Ds. C. Harinck: "De tijdgeest speelt duidelijk mee in de relativering van het eigen kerkverband"

Na zijn bekering in een werelds gezin was er voor Cor Harinck maar één kerk. De Gereformeerde gemeente van Goes. „In de Hervormde Kerk was op Zuid-Beveland heel weinig te vinden. Ik ben er een poosje naartoe gegaan, omdat de stap naar de zwartekousenkerk wel erg groot was, maar de prediking zei me weinig. Als m'n hart eens werd geraakt, was het door de gezangen die werden gezongen. Door m'n meisje kwam ik in de Gereformeerde gemeente van Goes terecht. Daar is me, met name onder de prediking van ds. A.F. Honkoop, de weg gewezen. Als hij sprak over het heimwee naar God, was het of hij m'n zielsvragen kende. Zijn Christusprediking heeft me zeer getroost en gesterkt. Daarin heb ik het leven gevonden. Door die persoonlijke levensgang voel ik me sterk aan de Gereformeerde Gemeenten verbonden. Ook het theologische klimaat heeft me vanaf het begin getrokken. De nadruk op de noodzaak van wedergeboorte en bekering, de persoonlijke doorleving van zonde en genade, de prediking van Gods vrije genade en vooral de rijke Christusprediking van ds. Honkoop."

Contacten
„In die tijd meende ik oprecht dat je alleen bij ons de bevindelijke waarheid kon horen, al werd ik daarin gecorrigeerd door m'n schoonvader, die enkele jaren onder ds. Zandt had gekerkt. Later kreeg ik een wat ruimere blik. Als jong predikant leerde ik de christelijke gereformeerde ds. Baan kennen. Dat vond ik niet alleen een bijzonder sympathieke man, ook in I geestelijk opzicht hadden we heel goede gesprekken. In Amerika, waar ik een veelheid aan kerkgenootschappen aantrof, kreeg ik contact met de baptistenpredikant A.N. Martin. Ik stond er verbaasd van hoe die preekte. Echt calvinistisch. Wat populairder dan ik gewend was, maar zeer persoonlijk en ernstig. In Dordrecht hield ik met de hervormde ds. Kunz en de christelijke gereformeerde ds. Van der Ent gezamenlijke hervormingsdiensten. Ook daarbuiten spraken we elkaar regelmatig. Het besef dat in andere kerken nog predikers van de reformatorische leer te vinden zijn, is versterkt door contacten via het onderwijs, de SGP en andere interkerkelijke organen. En niet te vergeten de Haamstede-conferenties, waar ik bijzonder aangename ontmoetingen heb gehad. Het stemt me vaak verdrietig dat mensen die inhoudelijk zo dicht bij elkaar staan kerkelijk gescheiden zijn."

Consumptief
Jongeren lijken daar minder last van te hebben, omdat kerkverbanden hen niet zo veel zeggen. Is dat winst? „Ja en nee. Ik waardeer het positief als men niet meer zo star vastzit aan het eigen kerkverband, als de enige ware kerk, en men er oog voor heeft dat God ook in andere kerken Zijn knechten en kinderen heeft. Je zou kunnen zeggen dat het jongeren meer gaat om de Kerk met een grote K, de oecumene van het hart. We moeten overigens niet generaliseren. Ik kom ook jongeren tegen die nog fanatieker op hun kerk zijn dan de dominees. De relativering van het eigen kerkverband heeft tegelijk een bezwaarlijke kant. De tijdgeest speelt er duidelijk in mee. Individualistisch en consumptief. 'Ik maak zelf uit wat ik geloof' Je gaat daarnaartoe waar de prediking je het meest raakt, waar je je het prettigst voelt. Daarin mis ik een stuk trouw aan de opvoeding en de afgelegde geloofsbelijdenis. Als zaken binnen je kerk of gemeente scheef liggen, is het je roeping te trachten daarin verandering aan te brengen." Geldt dat standpunt binnen alle kerken? „Ik geloof niet dat de Heere van ons vraagt dat we onszelf en ons gezin toevertrouwen aan een onbijbelse leer, ter linker- of ter rechterzijde. Op catechisatie waarschuw ik heel concreet tegen de gevaren van zowel het pinksterdenken als het hypercalvinisme. Maar in de praktijk komen kerkelijke overgangen vaak voort uit accentsverschillen. Of uit de behoefte het wat makkelijker te krijgen. Daar ben ik niet gelukkig mee. Kerkelijk besef is een belangrijke zaak. Artikel 29 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis leert dat we moeten letten op de merktekenen van de ware kerk. Het is niet alleen 'de Heer' maar ook de leer."

Over de grens
Hoe maakt u dat concreet in prediking en catechese? „Ik probeer een eerlijk beeld te geven van de verschillende opvattingen. Dat gebeurt helaas niet altijd. Ik denk bijvoorbeeld aan de strijd over twee of drie verbonden, tussen de Gereformeerde Gemeenten en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Toen ik me daar wat meer in ging verdiepen, ontdekte ik dat veel Engelse en ook Schotse oudvaders de drieverbondenleer aanhingen. Persoonlijk ben ik van mening dat je met de tweeverbondenleer sterker staat tegenover arminiaanse tendensen, maar dat neemt niet weg dat je ook de drieverbondenleer op een goede manier kunt hanteren. Dan maakt het onderscheid voor de praktijk van de verkondiging weinig uit." Zijn de theologische verschillen binnenslands te veel aangescherpt en over de grens te veel gebagatelliseerde „Daar ben ik van overtuigd. Zodra men de grens passeert, is men bereid ruimhartiger te denken en gaat men heel ver in het begrip voor andere kerken. Op verzoek van stichting KOEH verzorg ik al enkele jaren lezingen voor autonome baptisten in Oekraïne. In onze achterban leeft het idee dat dat Gereformeerde-gemeentemensen van vijftig jaar terug zijn. Terwijl ze naar mijn gevoelen in theologisch opzicht vergelijkbaar zijn met baptisten in ons eigen land, waarmee samenwerking ondenkbaar is. In hun leven zijn ze zeer serieus, maar in hun leer verre van reformatorisch. Toen ik afgelopen maart een lezing over de rechtvaardiging door het geloof hield, kwam daar heel wat kritiek op. 'Als wat u zegt waar is, kun je zorgeloos en goddeloos leven.' De oude remonstrantse bezwaren. Helemaal! De gedachte van de vrije wilsbeslissing is er springlevend. Het heeft me vaak verbaasd dat sommige predikanten uit de rechterflank in het buitenland zo gemakkelijk over ingrijpende theologische verschillen heen stappen. Men spreekt enthousiast over het werk Gods dat men er ontmoet. Dat is er gelukkig ook, maar tegelijk heb ik vaak grote zorgen over leerstellige opvattingen. Vandaar mijn inzet voor verspreiding van goede lectuur."

Afwijkingen
Kun je zeggen dat veel jongeren binnenslands de kerkelijke ruimhartigheid beoefenen die de oudere generatie buitenslands betracht? „Daar komt het enigszins op neer. Het grote verschil is dat in de contacten over de grens de concurrentiegedachte niet aanwezig is. Door de kerkelijke verdeeldheid binnen de gereformeerde gezindte zijn we ons kerkelijk en theologisch gaan profileren. Daar komt bij dat tegenwoordig heel wat gelezen wordt, ook door onze jonge mensen. Predikanten en ouderlingen die met vragen geconfronteerd worden, geven niet altijd gefundeerde antwoorden, maar verwijzen naar het gezelschapsleven van vroeger. Die oude dominees en die oude kinderen Gods, hoe die het hadden beleefd. Dat is echter niet maatgevend. Antwoorden moeten bijbels gefundeerd zijn. Toen ik in de Gereformeerde Gemeenten kwam, waarschuwde ds. Honkoop mij voor bekeringsgeschiedenissen. Nu zijn ze geweldig populair." Waarin ligt voor u het theologisch eigene van de Gereformeerde Gemeenten? „Het theologisch eigene is voor mij de beklemtoning van de wedergeboorte, de persoonlijke bekering, de beleving van zonde en genade en vooral de leer dat er buiten Jezus geen leven is, maar een eeuwig zielsverderf Van harte zeg ik het Calvijn na: Alles wat Christus verworven heeft baat ons niet, zolang wij buiten Christus zijn en Christus buiten ons is. Daarom betreur ik de afwijkingen van deze gezonde, reformatorische leer." .

Subjectivisme
,A1 in Utrecht voelde ik me gedrongen om te gaan studeren, door vragen van theologiestudenten die ik onder m'n gehoor kreeg. De Institutie van Calvijn, Luthers verklaring van de Galatenbrief en de werken van John Owen heb ik behoorlijk doorgewerkt. Door het lezen van die geschriften kreeg ik m'n vragen bij sommige opvattingen die binnen onze gemeenten te vinden zijn. Ds. Kersten werd niet moe om mensen op te roepen de oudvaders te lezen. Heel hartelijk beval hij ook de Engelse en Schotse schrijvers aan, vooral Hugo Binning en Thomas Boston. Na zijn geweest die op dat spoor door wilden. Met name ds. A. Vergunst. Die heeft de gevaren van het subjectivisme onderkend. Niet de ervaring van Gods volk, maar het getuigenis van de Schrift is norm. Het verlies van jonge mensen naar de Hervormde Kerk en de evangelische beweging heeft nadien tot gevolg gehad dat men steeds sterker het eigene van de Gereformeerde Gemeenten is gaan beklemtonen. Als dat gestaafd wordt door de Reformatie en de Nadere Reformatie, acht ik dat terecht. Er zijn echter ook onzuivere elementen in de verdediging ingeslopen."

Etiket
Deelt u de visie van dr. ir. Blaauwendraad? „Dat is een moeilijke vraag. Het schijnt binnen mijn kerkverband helaas niet goed mogelijk om eerlijk met elkaar te spreken over wat hij naar voren heeft gebracht. Je krijgt meteen een etiket opgeplakt. Persoonlijk ben ik van mening dat de man in een aantal zaken gelijk heeft, al spreekt hij te generaliserend en voor sommigen wat shockerend. Maar dat deed Luther ook. Als het gaat om de orde des heils zijn allerlei waarheden binnengehaald die mijns inziens niet behoren tot het gedachtengoed van de Reformatie en de Nadere Reformatie. Neem de opvatting dat de weg van de discipelen de weg van al Gods volk is. Die vind je niet bij de reformatoren, niet bij de oudvaders, ik ben deze gedachte ook in het buitenland nooit tegengekomen. Het is een visie op de heilsweg die vreemd is aan de Schrift. De apostelen spreken wel over roeping, geloof wedergeboorte, enzovoort, maar niet over de weg van de discipelen als model voor de heilsweg van al Gods kinderen. Wij maken zo gemakkelijk van de heilsfeiten een heilsweg, alsof de heilsfeiten herbeleefd moeten worden. De Schrift en de gereformeerde belijdenisgeschriften spreken niet over de herbeleving van de heilsfeiten, maar over het niit ervan. Ik vraag me bovendien af of de discipelen met Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren de zaken beleefd hebben zoals wij die nu invullen. Jezus heeft hen nadien uit de Schrift moeten leren wat deze ingrijpende gebeurtenissen werkelijk betekenden."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen