Waarom heb je soms witte, dode vingers?

\J eregeld kom je mensen tegen die last hebben van witte, ,,dode", soms ook blauwe vingers als ze in de koude buitenlucht komen, of als ze met de handen in koud water werken of als ze alleen maar iets uit de koelkast hoeven te pakken. De aandoening waar het hier overgaat, heet het fenomeen van Raynaud, genoemd naar Maurice Raynaud, die in 1862 dit verschijnsel voor het eerst beschreef. De klachten ontstaan als gevolg van een kramptoestand van de kleine huidbloedvaten, die uitermate gevoelig reageren op afkoeling en, niet te vergeten, op emoties. Vooral jonge vrouwen hebben last van deze niet ernstige, maar wel hinderlijke aandoening. De term ,,dode" vingers heeft te maken met de gevoelloosheid, waarmee de witte verkleuring gepaard gaat. Bij opwarmen worden de vingers rood, wat vaak pijnlijke tintelingen geeft. Het fenomeen van Raynaud komt trouwens niet alleen voor in de vingers, maar ook, zij het veel minder vaak, in de tenen, neus en ooriellen.

Anti-migraine
In veel gevallen is de oorzaak van het Raynaud-fenomeen niet duidelijk, soms echter zijn er wel omstandigheden aanwijsbaar waardoor de huidbloedvaten, ook bij normale temperatuur, gemakkelijk samentrekken. Middelen die er berucht om zijn dat ze bloedvatvemauwend werken, zijn de anti-migraine middelen, waar de stof ergotamine in zit, zoals bijv. migril, cranimal en cafergot, en sommige bloeddrukveriagende medicijnen. Die worden ook gegeven bij hartritmestoornissen en angina pectoris (pijn op de borst ten gevolge van vernauwing van de kransslagaderen rond het hart), bekend onder de familienaam,, bèta-blokkers", zoals o. a. inderal, lopresor, tenormin, trasicor. Verder heeft nicotine een niet te onderschatten nadelige werking op de bloedvaten. Zware rokers kunnen ernstige vaatvernauwingen krijgen met niet alleen blauwe verkleuringen aan de vingers en tenen, maar ook kunnen er klachten ontstaan van krampen in de handen, voeten en kuiten, vooral bij lichamelijke inspanning.

Afweerreactie
Het fenomeen van Raynaud kan ook optreden als gevolg van ontstekingen in de kleine bloedvaten. Zulke ontstekingen worden dan niet veroorzaakt door bacteriën of virussen, maar door een afweerreactie van het lichaam tegen het eigen weefsel. Dit is een intrigerend, nog grotendeels onopgehelderd verschijnsel, waarbij het lichaam het eigen weefsel niet meer herkent als eigen, maar het als vreemd weefsel beschouwt, waartegen opgetreden dient te worden door het maken van antistoffen, zoals dat gebeurt bij ieder binnendringen van vreemde elementen. Zo' n ontsporing van het afweersysteem, waarbij schade wordt toegebracht aan eigen gelederen, heeft een aantal ernstige ziekten tot gevolg, de zogenaamde auto-immuunziekten, In het hele lichaam ontstaan er dan ontstekingsachtige verschijnselen. Voorbeelden van zulke ziekten zijn; sclerodermie, waarbij een verstrakking van de huid optreedt, chronische reuma, het syndroom van Sjögren, waarbij er ontstekingen zijn van traan- en speekselklieren en systemische lupus erythematosus (SLE), met allerlei ontstekingsreacties in de inwendige organen. Het fenomeen van Raynaud kan het eerste symptoom zijn van zo'n auto-immuunziekte en jarenlang vooraf gaan aan de eigenlijke aandoening, die eraan ten grondslag ligt.

Bloedonderzoek
Hoe kan iemand nu weten of er sprake is van een onschuldig fenomeen van Raynaud of van een eerste uiting van een auto-immuunziekte? Als er naast het Raynaud-fenomeen bijkomende spier- en gewrichtspijnen zijn, en de klachten in korte tijd en op oudere leeftijd (boven de 40 jaar) zijn ontstaan, moeten we op onze hoede wezen. Dit zijn alarmsignalen, die een nader bloedonderzoek noodzakelijk maken. In het laboratorium kunnen dan in een aantal gevallen antistoffen, gericht tegen eigen weefsel, aangetoond worden, waardoor een vroege opsporing van een auto-immuunziekte mogelijk is. Uit het voorgaande zal duidelijk zijn, datdebehandeling van het Raynaud-fenomeen sterk afhangt van de oorzaak. Bij de onschuldige vorm kan volstaan worden met het geven van eenvoudige adviezen, zoals het zo veel mogelijk vermijden van kou en het dragen van warme kleding en handschoenen. Als medicijngebruik verantwoordelijk is voor de klachten, zal in overieg met de arts een ander middel gekozen moeten worden. Als er desondanks hinderlijke klachten blijven, kunnen vaatverwijdende middelen geprobeerd worden, die helaas echter nogal wat bijwerkingen geven, zodat het middel soms erger is dan de kwaal. Soms kan in ernstige gevallen een operatie uitkomst bieden. Hierbij wordt een zenuwstreng, die langs de nekwervels loopt, doorgesneden, waardoor er geen prikkelgeleiding meer is naar de kleine bloedvaten in de arm, zodat deze zich niet meer kunnen vernauwen. Zo'n operatie heet sympathectomie.

Prednison
Als een auto-immuunziekte aan het Raynaud-fenomeen ten grondslag ligt. staat behandeling hiervan natuurlijk op de voorgrond. Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, want deze ziekten zijn moeilijk behandelbaar. Er wordt nogal eens gegrepen naar het,,wondermiddel" prednison, dat echter op langere termijn zeer ernstige bijwerkingen geeft. Ten slotte is er een nog niet genoemde oorzaak van blauwe, tintelende vingers. namelijk een afklemming van bloedvaten die in het schoudergebied door een nauwe poort naar de arm lopen. Zo'n afklemming kan het gevolg zijn van een niet-correcte lichaamshouding. Oefentherapie volgens de methode Mensendieck of Cesar is dan nuttig. Soms is echter een operatie nodig, waarbij dan de doorgang van de bloedvaten in het schoudergebied verwijd wordt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen