Herfstsfeerl; angs het Apeldoorns kanaal

Het water in het kanaal van Apeldoorn naar Dieren wordt zacht gerimpeld door de wind, die nauwelijks merkbaar is. De dun bewolkte lucht heeft veel lichte plekken. In het donkere water worden die glinsterend weerspiegeld. Ik sta net buiten Apeldoorn, bij een picknickplaats. Een bord maakt duidelijk dat men hier kan parkeren en vissen. Aan gehandicapten in een rolstoel is ook gedacht. Zij kunnen zonder moeite aan de waterkant komen en op de vlonder een plaatsje vinden. Het meer dan manshoog uitgegroeide riet wuift met paarse pluimen. Lisdodden hebben dichte pollen van zwaardvormige bladeren gevormd. Daartussen prijken de donkerbruine duilen of'sigaren'. Dikke, gave eikels liggen onder de oude Amerikaanse eiken die langs het water staan. Het is bijna herfst volgens de kalender, maar de zomer laat zich nog niet verdringen. Op de gele bloemen van het opnieuw in bloei geraakte biggekruid, zoekt een warmbruine moshommel naar nectar. Een felgekleurd vuurvlindertje zit onbeweeglijk op een klaverbloem. Een koolwitje en zweefvliegen zoeken eveneens de laatste bloemen op. Dat zijn er nog veel, al is de uitbundige bloei van de zomermaanden voorbij. De zomer geeft het de herfst niet zomaar gewonnen.

Agrarisch gebied
Aan de oostkant van het kanaal is een breed verhard fietspad, overhuifd door de brede kronen van Amerikaanse eiken. Links van mij liggen uitgestrekte weilanden, met verspreide groepjes zwartbont en roodbont vee. Het kanaal ligt als een glimmend lint tussen smalle banen hoog opgaand riet. Ook langs de andere oever staan hoge Amerikaanse eiken. De eerste roodgekleurde herfstbladeren steken fel af tegen het harde groen. De wegbeplanting wisselt steeds af. Langs sommige stukken staan gewone eiken en op andere plaatsen beuken. De laatste hebben blijkbaar haast, want al het groen is reeds omgetoverd in goudgeel. Het koniaginnekruid langs de oevers is uitgebloeid, maar is de fraaie roze kleur nog niet kwijt. Ik rijd verder in de richting van Dieren. Rechts van het Apeldoorns kanaal ligt het uitgestrekte natuurgebied van de Zuidoost-Veluwe. Daar is het landelijke Beekbergen, gevleid tegen de bosrand van het Spelderholt. Daar liggen de dorpjes Lieren en Oosterhout, al even landelijk en vol van agrarische bedrijvigheid. > Wat verder ligt Loenen en de vermaarde Loenermark. Wanneer ik het stadje Dieren nader, weetik daarachter de Onzalige bossen en het Nationale Park Veluwezoom. De driehoek tussen Apeldoorn, Arnhem en Dieren, is één groot natuurgebied van bos en heide, waar het landschap al iets heeft van het karakter van de Achterhoek.

Fraaie scheiding
Het Apeldoorns kanaal, met de prachtige laanbegroeiing aan beide kanten, het struikgewas langs de weidezoom en de oevers met het riet en de moerasflora, is een prachtige scheiding tussen het woeste en het gecultiveerde land. Bij Dieren ga ik naar de oostkant van het kanaal. Een bank bij het water nodigt totmsten. De wilde kruiden langs de oever zijn voor een deel reeds verdord. Nog is duidelijk te zien hoe rijk die oeverbegroeiing is. Het riet rijst ver boven mij uit. Boerenwormkruid prijkt nog met goudgele schermen. Brandnetels, bijvoet, koninginnekruid en tandzaad vormen een dichte massa van langzaam naar geel en bruin verkleurend groen. Felwit steken de trompetjes van de haagwinde daartegen af. Die slingeraar weet niet van ophouden met bloeien. Het duizendblad al evenmin. Een boomloos gedeelte langs het water is begroeid met Japanse duizendknoop, de merkwaardige sierplant uit het Verre Oosten. Die plant werd in de vorige eeuw als sierplant bij ons ingevoerd. In de tweede druk van de Geïllustreerde Flora van Nederland (1909), wordt deze duizendknoop nog zeer zeldzaam genoemd. Nu groeit hij op vele ruige, zogenaamde ruderale plaatsen. Wanneer de wilde flora uitgebloeid raakt, staat de Japanse duizendknoop vol witte bloemtrossen. De plant blijft bloeien, tot in oktober het blad goudgeel verkleurt. Hij is gemakkelijk herkenbaar. De bloemen lijken precies op die van de Chinese bruidssluier, die familie is van de Japanse duizendknoop.

Afwisseling
Het kerkje van Spankeren lokt mij van het kanaal weg. Het mooiste van die oude godshuizen vind ik het kerkhof eromheen. Alexandervan Rheden heeftin het jaar 1803 de eerste steen voor het kerkje gelegd. De toren ziet er veel ouder uit en zal dat ook wel zijn. Nog spreken de oude graven hun taal. Jonkvrouw van der Dussen werd hier op 30 oktober 1850begraven, "Haar asch ruste in vrede", lees ik. Werd er toen al gecremeerd? En kan as en stof in vrederusten...? Ik zoek mijn weg door de stille weilanden, waar op veel plaatsen grote maïsvelden het uitzicht belemmeren. In een greppel bij een bouwval staan de wilgeroosjes uitgebloeid en door de wind van hun zaadpluizen ontdaan. Zo lijken het precies ouderwetse lampepoetsers. Het weidegebied strekt zich uit tot aan de IJssel bij Zutphen. Het is een ruim land, een harmonische vermenging van menselijke bedrijvigheid en natuurlijke schoonheid. Het landschap is vol afwisseling in de flora en het is rijk aan vogels. In het laatst van september droomt het weg in een wazige nevel, die het licht zacht maakt en de geluiden dempt. Ik zoek het kanaal weer op en volg het langs een rij hoge oude beuken met zilvergrijze stammen, vol vergroeide namen en liefdesbetuigingen. Boven de wuivende rietkraag uitzie ik de kruinen van even oude beuken aan de overkant van het water. Daar is het blad al meer goudbruin dan groen. De herfst is begonnen. De oude ophaalbruggen, weerspiegeld in het rimpelloze water, zijn bijzonder karakteristiek en mooi... Een smalle zandweg, tussen knoestige knotwilgen door, lokt mij opnieuw de weilanden in. Oude boerderijen liggen verscholen tussen hoog geboomte. Wat hebben de boeren in onze tijd toch veel koeien... Een weiland ligt vol met dat roodbonte vee, dat slechts weinig rood en veel wit vertoont. Vluchtig tellend kom ik tot ver over de tachtig beesten. De meeste liggen rustig te herkauwen en melk te produceren.

Wachtend...
Er doemt weer een oud kerkje op. Hall, het Hollandse dorpje met de Engelse naam. Ik kan het niet nalaten om ook hier even te wandelen in de hof om de kerk. Een dodenakker bij een kerk spreekt mij bijzonderaan. Aan de wegkant staan mooie oude lindebomen. Midden in de hof waaiert een grote taxus zijn groene naaldenkroon wijd uit. Boven een oude grafsteen laat een misvormde esdoorn zijn takken treurend hangen. Een al door de herfstroest aangetaste paardekastanje staat als een donkere piramide achter in de hof. Verspreid liggen er grafstenen uit de vorige eeuw. Cornelia van Pannekoek is op 31 januari 1870 "ontslapen in de hoop der opstanding". Meer dan een eeuw reeds wachtend.... Blauwe grasklokjes omlijsten de verweerde steen. In de kastanje begint een tjiftjaf te zingen. Het is zijn afscheidsliedje, hoewel dit vogeltje nooit haast heeft om naar Afrika te gaan. Ik wandel zo graag op een oud kerkhof, omdat ik tot mijn trouwdag op een begraafplaats heb gewoond. En omdat ik reeds ver ben gevorderd op de weg naar de plaats, waarvan Job zo mooi sprak: ,,De kleine en de grote is daar en de knecht vrij van zijn heer''. Ik kan niet langer verder met u wandelen of fietsen. Ook weet ik niet hoe het oude kerkje van Hall er van binnen uitziet, want tijdens mijn bezoek was het gesloten. Elk jaar is het van Pinksteren tot eind september op woensdag van 10 tot 12 uur open. Het is niet ver verwijderd van het Apeldoorns kanaal, dat in elk jaargetijde een boeiend lint vol natuurschoon is. De Recreatiegemeenschap Veluwe heeft op veel plaatsen gezorgd voor picknickplaatsen, gelegenheden om te vissen en om boten te water te laten. Men heeft, zoals ik al schreef, ook aan gehandicapten gedacht. Het oude kanaal heeft tientallen jaren dienst gedaan als handelsverbinding tussen Dieren en Apeldoorn. Nu is het een oord om te genieten op het water en langs de rijkbegroeide oevers, met aan beide kanten een boeiend landschap.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen