Nieuw handboek voor de kerkorganist heel praktisch

Zelden heb ik mijn ogen zo gretig de kost gegeven als bij de kennismaking met het Nieuw Handboek voor de kerkorganist! Vormgeving en illustraties zijn zeer uitnodigend, de inhoudsopgave is veelbelovend en de aangereikte lees- en studiestof getuigt van groot vakmanschap, door ervaring gerijpt en op goede theoretische fundering gestoeld. Zelden heeft de beperkte recensieruimte mijn enthousiasme en beoordelingsdrang zo geplaagd als nu. Wat wil een organist die organist wil zijn, graag weten? Bijbelse gegevens over muziek, opvattingen in de kerkgeschiedenis, hedendaagse beleving van kerkmuziek, psalmberijmingen, kerktoonaarden, psalmbewerkingen in de literatuur, gezangbundels en koraalboeken, typen kerkorgels, registraties, orgelbouwkundige zaken, orgelspel tijdens de eredienst, speeltechniek, improvisatie, juridische aspecten, te veel om op te noemen. Al deze onderwerpen komen in het handboek aan bod. En bepaald niet oppervlakkig.

Vooral ook heel praktisch. Registreren wordt geleerd aan de klavieren van een echt orgel in Den Ham. Psalmbewerkingen zijn gecatalogiseerd naar uitgeverij en vier moeilijkheidsgraden. Het boek is geschreven voor de volle breedte van protestants Nederland, doch met zodanige toespitsingen dat de basiselementen vanuit de denominaties herkenbaar blijven. Bovendien kan het geen kwaad om -over en weer- over de kerkmuren heen te kijken.

Motiverend
Het Handboek begint zoals het behoort: met de Heilige Schrift. Bekende thema's als het onderscheid tussen Oude en Nieuwe Testament of tussen Luther en Calvijn of tussen ritmisch en iso-ritmisch worden helder en overtuigend belicht. Op veel plaatsen komt het waaróm van standpunten of aanbevelingen aan de orde. Daardoor is het boek behalve instruerend vooral ook motiverend. Hulde dus aan de auteurs, met als kernredactie Ingelse, Van Laar, Sanderman en Smelik. De schrijvers staan sterk, mede omdat zij de zwakkere kanten onderkennen en die ook eerlijk benoemen. Zo zal de beginnende organist hier en daar even kunnen struikelen over begrippen of redeneringen die voor de meer gevorderde gewoon zijn. Een handboek wekt de indruk technisch en zakelijk te zijn, maar bevat intussen tal van passages die subjectief zijn en waar de lezer zelf een oordeel moet vormen. Inventarisaties zijn onvolledig, kunnen ook onmogelijk volledig zijn waar schrijverijen, composities en meningsverschillen almaar doorgaan. Toch betreur ik het dat de goedgefundeerde publikatie van Dirkjansz. Zwart "Het kerklied, om het behoud" niet is vermeld in het gedeelte over de tempodiscussie. En hoewel ik nooit Asma speel, ben ik de mening toegedaan dat hij in de lijst van psalmbewerkingen had moeten voorkomen.

Communicatie
Het Handboek bevat -ik zeg het met schroom- naar mijn gevoel één duidelijke lacune. Muziek is communicatiemiddel. Daar is sprake van een sociaal proces. Welnu, het zou zeer functioneel geweest zijn indien er een hoofdstuk was gewijd aan de analyse van de communicatiekloof tussen gemeente en organist. Welke rol spelen verwachtingspatronen? Hoe worden die beïnvloed? Hoe leer je kritiek incasseren? Hoe draag je intenties over? Hoe voer je evaluatiegesprekken met de kerkeraad? Uiteraard moet de organist ook zelf in de spiegel willen kijken.
En wat te denken van het verschijnsel zenuwen? Het Handboek had een handig middeltje tegen dit lastige plaaggeestje mogen aanreiken, bijvoorbeeld een oefening in "druk de klavierenkoorts niet weg, maar leer ermee te spelen".
Er zijn organisten die dit handboek niet kopen. Als de reden is dat zij die kennis niet nodig hebben, vrees ik dat de luisteraar het goed aan hun spel kan horen.

N.a.v. "Nieuw handboek voor de kerkorganist" onder redactie van Christiaan Ingelse, Jan D. van Laar, Dick Sanderman en Jan Smelik; uitg. Boekencentrum BV, Zoetermeer; 342 blz., ƒ 59,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen