Ds. Van Tuyll van serooskerken en zijn vinders voor de VBOK

Als een toonbeeld van oude glorie ligt huize "Molen wijk" aan de rand van Oostkapelle. Gedeeltelijk aan het oog onttrokken door bomen en struiken. Veertien jaar geleden was het monument rijp voor de sloop. Die droeve teloorgang werd net op tijd voorkomen door de huidige eigenaars, ds. en mevrouw Van Tuyll van Serooskerken. Door zijn naam kan de emeritus-predikant zijn adellijke afkomst moeilijk verbloemen. Als dat mogelijk was zou hij het zeker doen. Niet dat hij zich hoeft te schamen voor zijn geslacht en het feit dat hij baron is. Maar hij is een bescheiden mens en heeft een afkeer van het onderscheid dat is aangebracht op grond van standen. Geestelijke adeldom is hem meer waard dan een stamboom en familiewapen. „Die hele adel doet mij niet zo veel. Niet dat ik ertegen ben, maar ik zie het als een oud geveltje. Vanuit historisch oogpunt heeft het iets aardigs, maar het is zeker niet iets waarop ik me wil laten voorstaan. Tot m'n verdriet merk ik nog altijd datje snel een etiket opgeplakt krijgt. Vandaar dat ik er nu liever niet te veel over praat. Begrijpt u mijn zorg?"

Planter
Wat de predikant heeft behouden is hoffelijkheid en een grote historische interesse. Naast zijn stoel ligt een indrukwekkende pil van Barbara Tuchman over "De waanzinnige wereld van de veertiende eeuw''. ,, Neemt u daar plaats'', stelt hij voor. ,,Dan hebt u het mooiste uitzicht." Hij zegt geen woord te veel. Het hoge raam is de omlijsting van een levend schilderij, waarop zwanen statig ronddrijven in een vijver waarin het vroege zonlicht wordt weerkaatst. Als jongen had Van Tuyll het ideaal iets te gaan betekenen voor de overzeese rijksgenoten in Indië. In '49 vertrok hij als tabaksplanter naar het Sumatraanse Deli. Daar hoopte hij mee te kunnen helpen aan de opbouw van de zwaar geteisterde kolonie. Naast zijn plantersarbeid wilde hij zendingsactiviteiten gaan ontplooien. De politieke ontwikkelingen haalden al snel een streep door die rekening.

Ethisch
De zendingsdrang kreeg Van Tuyll mee van zijn moeder, aan wie hij dierbare herinneringen bewaart. Het geestelijke klimaat waarin hij opgroeide was confessioneel noch vrijzin-1> nig. „Alsje het in een vakje zou willen indelen, dan zou ik zeggen: ethisch. De groep van Gunning. Maar ik denk dat m'n moeder er niets van zou moeten hebben als het zo gezegd werd. Die hield niet van vakjes. Ze was gewoon praktisch, ging elke week naar de kerk en deed veel voor de mensen in het dorp." De opvoeding van de drie zoons Van Tuyll veriiep zonder grote problemen. ,, Het was natuurlijk een veel gemakkelijker tijd om op te voeden en opgevoed te worden", glimlacht de Walcherense predikant. ,,Nu zou het een klus zijn hoor, drie broers. Om die goed op te voeden. Er zal er maar een uit de band springen. Dat is toch geen uitzondering? Als ik u mag inschatten, dan zit u wat betreft de opvoeding in een veel betere hoek dan de gemiddelde Nederiander. Ik ben niet confessioneel. Om het even te typeren: op de kansel gebruik ik Groot Nieuws. Dat zal in uw kerk niet gebeuren. Maar ik benijd soms de hoek waar u uitkomt. Die hebben als het over opvoeding en gezag gaat een goede weg gekozen.

Ruggegraat
Zijn waardering voor de gereformeerde gezindte betreft vooral de beginselvastheid van deze kring.,, Ik heb ook wel wat schamper over de'' zwarte kousj es'' gesproken. Maar in de loop der jaren heb ik steeds meer respect voor deze mensen gekregen. Het vasthouden aan hun principe. De ruggegraat van Nederland zit grotendeels aan die kant. Pas heb ik gepreekt over dat gebod uit Exodus 23 vers één en twee. ,,Gij zult de meerderheid in het kwaad niet volgen." Dat spreekt me geweldig aan. Aan de andere kant moetje wel eens, wil je mensen en met name jongeren niet afstoten. Het is vreselijk moeilijk. Ik ben blij dat ik geen catechisatie meer hoef te geven. Ik zou het niet meer kunnen. Wel als ik bij de bonders zou zitten, in Arnemuiden of zo. Maar daar pas ik toch ook weer niet. In de politiek is het net zo. Voor een man als Schutte heb ik enorm respect. Maar ik zou zijn woorden niet in mijn eigen mond kunnen nemen. Begrijpt u de moeilijkheid? Ik zou zo ontzettend graag de sfeer terugzien waarin ik ben opgevoed. Toen je van buitenkerkelijke zijde nog niet zo onbesuisd werd aangevallen. Daardoor kon je meer jezelf zijn. Nu voel ik me vaak wat gedrongen richting de confessionelen en bonders, waar ik me toch niet thuis voel.''

Vlinders
Na zijn terugkeer uit Indië werkte Van Tuyll geruime tijd voor Natuurmonumenten. Pas op oudere leeftijd begon hij aan de studie theologie. In '65 studeerde hij af en werd predikant van de hervormde gemeenten van Biggekerke en Meliskerke. Vanaf '76, het jaar waarin hij naar "Molenwijk" verhuisde, diende hij de Evangelisch Lutherse kerk van Middelburg en Vlissingen. ,,In de eerste plaats omdat ik daar werd gevraagd. Daar kwam bij dat de liturgie me erg aanspreekt en die speelt in de Lutherse eredienst een grotere rol." Vorig jaar ging hij met emeritaat. Hij kreeg daardoor meer tijd voor het uitoefenen van zijn hobby: het aquarelleren van vlinders. ,, Ik ben altijd een buitenman gebleven. Op-en-top. Veel meer dan theoloog. Ik ben eigenlijk helemaal geen theoloog. De dogmatiek zegt mij totaal niets.'' Van zijn moeder had hij een grote liefde voor bloemen, vogels en vlinders meegekregen. De vlinders kwamen geleidelijk aan bovenaan te staan. Op zijn reizen fotografeerde de predikant een veelheid aan soorten. Dat materiaal gebruikte hij voor dialezingen over het vlinderleven. ,,Dat is zo geweldig mooi", werft hij. ,,Ik zou bijna zeggen: ik ga u ertoe bekeren om naar vlinders te kijken. Het is zoiets moois. Zo adembenemend. Paradijselijk gewoon. Ik geloof dat God deze dieren met heel veel liefde geschapen heeft. Ik kan mij eigenlijk geen hiernamaals voorstellen zonder vlinders."

Aquarellen
Vier jaar geleden begon ds. Van Tuyll de vlinders die hij in de loop der jaren had gefotografeerd op aquarellen vast te leggen. Inmiddels heeft hij er een honderdtwintig gemaakt. Een deel ervan is ingeplakt in een fotoalbum met eronder de naam van de vlinder, de datum waarop hij werd gefotografeerd en de plaats waar dat gebeurde. Het is een internationaal gezelschap, variërend van een atalanta die in de pastorietuin van Biggekerke werd vastgelegd tot een koningspage die in Lovran op de film werd gezet. Alle aquarellen getuigen van de grote precisie en het eindeloze geduld van de maker. Met een loep en een ragfijne penseel kopieerde hij de gefotografeerde vlinders tot in de kleinste finesses. ,,Echt monnikenwerk" bevestigt hij. ,,Met één zo'n aquarel ben ik toch wel een 24 uur bezig. Meestal werk ik er aan drie tegelijk. Als de een droogt kan ik met de andere verder. In principe reserveer ik de middagen en de meeste avonden ervoor.''

Jopie Huisman
De predikant weigert consequent zijn werk kunst te noemen.,, Wat ik doe is het kopiëren van de Kunst met een grote k. Die k reikt tot in de hemel. God is de Kunstenaar en ik schilder wat Hij gemaakt heeft zo goed en zo kwaad als ik het kan na. Dat is geen misplaatste bescheidenheid, maar zo zie ik het echt. Ik pretendeer absoluut niet een kunstenaar te zijn. Hoogstens een ambachtsman." Voor de meeste moderne kunstenaars heeft de predikant weinig waardering. ,,Ik denk dat vandaag iedereen gen beetje kunstenaar wil zijn, terwijl er op de honderdduizend misschien maar eentje rondloopt.'' Een van die weinige echte kunstenaars is voor ds. Van Tuyll de schilderende voddenboer Jopie Huisman, die 's lands afval op het doek vastlegt.,, Daar zou de VBOK eens naar toe moeten gaan voor een kaartenactie. Die man heeft heel mooi schilderwerk."

Beton, stank en herrie
De Walcherense predikant wil niet verbloemen dat hij zijn eigen werk in de eerste plaats voor een VBOKkaartenactie heeft afgestaan om de schoonheid van Gods schepping onder de aandacht van mensen te brengen. ,,Daarhebikeen middel voor gekozen dat mij sympathiek is. Als ik niet achter de VBOK stond had ik die niet benaderd. Maar het was voor mij niet zo: nu ga ik die VBOK eens helpen door mijn aquarellen af te staan. Al is er wel duidelijk overeenkomst tussen onze uitgangspunten. Dat is de eerbied voor het leven. Ik voel het als een opdracht om de mensen in deze tijd te waarschuwen. Waar zijn jullie mee bezig? Dat is nu een beefle een open deur intrappen, maar dat geldt nog maar sinds kort. Als wij op de wereld, zoals wij die gekregen hebben van God, doorgaan op de wijze zoals we dat de laatste tientallen jaren hebben gedaan, dan wordt het één grote narigheid. Niet alleen datje dan geen vlinders, geen planten, geen bomen en geen vogels meer ziet. De mensen gaan ook mentaal kapot als ze doorgaan op deze ingeslagen weg van beton, stank en herrie.''

Fossielenmuseum
Dezelfde waarschuwing wil de Zeeuwse predikant uitdragen door het fossielenmuseum dat op de bovenverdieping van huize "Molenwijk" is gehuisvest en jaariijks tussen de vijftien- en zeventienhonderd bezoekers trekt. Een groot deel van de collectie is door de heer des huizes zelf bijeengebracht. Naast klein spul toont het museum ook imposante overblijfselen uit vroeger tijden, zoals de schedel van een walvis en delen van een mammoet. Bovenaan de trap die naar het museum leidt staat een vitrine met grote en kleinere brokken edelgesteente. Bovenop liggen de twee zwaarste klompen steen die de kast draagt. De linker brok kreeg ds. Van Tuyll van zijn vrouw en beide dochters na het behalen van zijn kandidaatsexamen. De rechter klomp als aandenken aan het eindexamen.

Ongeloof
De informatie die in het museum wordt geboden geeft aan dat de beheerder zich een weet met hen die schepping en evolutie verzoenen door de scheppingsdagen als lange termijnen op te vatten. ,,Wat wij bezoekers willen leren is dat God deze aarde heeft geschapen in een lange tijd en dat wij mensen in staat zijn om dat kolossale, grootse werk binnen een aantal jaren kapotte maken. Ik wil niet discrimineren, maar ik richt me daarbij toch vooral op jongeren. Ik wijs hen erop hoe kostbaar hun leven is in Gods ogen en dat ze er daarom zuinig op moeten zijn. Daarbij noem ik bij voorbeeld het roken. Ik noem ook het verkeer. Datje voorzichtig met elkaar moet omgaan." De predikant toont zich allerminst geschokt als ik zijn visie op de schepping als onbijbels afwijs. ,,Houd u het geloof aan een schepping in zeven dagen alstublieft vast. Als u maar niet tot ongeloof komt. Ik wou dat ik nog in die zeven dagen kon geloven. Het is echt niet gemakkelijk om kritisch te zijn. Ik kan niet anders. Maar ik vind het vreselijk als iemand de Bijbel verwerpt. Dat is het noodlottigste wat een mens kan doen." ,,Het gaat mij met dat museum om de boodschap'', bekent hij als we de koude ruimte vol fossiele schelpen en botten verlaten. ,,Die fossielen zijn slechts een hulpmiddel." Om dan met spoed terug te keren tot zijn hartstocht. ,,Datismetdie vlinders heel anders. Die hebben de liefde van ons hart. Wat mijn vrouw en ik hopen is, dat deze schitterende schepselen van God overal liefde en bewondering zullen oproepen in de harten van talloze andere mensen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen