Kerken op terpen in het Groninger land

Het grote aantal kerken is te verklaren vanuit het type landschap. Daar had ooit de zee vrij spel. Eeuwen geleden was dit gebied nauwelijks of slechts heel primitief bedijkt en waren kleipaden en waterwegen (de zogenaamde maren) de enige verbindingen. Ter kerke gaan was toen een hachelijke onderneming vooral „bie winterdoag", zoals ze hier zeggen. Logisch dat elk dorp zich beijverde om een 'eigen' godshuis te hebben. Dus pakte men de schop en toog aan de slag...

Pioniers
In de strijd tegen het water wierpen de pioniers van destijds enorme heuvels op om zich daarop te vestigden. Schop voor schop en metertje voor metertje ontstonden de kunstmatige heuvels in het vlakke land. Kerk, molen en woningen vormden een wierdendorp. Veel wierdendorpen zijn nog vrijwel onaangetast. Kenmerk van alle wierdendorpen is dat de kerken op het hoogste punt staan, waardoor ze in de wijde omtrek zichtbaar zijn. De heuvels hadden soms wel een hoogte van meer dan tien meter.

Toevluchtsoord
De vroegste torenloze kerkjes waren bouwsels van hout en leem met een dak van riet. Aan het einde van de 12e eeuw werd men het baksteen bakken meester, waarna veel houten kerken vervangen werden door stenen bouwsels. Bouwsel is eigenlijk een veel te simpel woord voor de stoere kerken die bovenop de wierden wind en water trotseerden. Vanwege de slappe kleigrond plaatste men torens vaak naast de kerk. Door zijn bouw en hoogte had de toren diverse, praktische functies. Hij fungeerde onder meer als uitkijkpost en toevluchtsoord in bange tijden. Ook werden er klokken in opgehangen. Bij vreugdevolle gebeurtenissen werden ze geluid, maar ook bijvoorbeeld bij brand of een naderende vijand. De kerk vormde het hart van een leefgemeenschap. Het was de plaats waar de dorpelingen graag vertoefden en zeker niet alleen op zondag.

Behoud, herstel en restauratie
De Stichting Oude Groninger Kerken maakt zich sterk voor restauratie en behoud van fraaie bedehuizen. Op dit moment heeft zij ruim 40 kerken in eigendom en in beheer. De meeste kerken worden regelmatig gebruikt, zoals voor het houden van kerkdiensten, concerten, exposities en culturele evenementen. Door bijdragen van donateurs, overheden en fondsen zijn veel kerken, torens en orgels gerestaureerd. Het onderhoud van dit kwetsbare, historische bezit blijft echter een voortdurende bron van zorg.

Informatie
Wie donateur van de Stichting Oude Groninger Kerken wil worden,betaalt daarvoor ƒ 30,00 per jaar. Donateurs ontvangen het driemaandelijks nieuwsbulletin. Een abonnement op het tijdschrift Groninger Kerken kost
ƒ 20,00 per jaar. De stichting organiseert diverse malen per jaar lezingen en kerkexcursies. Adres: Stichting Oude Groninger Kerken, Antwoordnummer 810, 9700 WB Groningen (tel. 050-312 35 69).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen