"Paulus is de vader van de Maltezers"

De door de joden belaagde Paulus had zich op de Romeinse keizer beroepen. De gevangene moest daarom naar Rome worden gebracht. Hij ging scheep te Caesarea. Aan boord waren 276 zielen. Paulus' medearbeiders Lucas en Aristarchus vergezelden hem, Paulus werd gesteld onder het toezicht van de hoofdman over honderd Julius, die hem vriendelijk behandelde. Paulus voorzag door een goddelijke ingeving dat de reis moeilijk zou verlopen. Maar de Almachtige was met hen.

Adder uit vuur
,,Wij moeten op een zeker eiland vervallen", sprak Paulus (Handelingen 27:26). Hij riep de opvarenden op goedsmoeds te zijn. Hij dankte God in aller tegenwoordigheid voor het brood dat men tot zich nam. Door hevig stormweer was het schip uit de koers geraakt. De bemanning zag een inham met oever, waartegen ze het schip wilde aanzetten. Maar men stootte op een plaats waar aan beide kanten zee was. Het achterschip brak door het geweld der baren. Maar allen kwamen behouden aan land. Lucas beschrijft hoe uit een aangelegd vuur een adder te voorschijn kwam en Paulus' hand vatte. De apostel schudde de giftige slang van zich af en leed niets kwaads. Toen de eilanders dit bemerkten werd de schipbreukeling als een god beschouwd. De voornaamste van het eiland, de Romein Publius, herbergde hem en zijn reisgenoten drie dagen vriendelijk op zijn landhoeve, die in de buurt lag van de plek waar ze aan land waren gekomen. Paulus genas Publius' vader, die leed aan dysenterie. Andere zieken kwamen tot hem en werden genezen. Na de overwintering die drie maanden duurde vertrok men weer. Lucas vermeldt tot slot dat de bewoners hen veel eer bewezen en bij het vertrek hen,,bezorgden hetgeen van node was." Door de schipbreuk kwam met Paulus het Evangelie op Malta. Lucas zwijgt daarover. Maar we mogen aannemen dat Paulus de blijde Boodschap verkondigd heeft.,, Wee mij, indien ik het Evangelie niet

Sint-Paulusbaai
We landen in een toestel van Air Malta op het vliegveld Luqa (=Lucas) op het kleine, rotsige, overbevolkte eiland. Honingkleurig Malta ligt in de blauwe Middellandse Zee, zo'n 90 kilometer onder Sicilië en 230 kilometer van de Noordafrikaanse kust vandaan. De hoofdstad Valletta is een indrukwekkende vesting, gebouwd door de Souvereine Militaire Orde der Hospitaalridders van Sint Jan in Jeruzalem, van Rhodos en van Malta. De ridders hadden Malta in hun bezit van 1530 tot 1798. Zaterdag 22 oktober 1988. Deze dag is een van de gemiddeld zeven regendagen in de maand oktober. Vandaag wil ik de tocht maken naar de Sint-Paulusbaai, Met een rammelende, oude, groene Leyland-bus, die is afgedankt door de vroegere Britse kolonisten, hotsend over de stoffige wegen door chaotische verkeersstromen. In St, Paul's Bay is het als uitgestorven op de plek waar in een haventje kleurrijke bootjes liggen afgemeerd. Wolken in alledei grijstinten pakken zich samen. De sterke wind jaagt de golven in de baai op. In de verte onderscheid ik twee eilanden. Op één staat een monument.

Standbeeld van Paulus
Na wat gezoek en heen en weer gepraat vind ik drie stoere, gebruinde binken —tegen flinke betaling— bereid mij meteen motorboot over de ruwe baai naar de eilanden te brengen. Na ongeveer tien minuten meren we af aan een glibberige kade. De twee eilanden zijn door een engte met elkaar verbonden. De lucht wordt donkerder, de wind wakkert verder aan. De golven klotsen en bruisen tegen de rotsige wanden van het eiland. Verderop leidt een verhard pad naar het standbeeld van Paulus. Met de uitvoerige gegevens van Lucas over de schipbreuk in de hand is uitgebreid onderzoek gedaan naar de feitelijke plaats van de stranding. De uitkomst —deze baai, dit eiland en het even verderop gelegen strand Mistra— kwam opvallend genoeg overeen met de plaatselijke traditie.

Predikende
Ik wandel naar het monument. Op de stenige bodem is schaarse begroeiing met blauwe en gele bloempjes. Dit beeld treft me. In een heidens, dor land, in harde mensenharten kwam het Evangelie, dat opbloeide. Op een vele meters hoge sokkel staat het kalkstenen beeld van Paulus. De rechterarm van de kracht uitbeeldende gestalte is uitgestrekt in de richting van het land; in de linkerhand houdt hij een boek. Op Malta zijn veel beelden van de apostel en leraar der heidenen te vinden. Meestal zien we hem in deze predikende gestalte, met daarbij een zwaard. Gods Woord is het zwaard des Geestes (Efeze 6:17). Voor de sokkel is een met een hekwerk afgesloten altaartje. De Latijnse tekst op de sokkel is sterk verweerd, maar ik onderscheid de namen Paulus en Lucas en het woord Evangelie. ,,Mij, de allerminste van al de heiligen, is deze genade gegeven, om onderde heidenen door het Evangelie te verkondigen de onnaspeuriijke rijkdom van Christus", schrijft Paulus in zijn brief aan de Efeziërs. Later bewonderde ik in een museum in Valletta het schilderij van Giovanni Odazzi (1563-1731), waarop de triomf van het geloof is verzinnebeeld door een vrouw met een kelk in haar hand, gezeten op een wagen, met engelen voor en achter, een engel met een kruis, en lieden die terneer vallen op een rotsige weg. Paulus was op weg naar Rome. Hij bracht het Evangelie in het duistere hart van het machtige Romeinse Rijk.,,Predikende het Koninkrijk Gods, en lerende van de Heere Jezus Christus met alle vrijmoedigheid, ongehinderd" (Handelingen 28:31). Het beeld heeft een enorme zeggingskracht. Ik raak in gepeins verzonken op dit stukje land, omringd door de ruwe baren van de Middellandse Zee. Regendruppels. Ik ga terug naar de wachtende jongens bij de boot. We stevenen af op het haventje. De met regenslierten bezwangerde wind jaagt ons voort en striemt onze gezichten. We komen veilig aan. Palmbomen wuiven ons toe. Ik schuil onder een afdak van het gesloten restaurant "Macedonia". Na enige tijd houdt de regen op; er verschijnen slierten blauw in het wolkendek. De Heere is met Paulus een bijzondere weg gegaan. Hij leed schipbreuk. Maar de Allerhoogste gebruikte dit als middel om aan hen die in duisternis wandelden het woord der waarheid te brengen. Aan de baai vinden we nog de Apostelbron, de Pauluskapel, het Hotel San Pawl met Tarsus-restaurant, het Pwales-strand en verderop de Pwales-vallei. Lucas noemt de inwoners „barbaren". Dat betekent: mensen die geen Grieks spraken. Het is heel goed mogelijk dat Paulus zich in het Aramees verstaanbaar heeft kunnen maken. Voordat Malta in handen kwam van de Romeinen was het in het bezit van de Carthagers. Dezen waren van afkomst Semieten, Puniërs of Foeniciërs. Hun taal was verwant aan het Hebreeuws en Aramees. De huidige officiële taal op Malta, het Malti of het Maltees, zou een Semitische onderbouw en een romaanse bovenbouw hebben.

Paulus-relikwieën
In Valletta bezoek ik de kerk van Sint-Paulus Schipbreuk, aan de Triq San Pawl of St. Paul Street. Ik ga vlug naar binnen, want het onweert op deze namiddag. Enkele voorwerpen lichten op in het schemerdonkere kerkgebouw. Daar staat achter glas het meerkleurige houten beeld van Paulus in de karakteristieke houding, daterend uit 1659. Boven zijn hoofd een aureool. Twee putti (naakte kinderfiguren als engeltjes gedacht) dragen een slinger waarop staat: Praedicator Veritaüs. Vóór het beeld een brandende kaars. De Maltezers koesteren dit beeld met een bijzondere verering. Het beeld wordt op de 10e februari, de gedenkdag van Paulus' schipbreuk, meegedragen in een processie. De eeuwen door gebeurde dat ook bij speciale gelegenheden. Dat was onder meer in het jaar 1814, na het uitbreken van de pest. In de oogverblindend rijk versierde kerk -dat geldt overigens voor alle Maltese kerken!— trekken verscheidene schilderingen de aandacht. In het koorgedeelte schilderijen met daarop afgebeeld de bekering van Paulus op weg naar Damascus, Paulus en Lucas na de schipbreuk op de oever met vuur en adder en zich verwonderende eilandbewoners (door de Spanjaard Matteo Perez d'Aleccio, 1547-1628), Paulus de vader van Publius genezende en Paulus andere eilandbewoners genezende. Op het gewelf zien we andere schilderingen van Paulus. Daaronder de apostel predikende in Antiochië en Paulus in de hemel. In het koorgedeelte is een deel van de pilaar waarop Paulus onthoofd zou zijn te zien. Daarop ligt een massief zilveren hoofd, dat de onthoofding van de apostel moet verzinnebeelden. Op een van de altaren is in een rijkversierde marmeren kast, getooid met een vuur waar een adder uitsteekt, een zilveren reliekhouder in de vorm van een open rechterarm met daarin een rechterhandwortelbeentje van Paulus. Op dit relikwie zijn maar liefst drie zegels van echtheid aangebracht.. In de kerk is onder meer een sticker te koop met afbeelding van het beeld van Paulus en een sleutelhanger, met aan de ene kant dit beeld en aan de andere zijde een omkranste Madonna met devoot de handen gevouwen. Kerkbezoekers maken een kniebuiging voor de in de gewijde hosties in de tabernakel aanwezig geachte Christus. Ze zitten in gedachten verzonken op de stoelen, prevelen gebeden, al dan niet met een rozenkrans in de hand. In de buurt van de kerk is een winkel waar talrijke heiligenbeeldjes te koop zijn. Ook mandjes met een aandoenlijk pop van een kind worden aangeboden. Een beeld van Paulus is er in drie verschillende maten te koop... Verderop klinken mannenstemmen uit een ruimte waarboven staat: "Sao Paolo Naufrago wine & spirits". Ze drinken hun glazen leeg tussen wanden waaraan afbeeldingen van Paulus en een smartelijke lijdende Christus hangen.

Vader Paulus
In Valletta ontmoet ik Louis Azzopardi van de nationale toeristenorganisatie.,,Paulus is de vader van de Maltezers' ', zegt hij en voegt eraan toe dat men er trots op is dat Malta het enige land is dat honderd procent gelovig is gebleven. ,,Het katholieke geloof is een deel van ons leven. Alle kerken zijn gebouwd door vrijwillige bijdragen van de mensen. Er is geen kerkbelasting. Men helpt ook daadwerkelijk mee met het bouwen". Het religieuze en sociale leven is sterk met elkaar verweven. Als voorbeelden noemt hij de jaarlijkse feesten rondom de plaatselijk in het middelpunt staande heiligen en het agrarisch leven dat nauw verbonden is met de dagen van de heiligen. In dit verband wijst hij op het poten van aardappelen tussen de gedenkdagen van Paulus, namelijk 25 januari: de bekering van Paulus en 10 februari: de schipbreuk. De aardappelen, de vroege Malta's, gaan voornamelijk naar de Nederlandse markt.,, It' s a way of life'', vat Azzopardi kernachtig samen. Tijdens mijn omzwervingen op het eiland kwam ik op talrijke plaatsen een Paulus-beeld tegen. Het zuivere Evangelie dat de apostel bracht is in de loop der eeuwen verduisterd door een systeem dat in de plaats van rechtvaardiging door geloof de eigengerechtigheid stelde... In Rabat is de grot te bezoeken waar Paulus de drie maanden verblijf hield. De gids vertelt dat dit heenwijst naar Christus in het graf. En deze grot lag het dichtst bij het paleis van Publius. De grot wordt beschouwd als de funderingssteen van de kerk van Malta. Hier zou de eerste christengemeenschap bijeengekomen zijn. Paulus zou daar de eerste christenen hebben gedoopt. Onder hen Publius, die later tot eerste bisschop van Malta werd gewijd. In de ruimte zien we een marmeren beeld van de apostel. Ook hangt er een massief zilveren model van het soort schip waar de apostel de reis mee maakte. Aan de grot zijn catacomben verbonden. Verderop onder Rabat is een uitgestrekt netwerk van deze ondergrondse begraafplaatsen van de christenen uit de vierde tot de zesde eeuw te vinden. Ze zijn te bezoeken. In de ruimte bij de grot die dienst deed als Romeinse gevangenis staan altaren voor de beelden van Paulus en Lukas. Verder is er een plastiek met altaar die herinnert aan de metgezel Sint-Aristarchus. Boven de grot werd later een kerk gebouwd, gewijd aan Paulus en Publius. Groots is het enorme schilderij van de schipbreuk met Paulus en Lukas en het vuur met de adder van de hand van Stefano Erardi dat in het koorgedeelte hangt. In de kerk staat een groot houten Paulus-beeld. De gids vertelt dat deze op de eerste zondag in juli, de dag van de herdenking van het martelaarschap van Paulus, door acht mannen wordt gedragen in een processie door de straten van Rabat. Verder zij n er tal van schilderingen van gebeurtenissen uit het leven van de apostel, waaronder de verkondiging op de Areopagus. Buiten de kerk is op een kalkstenen zuil een gebeeldhouwd vuur met adder te zien. Op de sokkel staan in acht talen, waaronder het Arabisch, de verzen 1,2,10 en 11 uit Handelingen 28. Verderop weer een groot karakteristiek beeld van de apostel. Daaronder een beeld van Maria met het Kindeke.

Lukas
Bij Rabat ligt de ommuurde zeer oude, vroegere hoofdstad Mdina. Daar is een kathedraal gebouwd op de plaats waar het huis van Publius was. Ook daar wijst weer veel heen naar Paulus, Lukas en Publius. Schitterende schilderingen, ook beelden. Bijzonder is de ikoon van zilverwerk van Paulus op een troon met boek en zwaard in de handen. Ook opmerkelijk is de ikoon van Madonna met Kindeke die volgens een zeer oude traditie wordt toegeschreven aan Lukas. Maar de gids vertelt er direct bij dat dat traditioneel is en dat de gouden achtergrond Byzantijns 14e eeuw verraad... In de plaats Mellieha is een ook een ikoon met Maria en het Kindeke te zien die wordt toegeschreven aan Lukas. Deze bijbelschrijver zou een bijzondere relatie met de moeder Gods hebben gehad... Nu we het toch over Lukas hebben. Ook hij neemt een bijzondere plaats in op het eiland. We zien hem vaak afgebeeld met boek en ganzeveder, en het symbool van een stier. Het grootste ziekenhuis op het eiland, in Gwardamangia, is naar deze geneesheer genoemd. Zijn gedenkdag is 18 oktober

Johannes de Doper
Voor Sint-Publius is de gedenkdag 22 januari. Ook hij wordt op het eiland grotelijks vereerd. InFloriana, de voorstad van Valletta staat de aan hem gewijde kerk. Het beeld buiten toont hem met mijter en staf en een leeuw-figuur. In de rijk gedecoreerde kerk een groot beeld van de bekeerling in bisschopskledij, schilderijen van de ontmoeting van Paulus en Publius, de doop van Publius, de apostel en Publius bij de zieke vader. In Rabat zag ik een schilderij van het martelaarschap van Publius, die wordt aangevallen door twee leeuwen. Op Malta is ook veel aandacht voor Johannes de Doper. Dit komt natuurlijk door de ridders die hun organisatie naar hem noemden. In Valletta is de vroegere kathedraal van de ridders aan de wegbereider van Christus gewijd. Tal van schilderingen tonen beelden uit zijn leven. Johannes de Doper wordt vaak afgebeeld wijzend naar een lam bij zijn voeten. In een kapel hangt het indrukwekkende schilderij van de onthoofding van Johannes de Doper. Het is van de hand van Michelangelo Maresi sa Caravaggio (1571-1610). De bijzondere schutspatroon van de Maltezers is ,,de gezegende maagd Maria in haar hemelvaart''. Malta telt maar liefst 313 kerken. De greep van de rooms-katholieke kerk op de ongeveer 355.000 zielen tellende bevolking is adembenemend sterk. Dit zal ons moeten aangrijpen en dringen tot gebed voor deze medereizigers naar de eeuwigheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen