Het Koerdische volk is door Irak vrijwel vernietigd

Er bestaan momenten in de geschiedenis (uren, dagen, soms enkele jaren) dat er ergens op deze wereld iets wordt bedacht dat erger is dan een voorbereiding op een oorlog. Dan wordt een bepaald ras, of een bepaalde bevolkingsgroep uitgekozen, apart gezet met geen ander doel dan het volledig van deze aarde te laten verdwijnen. De Turken hadden het met de Armeniërs voor in het begin van deze eeuw, Duitsers met Joden in de jaren veertig. Minder bekend, maar zeker zo noemenswaardig in deze inktzwarte periodes van de menselijke geschiedenis is de volkerenmoord van de Iraakse Baath-partij in haar strijd tegen het Koerdische volk. De voorbereiding van een van de grootste volkerenslachtingen van deze eeuw was zo minutieus, dat de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch nu, na jaren onderzoek, de stapel documenten (meer dan 30 ton in Irak buitgemaakt bewijsmateriaal) nog niet heeft doorgewerkt. Maar de meeste documenten zijn nu wel gelezen en gepubliceerd. Ze bevatten ongelofelijke informatie over de "Anfaal", de uitroeiingscampagne van het Koerdische volk, bedacht door de secretaris van het Noordelijke Bureau en rechterhand van Sadam Hoessein: Ali Al-Majid.

Gifgas
In maart 1988 hoort Savareh R. ineens het geluid van een vliegtuig. Hij ziet hoe de luiken van het toestel zich openen en een achttal bommen omlaag wordt gegooid. De bommen maken een merkwaardig, knappend geluid als ze de grond raken, anders dan bij een gewoon bombardement. In plaats van zwarte en blauwe wolken verschijnt er een oranje-roodachtige mist. Savareh ruikt iets wat lijkt op de geur van fruit. „Bananen of sinaasappels." Met een schok beseffen hij en de bewoners van het dorpje Shanachse in Oost-Irak dat het gifgas is. Om zich heen ziet Savaneh mensen hoestend op de grond vallen. Zij die proberen slachtoffers weg te slepen, slaan eveneens hoestend en happend naar lucht voorover. Savareh houdt z'n adem in en bereikt hollend een heuvel, waar hij naar beneden roept: > „Omhoog, omhoog, het gifgas zakt!" Maar het is voor velen te laat. Machteloos moet Savareh toezien hoe zijn vrienden van pijn over de grond kronkelen. Slechts een groepje van enkele tientallen mensen weet aan de gifwolk te ontsnappen, onder wie zijn vrouw en kinderen. Z'n ouders en bijna al z'n vrienden en kennissen ziet hij sterven.

Tuinslang
Savareh: „Veertig waren er dood. We zijn naar Iran gevlucht en kwamen daar doodmoe, soms blind en ziek in een ziekenhuis terecht, waar het personeel niet wist wat ze met ons moesten doen. Ze namen ons mee naar een buitenplaats, waar we ons allemaal moesten uitkleden. We werden met een tuinslang nat gespoten om de chemicaliën af te spoelen. Het hielp niet veel. Het gif zat veel te diep en plakte aan de huid. Velen stierven daarna nog. Nadat ik twee jaar in het ziekenhuis had gelegen, mocht ik naar Duitsland, waar ik probeerde te werken. Maar het lukte me niet. Ik heb nog steeds last van m'n ogen, m'n keel en m'n huid. De dokter zegt dat ik niet meer beter word."

Eigen staat
Savareh was een van de slacht offers van de "Anfaal": een bureaucratisch opgezette operatie met als doel de uitroeiing van het Koerdische volk. De verhouding tussen het Iraakse regime en de Koerden was altijd al slecht. De Koerden wilden al langere tijd een eigen land in het gebied waar zij al jaren leefden: Zuidoost-Turkije, Noord-Irak, West-Iran en het noordoostelijke puntje van Syrië. Geen land gaf echter een duimbreed toe. Met grof geweld maakten Turkije en vooral Irak de Koerden steeds duidelijk dat van een eigen staat nooit sprake zou zijn. De Koerden vormden guerillabewegingen, oorlogen braken uit en de Iraakse geheime politie, de Amn, arresteerde willekeurig een ieder die werd verdacht van Koerdische sympathieën of activiteiten. De gevangenissen raakten steeds voller en de martelingen werden een systematisch onderdeel tijdens de vele, nachtelijke ondervragingen.

Chemische bommen
In 1987 vonden de eerste chemische bombardementen plaats op de Koerdische dorpen Sheik Wasan en Balisan. Honderden mensen stierven en een groep van 400 overlevenden, de meesten zwaar verbrand en blind, strompelde naar het ziekenhuis in Erbil. Na een uur werden ze door de veiligheidspolitie van hun bed gelicht, in vrachtauto's gestopt en naar de woestijn gereden. Niemand is daar ooit van teruggekeerd. Balisan was het visitekaartje van Ali Al-Majid, neef van Sadam Hoessein en coördinator van het Noordelijke Bureau, waar het dodenplan werd gesmeed. Al-Majid noemde zijn campagne tegen de Koerden "De Anfaal", naar een hoofdstuk uit de Koran waarin Mohammed het volk oproept „de ongelovigen te doden". Anfaal betekent "ongelovig" en groeide in 1988 uit tot een synoniem voor "dood", "genocide" (volkerenmoord) en "volledige ontworteling". Het dodenplan van Al-Majid vormde in 1988 het hoogtepunt van 25 jaar Arabisering in de vorm van een aantal "richtlijnen", waarin alle Koerden in "verboden zones" dienden te verdwijnen. Het gebruikte patroon voor deze razzia's was steeds hetzelfde. Eerst werden dorpen met chemische bommen bestookt en een dag later verscheen de geheime dienst om de overlevenden te arresteren en weg te voeren. Daarna kwam het leger en werd het dorp met de grond gelijk gemaakt.

Bandopnames
Zo moest de Koerdische beschaving in de "met rood gearceerde gebieden" volledig van de kaart verdwijnen en het liefst ook nog uit de geschiedschrijving worden geschrapt. In Irak buitgemaakte bandopnames van partijvergaderingen met Ali Al-Majid (ook wel "Chemische Ali" en "Ali Anfaal" genoemd) laten er geen misverstand over bestaan dat deze man verantwoordelijk is voor een van de grootste massaslachtingen van deze eeuw. Zijn iele, scherpe stem is duidelijk hoorbaar als hij tijdens een vergadering van 26 mei 1987 het woord neemt. Het onderwerp: de Koerden. Hij zegt: „Ik vermoord ze allemaal met chemische wapens. Wie zegt daar wat van? De internationale gemeenschap? Naar de ... met ze!" Op 15 april 1988 schalt zijn stem opnieuw. Weer gaat het over de Koerden. „Ik wil geen menselijk leven, behalve op de hoofdwegen. Hun bestaan wens ik niet. Ook niet hun tomaten, komkommers of hun landbouw. In de zomer zal er niets meer van ze over zijn." Even later vervolgt hij: „Ik verbrijzel hun hoofden, dat stelletje honden. We verpletteren hun koppen!"

Richtlijnen
Al Majid werkte in 1987/1988 aan een plan waar tienduizenden ambtenaren, gouverneurs, geheime diensten en legereenheden hun medewerking aan zouden verlenen. Artikel 4 van richtlijn SF/4008 van 20 juni 1987 was als volgt: „Legercommandanten wordt bevolen dag en nacht bombardementen uit te voeren met gebruik van artillerie, helikopters en vliegtuigen, zodat het grootst aanwezige aantal mensen in de verboden zone gedood kan worden." Die "verboden zone" was simpelweg heel Noord- en Noordoost-Irak. Artikel 5 vervolgt: „Iedereen die in deze dorpen gevangen wordt genomen, zal worden ondervraagd door de Veiligheidspolitie. Zij die tussen 15 en 70 jaar oud zijn, zullen geëxecuteerd worden, nadat informatie is verkregen, waarover naar behoren melding is gemaakt."

Eufemismen
Een merkwaardig, officieel taalgebruik werd tijdens de Anfaalcampagne ingevoerd. Koerden waren ineens "verlorenen van de Anfaal", en "overgeplaatst" betekende dat iemand door een vuurpeloton was doodgeschoten. Net als in Nazi-Duitsland werd de vernietiging van een volk omschreven alsof het een onschuldige, militaire oefening betrof, een noodzakelijke procedure, een bureaucratisch ritueel... Nazi's hadden het over "uitvoerende maatregelen", "speciale acties" en o, hoe romantisch, de "herhuisvesting in het oosten", waarmee de gedwongen verplaatsing van Joden naar Auschwitz en Birkenau werd bedoeld. Dertig jaar later had het Noordelijke Bureau het over "collectieve maatregelen", "herhuisvesting in het zuiden" (de massagraven) en "speciale acties", een eufemisme voor gifgasaanvallen. De geheime politie werd ook wel "Speciale Dienst" genoemd en het raadselachtige "Instrument van Verlangen".

In een tankwagen
Omar S., een gevluchte Koerd, nu levend in Duitsland: „Elke dag hoopten we dat de tankwagens in ons dorp zouden stoppen. Drinkwater konden we goed gebruiken, maar de auto's reden steeds door. Dat ging zo dagen, weken, maanden achter elkaar. We begrepen het niet zo goed. Op een dag stopte er eindelijk eentje. Verscholen achter een muurtje zag ik toen hoe een groepje van 40 tot 50 vrouwen en kinderen door het leger naar de auto werd gebracht en in de tank van de tankwagen gestopt. Ik kon het niet geloven. Al die mensen in die hete, lege tank, met de deksel er opgeschroefd. Daar gingen ze, naar de woestijn in het zuiden bij SaoediArabië. Hoeveel mensen zullen die reis overleefd hebben? Ik heb later gehoord dat ze twee dagen in die donkere tank hebben doorgebracht. Haast zonder zuurstof Dat overleeft toch niemand? Ik geloof dat er nooit iemand ooit teruggekeerd is."

Enkele reis woestijn
Wie de chemische bombardementen in de dorpen overleefde, liep in de fuik van de Veiligheidspolitie of het leger, om naar een van de "doorgangskampen" gebracht te worden. De Dachau's en Treblinka's van toen herrezen een paar decennia later in het Oosten opnieuw als de forten Topzawa en Nugra Salman, waar duizenden gevangenen (mannen en vrouwen gescheiden) in afwachting waren van het volgende transport. En die reis was steevast een enkele reis woestijn, waar de geheime politie de gevangenen weer uit trucks en tankwagens te voorschijn haalde. Daar, in het zinderend hete zand, moesten de gevangenen op de rand van een ondiepe kuil gaan staan om te wachten op de kogel. Sommigen moesten in een kuil gaan staan waar de lijken al lagen te vergaan en anderen werden netjes twee-aan-twee vastgebonden en al vast op de grond van het graf neergelegd. > Dit alles was geen vlaag van verstandsverbijstering, geen blinde, door haat opgejaagde uitbarsting van woede of wanhoop. Nee, dit alles, de Anfaal, was gepland, bedacht en uitvoerig gedocumenteerd. „Acht criminelen geëxecuteerd op bevel van het Noordelijke Bureau." „Negentien gedood omdat ze zich in de verboden zone bevonden. Overtreding van richtlijn nr. 4008." „2.500 individuen en 2.000 families gearresteerd tijdens de heroïsche Anfaal."

Ook andere volken
Koerden waren het voornaamste slachtoffer van de Anfaal, die zich over Noordoost-Irak verspreidde met de onheilspellende snelheid en dodelijke effectiviteit van de Zwarte Dood. Koerden boden immers de meeste weerstand tegen het regime en vochten hard terug. Maar ook andere volken hadden het zwaar te verduren. In 1987 moesten Assyriërs en Chaldese christenen ineens kiezen. De Baath-partij wilde weten of ze nu Arabieren of Koerden waren. De christenen en Assyriërs weigerden hierop antwoord te geven, werden vervolgens door de overheid tot Arabieren bestempeld en als Koerden behandeld. En dat betekende het doodvonnis voor velen. 31 Assyrische dorpen werden tegen de grond gebuUdozerd en ook Turkmenen, Sji'ieten en christenen werden bejaagd alsof het patrijzen waren. Al-Majid het er tijdens een partijbijeenkomst in Mosoel geen twijfel over bestaan. Op de band klinkt zijn rasperige stem: „We moeten dit gebied Arabiseren. De rest moet weg; Koerden, Yezidi's, allemaal. Wat voor nut hebben de Yezidi's? Geen enkel nut!" Dat was 1988, het jaar dat er meer dan 1200 dorpen volledig van de kaart verdwenen en tussen de 100.000 en 180.000 mensen werden vermoord, omdat ze Koerd waren en toevallig in een gebied leefden dat "om veiligheidsredenen" tot verboden zone was verklaard.

Koerdistan
Nadat in 1991, aan het eind van de Golf-oorlog, een chaotische situatie in Irak was ontstaan, slaagden de Koerden erin het noorden te bezetten. Ze werden daarin gesteund door het Westen, dat een "onafhankelijke zone" instelde, waar Sadam Hoessein niet mocht komen. De Koerden riepen er hun Koerdistan uit en worden er nog steeds "beschermd" door Franse, Britse en Amerikaanse gevechtsvliegtuigen, die vanuit een Turkse legerplaats het gebied een beetje in de gaten houden. Maar Koerdistan is door geen enkel land erkend en kan slechts op wat hulp rekenen als er honderdduizenden vluchtelingen het Turkse gebergte in vluchten en massaal van honger of dorst dreigen om te komen. Opnieuw is de situatie wanhopig voor de Koerdische bevolking. De beschermde zone in Noord-Irak wordt getroffen door een economische boycot van de Verenigde Naties tegen Irak en van Irak tegen het noordelijke Koerdistan. En tot overmaat van ramp zijn er nu ook nog gevechten uitgebroken tussen de twee Koerdische guerillabewegingen PUK en KDP. De bevolking zit als ratten in de val. Het Turkse leger bestookt al jaren Koerdische dorpen in het zuidoosten van Turkije en voert zelfs bombardementen uit over de grens met Irak, nu dus het niet-officiële Koerdistan. En ondertussen wachten Saddam Hoessein en Ali Al-Majid rustig af tot zij hun "verloren provincie" weer in bezit kunnen nemen. De dag dat de Anfaal begon, 19 maart, wordt in Irak nog steeds gevierd en AlMajid, de ontwerper van het massale dodenplan, heeft het tot minister van defensie geschopt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen