Marjolein Bastin aquarelleert met simpele verfdoos en één penseel

Marjolein Bastin, gedreven door het uitbeelden van het schone in de natuur, vooral het kleine, beleeft haar werk intens. ,,Als je nu de boeken van Thijsse leest word je er nog gelukkig van...", zegt ze. Zoals hij met woorden wist weer te geven wat hij niet alleen zag, maar vooral ook beleefde, zo tracht deze tekenares dat te doen met tekenstift en penseel, waarmee zij voor allerlei schoons op indringende wijze aandacht vraagt, bijna afdwingt. Een gesprek over haar werk en het pas uitgekomen boek ,,Een kleine wereld".

"Ik heb zelf heel sterk de indruk dat wat ik teken echt met de werkelijkheid klopt. Ook ben je jaar in jaar uit, of beter zelfs, week in, week uit, jezelf aan het ontwikkelen. Je leert steeds beter alles met j e penseel te vertalen. Er komt vakmanschap bij, zeker, maar het is niet alleen tekentechniek, er is meer, het zien vooral, aandachtig observeren. Watje daardoor als het ware in een laatje opslaat wordt steeds meer. Ik probeer het kleine te zien in het geheel waardoor ik word aangesproken. Die samenhang van alle onderdelen in de natuur is iets heel complex en niet te scheiden. Het tekenen is voor mij niet iets aparts, maar een facet van het geheel. Daarom heb ik mij ook niet gespecialiseerd. Het is onmogelijk om in alles zo diep mogelijk door te dringen; daarvoor is de natuur te veelzijdig. Dat past niet in één mensenleven!"

Kijk om je heen...
,, Ik zie alles in het grote verband en wil dat ook zo breed mogelijk uitbeelden. Juist het kleine is vaak zo bijzonder en je vindt dat overal. Ook in Amsterdam, langs straten en grachten. Mijn bedoeling is om daarop attent te maken. Ik denk vaak: mensen, kijk toch om je heen naar alles wat mooi is. Dat ervaar ik nog steeds. Zelfs kevers zijn prachtig en lang niet zo eng als men denkt. Het is niet alleen weten wat vol leven is, maar ookje erin verplaatsen. Ik beleef het. Er is veel narigheid, verarming en vernieling in de natuur, maar er is toch ook nog zo veel moois. Over honderd jaar zegt men misschien: wat hadden de mensen in 1987 nog veel... Dit wil ik graag overbrengen; ik hoop dat ik de mensen prikkel, zo van: kijk, let daar eens op. Dat ze gaan zeggen: hé, dat is de vogel die ik in het boek van Marjolein heb gezien. Ik teken omdat ik het echt heerlijk vind en ik heb een doel, breng een boodschap over. Met alles waar je je energie insteekt doe je iets... denk ik... denk ik..." Het laatste hoor ik vaker tijdens het gesprek met Marjolein Bastin:,,Tekenen is iets van volhouden en oefenen... het zien is, ja, misschien een gave... denk ik." Voorzichtig, bijna aarzelend, geeft ze die beperking, na met overtuiging haar mening te hebben gezegd. Typeert dit haar? Een vrouw die weet wat ze wil, ambachtelijk begaafd tekenares is, daardoor unieke leef- en werkomstandigheden heeft opgebouwd, bekend werd en beroemd... eenvoudig bleef.

Reprodukties
We zijn snel bij het onderwerp waar ik vragen over heb, wanneer ik aanhaal wat ik jaren geleden schreef over haar werk uit'' Grasduinen", gebundeld in "Een jaartje natuur": ,,De pimpelmeesjes van het titelblad zijn geweldig mooi en tot in details gaaf en levensecht. Maar met die felle kleuren zal niemand ze ooit zien..." In haar nieuwe boek staat een pimpeltje dat 'echt' is, ook van kleur. Vanwaar dit verschil? ,,De weergave destijds in Grasduinen, daar ben ik ook niet gelukkig mee. Vooreen belangrijk deel ligt dat aan de druktechniek, aan het reproduceren, maar toch ook, denk ik, door een groeiproces in mijn werk. Ik meen dat in Marjolein Bastin heeft geen studio, alleen een flink bureau met uitzicht op de tuin. de eerste tijd de kleurweergave inderdaad vaak wat te hard was en in reprodukties wordt dat nog versterkt. Jammer." Door allerlei oorzaken blijken reprodukties inderdaad nogal eens wat kleuren betreft af te wijken van het origineel. Ook in haar nieuwste boek zie ik dat, maar er is een overtuigende verklaring voor. Het is een bundeling van sinds 1984 gemaakte tekeningen, voornamelijk in "Grasduinen" gepubliceerd. De litho's voor het drukprocédé zijn dus niet gelijktijdig gemaakt en daardoor ongelijk van kracht en kleurweergave. Van sommige afbeeldingen vind ik de kleuren opnieuw wat 'onecht', zoals van de goudvinken, die veel contrastrijker zijn. Dezelfde plaat op een kalender voor Duitsland laat zien dat de weergave veel beter kan, terwijl slechts het origineel het volkomen gave beeld toont.

Bewust verschil
Ik vind de wielewalen erg goed weergegeven, maar de wilde kers waarin ze met hun nest bezig zijn, wat flets, niet zoals ik die buiten zie. Waarom dit verschil? ,,Dat heb ik bewust gedaan om de aandacht direct op de vogels te vestigen. Die springen er op deze manier uit. Wanneer die hele takkenwirwar en de bloesem met de zuivere krachtige kleuren wordt weergegeven, dan zouden de vogels daarin als het ware verdwijnen. Vooral in zo'n groot opgezette tekening. Ik doe dit bewust, dit chargeren > (overdrijven) om de aandacht te vangen." De plaat met de grasmus laat dit ook duidelijk zien. „Ik heb die vogel heel bewust zo met sterke natuurgetrouwe kleuren afgebeeld en de rest teruggedrongen. Daar zitie... in één oogopslag. Je kijkt niet naar de kamperfoelie maar naar de grasmus. Dat is buiten in zo'n geval toch ook zo. Je oog is in staat iets terug te drukken. Je ziet zo' n vogel scherp, daarop is je blik gericht, de omgeving wordt vanzelf zwakker." Ik moet inderdaad vaststellen dat van dergelijk werk slechts het origineel eerlijk kan worden beoordeeld, maar ook dat sommige reprodukties dat zeer gaaf benaderen. Bijzonder mooi is de plaat van buitelende sijsjes in een besneeuwde pol biezen. Aan de wand hangt eenzelfde plaat, ingelijst, in passe-partout. Mijn verbazing is oprecht als de tekenares zegt dat daar het origineel hangt. Vrijwel alles wordteen-op-een getekend, dus voor de druk niet vergroot of verkleind. Ookhet fijnste priegelwerk komt op deze wijze tot stand. Ja, daarvoor moetje kunnen tekenen, maar dat niet alleen. ,,Het genieten van iets en het denken erover is het mooiste, al tekenend!", vindt Marjolein Bastin.

Verfdoos...
Om zulke kunstzinnige tekeningen te maken en vooral om de kleinste details gaaf uit te beelden heb je heel wat nodig, veronderstel ik, daarbij denkend aan een studio, materialen en gereedschap. We lopen naar een groot raam waarvoor haar bureau staat. Ik zie een doos met enkele tientallen blokjes kleurige aquarelverf. Ze merkt blijkbaar mijn verbazing, lacht. ,,Ja... hiermee doe ik alles en van die kleuren gebruik ik er meestal niet meer dan zes. En ditis mijn penseel." Dat blijkt vrijwel alles te zijn wat zij nodig heeftom haar geraffineerd uitgewerkte aquarellen te maken. Met een penseel nummer vier, die voor mijn gevoel onmogelijk voor dergelij k f ij n werk geschikt is. Weleen stuk gereedschap van de beste kwaliteit, dat na twee weken gebruik de fijne puntharen kwijt is en vervangen moet worden. Maar toch... met uiterst geringe middelen blijkt dit mogelijk te zijn. Er is meer nodig en de prismakijker binnen handbereik op het bureau demonstreert dat duidelijk. Het tafereeltje met de sijsjes speelde zich af in de begroeiing rondom de tuinvijver en werd vanachter haar bureau geobserveerd en vastgelegd. ,,Toen ik dat door de kij ker zag, die buitelende vogels, de sneeuw, die kleuren... dat maakt emoties los. Dat wil ik weergeven, er iets mee doen."

Techniek
Elke tekening wordt eerst, heel dun, in potlood opgezet en dat ook al tot in detail, want bij het inkleuren moetje precies weten waar je bezig bent. Al wat wit is moet worden uitgespaard als kleur van het papier. Dan wordt van licht naar steeds donkerder de kleur aangebracht, want terug, van donker naar licht, kan niet met aquarelverf. De potloodschets is vereist om de exacte vormen vast te leggen. Onvoorstelbaar veel tijd vergen die aquareltekeningen en dus evenveel geduld en doorzettingsvermogen. De basis voor dit alles ligt toch ergens anders. Marjolein Bastin laat haar' dagboek' zien, vol detailschetsen en aantekeningen. ,,De boomklevers -echte rakkers zijn het! — zag ik dichtbij op een oude eik. Ter plaatse maakte ik een vlugge schets, de vormen zijn natuurgetrouw, dus niet later verzonnen. Ook de vogels observeer je dan, hun houding vooral, heel karakteristiek. Ik probeer het geheel zo echt mogelijk uit te beelden, heb wat mos meegenomen, een stuk schors en blad. Vogels kun je niet meenemen maar ik put vaak uit mijn schetsen, waarin alleriei details zijn vastgelegd." Dat ook dood materiaal soms hulpmiddel moet zijn, weet iedere insider, maar zonder grondige kennis van[> het levende, zonder langdurige observatie, zonder het zelf te hebben 'beleefd', is het niet mogelijk zulk werk te leveren. Wat is het stimulerend om te zien hoe mensen kans zien met geringe hulpmiddelen een bepaalde gave te ontplooien op een wijze die aantoont dat innerlijke gedrevenheid het voornaamste is. Dit geldt bij Marjolein Bastin zowel van het tekenen als van liefde en belangstelling voor de natuur.,,Naarmate je er meer van weet wordt je verbazing groter'', zegt ze. Velen met haar ervaren dit.

Betrekkelijk...
Nog even staan we bij de auto, kijkend over het grote gazon waar verspreid groeiende grove dennen ijle schaduwen strooien, getoverd door een stralende zon op een kostelijke herfstdag. Wie in een dergelijke omgeving woont en werkt, doet dagelijks ideeën op. Zij erkent dat haar situatie en omstandigheden uniek zijn, waardoor ze zich geheel kan wijden aan haar tekenwerk... dertig dagen in de maand van vroeg tot laat. Een vriendelijke vrouw, eenvoudig gebleven in een rijke woonomgeving. Gedreven door haar hobbyvak, nog vol ideeën. Hopend nog veel en lang, misschien zelfs nog meer of anders te kunnen vastleggen met penseel en verf. Ik begrijp haar, maar moet toch kwijt dat ik dit alles, al het schone in de natuur, toch anders.zie en beleef, door de wetenschap van het betrekkelijke en van het meerdere, dat er ver bovenuit gaat. Te mogen leven niet alleen naar een nieuwe hemel, maar ook naar een nieuwe aarde. Schepping, wat ben je mooi... Schepper, watzijt Gij groot!

Een kleine wereld
Wat moet ik nog schrijven over het boek dat "een sprankelend beeldverhaal" wordt genoemd en —typerend— als titel mede de naam van de maakster draagt? Wanneer ik naar de plaat met kuifmeesjes kijk —de mooiste mezen naar ons beider mening— die in haar tuin bezig waren een vermolmde boomstam tot nestplaats om te vormen, dan heb ik ze voor me, zoals ik ze ontelbare keren heb gezien. Daar gaat het mij om, hoe schoon de weergave ook is. Daartoe zal dit boek hopelijk stimuleren. Wie erdoor leert kijken, oog krijgt voor wat velen ontgaat, zal tot eigen speurtochten worden gestimuleerd. Wie minder kans heeft erop uit te gaan, kan thuis met dit boek genieten. Frans Buissink geeft juist genoeg toelichting en gegevens. Op de manier zoals ik met enkele passages over de sijsjes citeer, waardoor u zelf daarover kunt oordelen. ,,De wintertijd strooit sijsjes door het land. In kleine fladderkaravanen trekken ze van pleisterplaats naar pleisterplaats. Zonder reisplan, maar altijd gezellig en vrolijk. Op zoek naar rijk beladen elzebomen, berken en dennen. Als u ze van dichtbij wilt bekijken is omzichtigheid geboden. Ze zijn niet echt schuw, maar ze houden niet van lompe mensengestalten die kordaat op ze af komen stappen. Maar als u quasi onverschillig langs ze heen loopt, kunt u toch zo dichtbij komen, dat u het verschil tussen mannen en vrouwen kunt zien. De heren met donkere keeltjes en kapjes, getekend in stevig vetkrijt. De dames meer gespikkeld en valer geel, gedaan met subtiel aangezet kleurpotlood." Waarmee ik heel in het kort probeer duidelijk te maken dat tekst en beeld goed samengaan. ,,Een kleine wereld" is echt een mooi boek, dat in allerlei situaties als cadeau een verrassing zal blijken te zijn, doordat het bewondering opwekt voor wat is uitgebeeld, en hoe!
N.a.v. „Marjolein Bastin Een kleine wereld"; uitg. Terra, Zutphen; 144 blz., formaat 33 x 24,5 cm, *iprijsf49,50.l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen