Herfstkleuren

De overgang van de lente naar de zomer lverloopt minder opvallend dan van de zomer naar de hefts.t Het meest in het oog springen natuurlijk de bladeren die gaan verleuren. De mooiste kleuren ontstaan als het na een periode met mooi weer, plotseling kouder wrodt. De bladeren kleuren dan meer tegelijk, terwijl het anders verspreid wordt over een langere periode. In oktober begint de verkleuring van de bladeren. Alle bruikbare stoffen worden aan de bladeren onttrokken en de blad^roenkorrels maken plaats xoor afvalstoffen die de bo()m kwijt moet. Dan wordt de sapstroom onderbroken en \ornn zich tussen de bladsteel en de tak een breukxiak waarna het blad loslaai om NcrNoltiens dienst te doen op de ^rond. De das sleept de bladeren in zijn burcht, terwijl het blad als vocdinu dient xuor de paddestoelen. De \laanisc ^aai gebruikt de bladeren om er zijn eikels onder ic \-ersto|- pen. Deze vouel leut een \oedseK oorraadj om zo de winter door ie komen. Doordal niet alle plekken tcruL,^ kan vinden, \errijz eiken op plaatsen waar je ze nicl zou \ er' zoals in het platte polderland. ( )ok de b( en de eekhoorn lewen in boomholies cc aan, want de eekhoorn hoLidl ueeii winterslaap.

De bomen die in het voorjaar als eerste blad krijgen, kleuren als eerste in de herfst. De kleuring van de berk is al te zien in september, maar de mooiste kleuring hebben toch de beuk en de Amerikaanse eik. Regelmatig zoek ik in de periode oktober/november het beukenbos op. In deze tijd van het jaar kan het vaak mistig zijn, en een beukenbos doet dan een beetje mysterieus aan. Als de mist optrekt en de zon komt door het dichte bladerdak van de beuken, dan zijn de lichtstralen die de vaak onbegroeide bodem van het bos kunnen bereiken goed zichtbaar. Het zijn de ochtenden die ik na het voorjaar de mooiste van het jaar vind. Als het flink heeft geregend en de boomstammen zijn hierdoor donker gekleurd dan komen de gekleurde bladeren mooi uit tegen de donkere stammen.

Bont tapijt
Als de bladeren beginnen te vallen vormt zich op de grond een tapijt van allerlei bonte kleuren. Vorig jaar heb ik geprobeerd om de herfstkleuren te fotograferen in combinatie met dieren. Menige vrije zaterdagochtend werd er voor uitgetrokken, maar het resultaat was erg mager. Wel leverde het een leuke ontmoeting op met een vos en een groepje herten. Zwervend door het bos kwam ik in oktober na de bronsttijd een groepje jonge herten tegen, die druk aan het grazen waren. Op een twintig meter afstand zag ik een vos. Rustig zittend op z'n achterste bekeek hij daar wel vijf minuten de herten, die zich aan hun toeschouwer niet stoorden. Het was een prachtig gezicht om de twee diersoorten bij elkaar te zien. Veel dieren zijn te vinden bij de vallende eikels en beukenootjes. De herten die zwak en vermagerd uit de bronst komen, doen zich te goed aan de eikels, maar ook de zwijnen weten ze te vinden. Aan de wroetplaatsen onder de boom is dat duidelijk te zien. Vinken en keepen zijn te vinden onder de beuken. Waar de beukenootjes op de weg vallen, is dit goed te zien; als je langs rijdt,vliegen er soms wel tientallen vogels op. De keep is een vinkachtige vogel met deels zwarte veren uit Scandinavië, die in de herfst naar het zuiden trekt.

Paddestoelen
Een ander verschijnsel dat mooie kleuren in het bos brengt, zijn de paddestoelen. Veel mensen denken aan de herfst als je het over paddestoelen hebt, maar in juli zijn ze ook al te zien. Het paddestoelenseizoen loopt van juli tot en met december. De meeste zie je echter in het najaar. Bepaalde paddestoelen zijn vaak te vinden in de buurt van een bepaalde boom. Om bij het beukenbos te blijven: daar zie je meestal de fraaie koraalzwam. Als je hem ziet, want het is geen veel voorkomende zwam. Ook de porseleinzwam zie je op omgevallen beuken. Sommige paddestoelen zijn zeer fraai en opvallend gekleurd, zoals de kleverige koraalzwam met zijn felgele kleur. De bekendste is wellicht de rood met witte stippen, de vliegenzwam. Die is meestal in de buurt van de berk te vinden. De steel van de vliegenzwam kan tot 20 cm hoog worden. De zwam is zeer giftig en het binnenkrijgen ervan kan leiden tot zicht- en spraakstoornissen. Vroeger werd melk die vergiftigd was door de vliegenzwam gebruikt voor het doden van vliegen, vandaar de naam vhegenzwam. Paddestoelen gedijen goed op vochtige plaatsen en onder de bomen blijft het doorgaans langer vochtig dan elders. De meeste paddestoelen halen hun voedsel uit afgevallen bladeren of dood hout. Zodra het begint te vriezen verdwijnen de paddestoelen en in december zie je ze bijna niet meer.

Naaldbomen
Voor een deel blijven de bossen in de winter toch groen vanwege de vele naaldbomen. Maar er is een naaldboom die wel zijn naalden verliest; dat is de lariks. De naalden vallen er niet groen af, maar kleuren van geel naar bruin. Wanneer je in de herfst een naaldbos kunt overzien dan valt de lariks gelijk op door zijn gekleurde naalden. Vroeger kon ik de namen van al die naaldbomen nooit uit elkaar houden, totdat iemand mij een ezelsbruggetje vertelde over de spar, den en lariks. Bij de spar. die ook wordt gebruikt als kerstboom, komt één naald op één plaats uit de tak. De "S" van Spar staat dan voor Solo. Bij de den komen twee naalden op één plaats uit de tak. De "D" van Den staat dan voor Duo, en bij de lariks komen meerdere naalden op één plek uit de tak. De "L" van Lariks staat dan voor Legio. Wie naalden kan tellen kan voortaan met dit ezelsbruggetje deze bo- . men uit elkaar houden.

In de lucht
Kleuring zien we niet alleen op de grond, maar ook in de lucht. In deze periode van het jaar drijven er soms donkere luchten van de Noordzee ons land binnen. Als de zon nog een plekje heeft om er door te schijnen dan lijken de wolken nog donkerder. Ruig weer en donkere wolken geven een extra dimensie aan de natuurbeleving als je een boswandeling maakt. In het laatste weekend van september wordt de tijd een uur terug gezet. Dat het herfst is wordt hierdoor nog eens extra benadrukt, omdat het ineens veel vroeger donker wordt. Het donker worden in de avond gaat nu veel langzamer dan in de zomer. Dit is mooi te zien wanneer het halfbewolkt is. Nog lang blijft het licht aan de horizon "treuzelen" en soms ontstaan er mooie roodgekleurde wolken. De herfst met zijn kleurenpracht en al zijn veranderingen is een tijd dat er buiten veel te zien is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen