mollen weersvoorspellingen heeft gekoppeld. ,,In december 1985 zag ik vanuit een trein dat op veel percelen land steeds twee molshopen dichtbij elkaar waren, ongeveer een meter van elkaar, en ik zei: ,,We krijgen een strenge winter. Dat is uitgekomen, want de winter van 85-86 was niet mis.'' Verder schreef de heer Van Dijk: ,,Hetis moeilijk om de juiste hoop te kiezen waarin de mol ligt te slapen. Niet iedereen heeft er slag van om mollen te vangen. Is er veel koemest op het land dan komen er veel insekten en ook veel mollen, want die leven daarvan. Waar veel kunstmest wordt gestrooid ziet men geen insekten en ook geen mollen. Nu er zoveel mest is zijn er ook weer veel mollen. Vroeger had men een vergunning nodig om mollen te vangen, want het was een beschermd dier dat insekten eet. Toen was er minder mest. Nu er veel mest is en ook veel mollen zijn mag men ze vrij vangen. Men heeft geen vergunning meer nodig.'' Mollenvangen was niet altijd even lonend, dat heeft Van Dijk ook ervaren. ,,In de winter van 1946 op 1947, op 12 december, stonden de mollenklemmen al vastgevroren in de grond. Ik begreep dat ik die winter weinig mollen zou vangen. Dat was ook zo, want de vergunning liep half maart af en al die tijd had ik niets verdiend.'' Dat was ook wel eens anders: ,,In een winter, dus in drie maanden, heb ik eens 2800 mollen gevangen. Dat was een record, want in andere winters was dat veel minder. Na de ooriog kreeg ik van de boer op wiens land ik mollen gevangen had een kwartje per stuk. ledere mol werd netjes gevild en het huidje op een plankje gespijkerd. Wanneer die huidjes droog waren kon ik ze kwijt aan een opkoper in Rotterdam, die er een paar dubbeltjes per stuk voor gaf."

Miljoenen gravers
Het is niet zo dat een mol zijn hele leven aan het graven is en steeds meer overhoop haalt in uw tuin. De O mol legt een gangenstelsel aan met als basis de ketel of woonkamer. De gangen liggen op twee of meer niveau's, op verschillende diepte dus, en zijn onderling door verticale gangen verbonden. Aan dat gangenstelsel is de mol steeds aan het werk, ook in de winter. Hij is dan weinig aan het graven maar vaak aan het herstellen van de gangen. Die vallen in, worden door dieren ingetrapt, verregenen en worden ook vaak door boer of tuinder vernield. Dus blijft de mol aan het repareren. Voor de man met een groentetuin is dat vervelend, voor een boer is het dat veel meer en dan is het ook soms zeer schadelijk. Per hectare kunnen wel twintig mollen voorkomen. Het aantal in ons land wordt op een paar miljoen geschat, ledere mol heeft zo'n compleet gangenstelsel want het dier leeft altij d alleen, duldt geen rivaal in zijn omgeving. Slechts in de paartijd onderbreekt het mannetje voor korte tijd zijn eenzaam bestaan. Dan graaf hij een gang naar het verblijf van een vrouwtje om daar zijn bezoeken te kunnen brengen. De rest van het jaar slijt de molzijn leven in het duister. Wanneer er per ongeluk twee bij elkaar verdwaald raken ontstaat er een gevecht, waarbij vaak een van beide sneuvelt.

Hopen en ritten
Voor een tuinder zijn molleritten het lastigst. Die ontstaan wanneer een mol dicht aan de oppervlakte zijn gang maakt. De aarde wordt omhoog gedrukt en de mol vernielt dan veel in een groentebed. Andere gangen worden dieper aangelegd en dan kan de grond niet vlug even omhoog worden gedrukt. Hier en daar wordt de overtollige aarde naar boven gewerkt en ziet men de molshopen verschijnen. In een weiland geven die veel last en schade. Drs. Van Eerdenburg geeft daarvoor het volgende advies: ,,De schade die door de molshopen wordt veroorzaakt is te beperken door het weiland in het voorjaar te slepen. Mollen graven namelijk niet veel, zodat er dan slechts enkele molshopen zullen verschijnen. In de praktijk blijkt deze methode echter onvoldoende resultaat af te werpen, zodat andere bestrijdingsmethoden noodzakelijk zijn." Nu al bijna zeven jaar geleden kreeg ik een kaartje van een andere lezer over een aardig voorval en zijn reactie daarop. Hij schreef: ,, Wanneer wordt een mol een kruis? Als hij in een bloembed zit te wroeten, wat ik meermalen heb ondervonden. Maar één geval dat ik meemaakte zal niet dikwijls voorkomen. Mijn woonplaats was toen Sloterweg-Hoofddorp, wat nu Schiphol is. In de vroege ochtend liep ik rond en bleef opeens achter de woning verstijfd staan. Ik zag zoiets moois! Er waren twee mollen aan het spelen. Ze stonden, net als jonge honden en katten, tegen elkaar op. Zo stond ik een poosje te kijken, totdat door mij heen flitste: dit zijn misschien dezelfde die mijn tuin zo vernielen. Ik tuimelde uit mijn verwondering in een afgrond. Er lag een stuk hout en - ik durf het bijna niet te zeggen - ik sloeg ze beide dood.''

Aangepast dier
De reacties van boer en tuinder zijn begrijpelijk en mollen zijn in bepaalde situaties, zoals ik in de aanhef reeds schreef, echt ontoelaatbaar. Toch hebben zij, als verdelgers van allerlei schadelijke insekten, denk vooral aan de beruchte emelten, ook een nuttige functie. Er zijn niet zoveel dieren die ondergronds de zo noodzakelijke opruiming houden. De mol is voor zijn taak bijzonder goed uitgerust. Het lichaam van de mol is torpedovormig en de voorpoten zijn werkelijk uiterst deugdelijke graafwerktuigen. Die twee graafklauwen staan permanent naar buiten gericht en vormen gereedschap waarmee het dier snel kan graven. De mol is ongeveer dertien centimeter lang en heeft een staartje van amper drie centimeter. Het is geen mooi dier om te zien maar hij heeft wel een fraaie donzige vacht. Daarin zijn de ogen haast niet te zien. Die zijn ook van minder nut met zo'n onderaards bestaan. Het dier kan vermoedelijk alleen voorwerpen die bewegen ermee waarnemen. De oren zijn kleine uitwendige richeltjes, verborgen in de fluweelachtige huid; de mol kan er nauwkeurig geluiden mee lokaliseren. De enige eis die de mol aan zijn leefomgeving stelt is dat de grond niet te drassig moet zijn. Zijn aanwezigheid is dan ook op veel plaatsen te merken.

Gevaarlijke tocht
In het voorjaar krijgt de vrouwtjesmol drie tot vijf jongen. Die zijn de eerste drie weken kaal en blind. Pas na ongeveer vijf weken gaan ze het nest uit en als de diertjes tien weken oud zijn verjaagt moeder ze uit haar woongebied. Dan moeten de jonge mollen een eigen territorium gaan opzoeken. Dat is de tijd waarin de jonge dieren over grote afstanden bovengronds blijven, op zoek naar een terrein waar ze hun gangenstelsel kunnen gaan graven. Er worden dan veel van deze dieren slachtoffer van roofvogels, reigers, honden, katten en roofdieren. Mollen zijn geweldig actief en hebben daardoor veel voedsel nodig. Ze moeten vrijwel voortdurend blijven eten. Hun dagritme is ongeveer 3,5 uur slapen en 4,5 uur actief zijn. Het laatste omvat het inspecteren van het omvangrijke gangenstelsel op de aanwezigheid van wormen, hun lievelingsvoedsel, maar ook andere dieren die zij levend in hun gangen aantreffen, tot muizen toe. Zolang zij dat nuttige werk doen zullen boer en tuinder er ongemak van hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen