De Utrechtse Dom tussen Aziatische bergen

Zelfs het weer doet mee om het Hollandgevoel te versterken. Met stromen daalt het hemelwater neer op de paraplu's van het leger Japanners dat geduldig voortschuifelt naar de ingang van Huis ten Bosch. In vier jaar tijd werd de naam een begrip in het Aziatische eilandenrijk. Tussen televisieprogramma's door verschijnen geregeld beelden van de "historische" Nederlandse stad die tussen '88 en '92 aan de baai van Omura uit de grond werd gestampt. Op het spoor tussen Fukuoka en Nagasaki prijkt de naam op menige trein. Alleen al aan reclame besteedt het vakantieoord tientallen miljoenen guldens per jaar. Daar staan honderden miljoenen aan inkomsten tegenover. Want goedkoop is de toeristische trekpleister niet. De kale toegangsprijs bedraagt 65 gulden. Wie alle te bezichtigen objecten wil zien, is honderd gulden kwijt. Kinderen betalen daar ruim tachtig gulden voor, toch geen kinderachtig bedrag. Desondanks passeerde het aantal bezoekers vorig jaar de grens van vier miljoen.

Decima
Met een voorbeeldige discipline volgen de Japanners de in een folder aangegeven route. Op naar Breukelen, waar kasteel Nijenrode is gekopieerd. Geamuseerd wijzen ze elkaar op de collectie middeleeuwse wapens die er wordt geëxposeerd. Voor een Nederlander is het allemaal bekende kost. Die verbaast zich alleen over de precisie waarmee alles is nagebootst, van een deurknop tot de 105 meter hoge Domtoren van Utrecht. Het is een absurde ervaring om de trots van de Utrechtse binnenstad in het Japanse bergland te zien staan, compleet met carillon. De wonderlijke stad aan de baai van Omura is een wat fors uitgevallen monument ter herinnering aan de Nederlandse invloed in Japan. Ruim twee eeuwen fungeerde de Hollandse handelsvestiging op het piepkleine eilandje Decima, door een brug verbonden met Nagasaki, als het enige venster tussen Japan en de westerse wereld. De havenstad eert dit stuk verleden door een maquette van de factorij, op de plaats waar eens Decima lag. In de loop der jaren is het kunstmatige eilandje volledig ingekapseld door het uitgroeiende Nagasaki, dat zich voor het oog volledig heeft hersteld van het atoomgeweld dat in 1945 de stad ontzielde.

Hollanddorp
Aan het begin van de jaren tachtig werd een aanvang gemaakt met de reconstructie van een stuk Nederland op ware grootte. Initiatiefnemer was de zakenman Yoshikuni Kamichika. Een bezoek aan Nederland had zo'n indruk op de Japanner gemaakt, dat hij besloot een aantal historische Nederlandse gebouwen te kopiëren. Als lokatie koos hij voor zijn geboorteplaats Seihi aan de baai van Omura, 35 kilometer ten noorden van Nagasaki. De lobby van Kamichika onder potentiële geldschieters had matig resultaat. Het merendeel zag geen enkele toekomst voor een alternatief Openluchtmuseum in Japan. Een uitzondering was Koichi Matsuda, de president van een busonderneming in Nagasaki, die persoonlijk garant wilde staan voor de twee miljoen dollar die voor het project werd geleend bij de lokale Shinwa Bank. De tweede redder van het plan was de vermogende architect Takekuni Ikeda. Hij was bereid het ontwerp voor "Oranda Mura" te leveren onder de conditie dat Kamichika pas hoefde te betalen als het winst ging opleveren. In 1983 werd met fanfare de opening verricht van Holland Village, een groot woord voor het nog bescheiden toeristische evenement. Een molen, een stolpboerderij en een Zaanse schans. Het succes was desalniettemin overweldigend. Uit het hele land stroomden de Japanners toe.

''Ome Harm''
Het enthousiasme gaf Kamichika moed om door te gaan met deel twee van het ontwerp, waarvoor 25 miljoen dollar was begroot. De Shinwa Bank bleek
niet in staat dit bedrag te leveren, maar na bemiddeling door Matsuda bood de Industrial Bank of Japan uitkomst. Samen met verschillende andere banken en verzekeringsmaatschappijen vormde die een consortium dat het gewenste krediet verschafte. Met Japanse voortvarendheid werd de uitbouw van het Hollanddorp voortgezet. De haven van Hoorn werd op ware grootte nagebouwd, inclusief de toren aan het havenhoofd, en het Westfries museum. Er kwam een Hollands marktplein, een klassiek hervormd kerkje, een kopie van kasteel Heemsteede en een aantal stadspandjes met trap- en klok- Foto hoven en onder: In de haven liggen naast hypermoderne cruisers de replica's van historische vaartuigen als de Kanrin Maru en de Kanko Maru. gevels, afgewisseld met Hollandse winkeltjes en eethuisjes. Om de haven aan te kleden werd in Nederland een replica van het VOC-schip Prins Willem besteld. Het dorp is in tweeën gedeeld door water. Een raderboot doet dienst als pont. Tijdens de overtocht worden bezoekers vermaakt door een Hollandse muzikant in Volendammer kledij, die met een trekharmonica liederen van het genre "Ome Harm die had een farm" ten gehore brengt. De Japanse jeugd grinnikt besmuikt als de johge zanger op klompen met rollende ogen over het dek trekt.

Huis ten Bosch
Het succes van Oranda Mura leidde al snel tot het plan om aan de overkant van de baai, anderhalfuur treinen van Nagasaki, een complete stad te realiseren waarbij het bestaande dorp in het niet zou vallen. Met een mix van historische Nederlandse gebouwen. Om het geheel cachet te geven mocht ook het onderkomen van de Nederlandse vorstin niet ontbreken. Huis ten Bosch moest niet alleen de grote trekker worden, maar zou tevens de nieuwe naam bieden voor het opzienbarende themapark. In 1988 begon de uitvoering. Naar goed Nederlands gebruik werd de stad gebouwd op grond die op het water was veroverd, met deskundigheid die uit Nederland was geïmporteerd. Het zo verkregen bouwterrein van krap 160 hectare werd in eilandjes verdeeld door een netwerk van kanalen met een totale lengte van zes kilometer. Na de aanleg van de infrastructuur konden de bouwers aan de slag. Een commissie van vijftien Japanse en Nederlanse specialisten stond garant voor een nauwgezette uitvoering van het plan. Minutieus werd alle informatie over de te kopiëren Nederlandse gebouwen verzameld. Zelfs de stenen werden uit Nederland geïmporteerd. Het onmogelijke werd waar. In een tijdsbestek van nog geen drie en een halfjaar was het megaproject voltooid.

Bewoond
Tussen de Japanse bergen was een Hollandse stad verrezen met kastelen, musea, molens, Amsterdamse grachtenpanden, bruggen, een haven, het stadhuis van Gouda, de Utrechtse Domtoren, paleis Huis ten Bosch, pakweg zeventig winkels en zestig restaurants, cafés, theaters waar science-fictionachtige voorstellingen worden gegeven en een veelheid aan typisch Nederlandse stadswoningen. Kosten: krap vier miljard gulden, gefinancierd door een lange rij aandeelhouders, van de Nagasaki Motor Bus Company tot de Nippon Steel Corporation. Om de stad kleur te geven, zijn 400.000 bomen en heesters geplant en 300.000 tulpen. Ruim 250 huizen zijn inmiddels bewoond. In 2000 heeft de stad volgens planning 10.000 inwoners. Over vijftien jaar moet Huis ten Bosch vrij toegankelijk zijn: een Nederlands woonoord voor de upper-ten van Zuid-Japan, nu reeds voorzien van banken, reisbureaus, een postkantoor, een kliniek en een bescheiden universiteit, waar onder meer zo'n twintig Nederlanders Japans studeren. Om de studie te bekostigen, doen ze in hun vrije tijd dienst als gids, controleur of winkelbediende. Door het beperkte aantal Nederlandse werkers moet het meeste personeel uit eigen gelederen gerecruteerd worden. Zelfs voor de kaasboerderij. De enige Nederlandse, het Germaanse prototype met blauwe ogen en lang blond haar, wordt geassisteerd door Japanse kaasmeisjes.

Technologie
Voor Jan Modaal ligt een woning in de elitaire stad buiten bereik. Ze gaan weg voor bedragen tussen de negen ton en vijf en een half miljoen gulden. Bezoekers die langer dan een dag willen blijven kunnen kiezen uit meerdere hotels, waaronder een replica van het wereldberoemde Hotel de 1' Europe in Amsterdam op aanmerkelijk grotere schaal. De vier hotels binnen de stad tellen gezamenlijk 874 kamers. Net buiten Huis ten Bosch staan nog eens drie hotels met in totaal 800 kamers. Wie liever op zichzelf zit, kan een van de ruim honderd vakantievilla's afhuren. Bovengronds toont Huis ten Bosch de karaktervolle Nederlandse bouwkunst uit vroeger eeuwen. Ondergronds domineert de Japanse technologie. In een ruim drie kilometer lange tunnel zijn voorzieningen voor energie, communicatie en water weggewerkt. Gebaseerd op de meeste geavanceerde technieken, waardoor water en warmte zo veel mogelijk worden behouden en hergebruikt.

Draaiorgel
Het doorsnee pubhek is zich van dit alles niet bewust en loopt via Nijenrode naar Kinderdijk, met z'n windmolens en kaasboerderij. Wie slecht ter been is, kan gebruik maken van een antieke bus of taxi. Zelfs een koets, getrokken door zwarte Friese paarden, behoort tot de mogelijkheden. De theaterachtige attracties zijn gelokaliseerd op het eiland Nieuwstad, dat door een brug is verbonden met Museumstad. In de aangrenzende Binnenstad is onder meer het stadhuis van Gouda gekopieerd. Liefhebbers van cultuur treffen daar een imponerende glascollectie, wie nodig naar de wc moet vindt er een batterij toiletten. Aan de waterkant is hotel Amsterdam ondergebracht in een rij hoge grachtenpanden, met uitzicht op de jachthaven van Huis ten Bosch. In het centrum wordt markt gehouden. Ondanks de regen drommen de Japanners bij duizenden tussen de kramen. Een draaiorgel speelt "Tulpen in Amsterdam". Voor de Domtoren, publiekstrekker van het eiland Utrecht, wacht een menigte op een plaats in de lift. De wachttijd is opgelopen tot ruim een uur. Van gedrang is geen sprake. Alles wacht gelaten af en schuift zonder morren een paar meter op als een nieuwe lichting naar boven wordt getransporteerd. Wie het te lang vindt duren, kan neerstrijken op een typisch Utrechts terrasje, met uitzicht op de gracht. Een rondvaartboot biedt de mogelijkheid om de stad vanaf het water te bekijken.

Oranjezaal
Hoogtepunt van de stad is Huis ten Bosch. Erachter ligt de paleistuin die rond 1720 werd ontworpen maar er in Nederland nimmer kwam, vanwege de kosten. Japan is minder krenterig en voerde het ontwerp alsnog uit, zodat Nederlanders nu aan de baai van Omura kunnen gaan bekijken hoe de paleistuin van Hare Majesteit er eigenlijk uit had moeten zien. Voor de beschildering van de Oranjezaal moest een alternatiefgevonden. Koningin Beatrix gaf geen toestemming om ook die te kopiëren. Na ampel overleg klopte Simon Levie, oud-directeur van het Rijksmuseum, in 1991 bij kunstenaar Rob Scholte aan. Of hij kans zag iets origineels te leveren voor de achthoekige zaal, die in het midden achtien meter hoog is. Vier jaar had Scholte nodig voor de beschildering van 1200 vierkante meter muur en plafond. Het werd een surrealistische aanklacht tegen oorlog en geweld, getiteld "Après nous Ie deluge". Na ons de zondvloed. De bezoeker is omgeven door een wild toneel van zeeslagen en moderne oorlogen, samengebracht in een wonderlijke mix. Vier verkeerslichten zorgen voor de belichting. Even leek het erop dat het project zou stranden, toen Scholte bij een bomaanslag beide benen verloor, maar met een ijzeren doorzettingsvermogen zette hij de klus in een rolstoel voort. Bijgestaan door zes Europese en Japanse assistenten. November '95 voltooiden ze de opdracht.

Kinderpark
Aan de achterzijde verlaten we het paleis weer, om naar de haven te kuieren. Naast hypermoderne cruisers liggen er replica's van historische vaartuigen als de Kanrin Maru en de Kanko Maru: het stoomzeilschip dat Koning Willem III aan de Japanse keizer schonk. Ook de Liefde, het eerste Nederlandse schip dat Japan aandeed, is op ware grootte nagemaakt. Over de Piet-Heinpier bereiken we het Wapen van Hoorn, een antieke raderboot die de stad verbindt met het oude Hollanddorp aan de overzijde van de baai. In 1983 bracht het Japan nog in beroering. Nu staat het volkomen in de schaduw van Huis ten Bosch. Op voorstel van Yoshikuni Kamichika, grondlegger en president van het bedrijf, is er een alternatief kinderpark van gemaakt. Leuk voor een verjaardagsfeestje.

Volgende keer (slot): De eenzame post van een christen-filosoof

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen