Het verhaal achter Madurodam

Het is toch verwonderhjk dat we nooit hebben stilgestaan bij de vraag: Waarom heet Madurodam nou eigenüjk Madurodam? Het is nog bijzonderder dat we het antwoord op deze vraag vinden in het koninkrijk overzee! Mevrouw Cöpriies lichtte een tip van de sluier, wekte de belangstelling en prikkelde tot verder onderzoek.

Geen weg terug
George J. Levy Maduro wordt in 1916 geboren op Curagao. Als hij daar de middelbare school met succes heeft afgerond, moet hij naar Nederland om verder te studeren. Als enige zoon van de joodse bankier Jossy M. Levy Maduro is hij voorbestemd tot een leidende functie in diens zaak. De keus valt mede daarom op de rechtenstudie in Leiden. Na het kandidaatsexamen moet hij echter de studie onderbreken. De spanningen in Europa rond Hitlers Duitsland lopen zo hoog op, dat Nederland mobiliseert. Als reserve-tweede-luitenant van het wapen der Cavalerie wordt ook George Maduro onder de wapenen geroepen. Op 10 mei 1940 vallen de Duitsers ons land binnen. Op een aantal strategische punten houdt het Nederlandse leger (vaak met gebrekkige middelen) stand tegen een Duitse overmacht. Op 14 mei moet Nederland capituleren. Dar wil beslist niet zeggen dat moed en heldendaden bij de Nederlandse soldaten ver te zoeken zijn geweest. Een van de helden uit die korte strijd in de meidagen van 1940 is de jongeman uit Curagao. Wat zal er bij het uitbreken van de oorlog in hem zijn omgegaan? Hij is immers ver van zijn op dat moment in Nederland nog vrij onbekende tropische eiland? Direct bij het uitbreken van de oorlog is hem duidelijk geworden dat er geen weg terug meer is naar zijn ouders en de welvarende Sefardisch-joodse (afkomstig uit Spanje/Portugal) gemeenschap op Curagao. Maduro is immers gemobiliseerd dienstplichtige, zijn vertrek zou regelrechte desertie hebben betekend. Toch moet hij, als joodse burger, wel eens met die gedachte gespeeld hebben. Misschien had George thuis op Cura9ao al wel kennis gemaakt met joodse vluchtelingen uit Europa. Nog voor het uitbreken van de oorlog hadden joden uit Oost- en Midden-Europa al hun toevlucht gezocht tot de veilige Nederlandse Antillen, toen nog het Eilandgebied Curacao geheten. Zelfs in de meidagen van 1940 kopen nog veel joden voor grote bedragen een plaatsje op een schip in de haven van IJ muiden.

Oranjehotel
Direct op de tiende mei onderscheidt Maduro zich door „daden van moed, beleid en trouw", zoals later bij een postume onderscheiding gezegd zal worden. Als commandant van een peloton jonge soldaten ontwerpt Maduro op eigen initiatief het plan om het versterkte Duitse steunpunt Villa Dorrepaal bij Rijswijk (ZH) in te nemen. Aan het hoofd van twee groepen soldaten gaat hij zelf als eerste op de vijand af Om bij de villa te komen is het noodzakelijk een brug over de Vliet te passeren. Ondanks zwaar vijandelijk mitrailleurvuur waagt hij zich over de brug en weet hij als eerste de villa bij een stormaanval binnen te dringen. Daar breken de mannen het Duitse verzet en George Maduro neemt een aantal Duitsers eigenhandig krijgsgevangen. Als op 14 mei het Nederlandse Itgei ^.apiuik-cu, worden de rollen omgedraaid. Als Nederlands soldaat wordt nu Maduro zelf een krijgsgevangene, maar de Duitsers stellen hem vervolgens weer in vrijheid. De Haagse pers is tijdens de korte oorlogsdagen vol lof over de heldendaden van Maduro. Dit keert zich na de capitulatie evenwel tegen de jonge strijder. De Duitsers arresteren hem in zijn Leidse studentenkot aan de Stille Rijn no. 11 en de joodse Antilliaan krijgt als een van de eerste ongelukkigen logies in het Oranjehotel in Scheveningen. Na een halfjaar weet Maduro vrijlating te bewerkstelligen. Hij weigert daarna de verplichte jodenster te dragen en gaat het actieve verzet in.

De freule
Na een nieuwe confrontatie met de bezetter verlenen de ouders van freule Wittewaal van Stoetwegen enige tijd schuilplaats aan de Antilliaanse studiegenoot van hun zoon. De freule noteert het in haar dagboek. Als in die tijd zijn Leidse huisbaas overlijdt, duikt Maduro Willemstadl Ciiraqao: de geboortegrond van George Maduro. Schilderij: voorstellende de slag bij Dorrepaal (Rijswijk), die overloopt in de Holocaust... ueer c\e:i op voor tie begralenis, in een onberispelijk jacquet. Later, tijdens het organiseren van een 'Spanje-route' voor neergeschoten geallieerde piloten, wordt George Maduro in België na verraad gearresteerd. Hij ziet net geen kans om zelf uit te wijken en zich aan te sluiten bij het Nederlandse leger in Engeland. In Straatsburg, waar hij gevangen wordt gezet, grijpt Maduro (hoe is het mogelijk voor een Antilliaan die toch vreemd is in Europa) de gelegenheid om weer te ontsnappen. Tot ver in het buitenland is hij zijn vervolgers te slim afi Door zijn edelmoedigheid om een medegevangene ook te bevrijden wordt hij echter opnieuw opgepakt. In het concentratiekamp Saarbruecken hoort hij nog de bevrijdingskanonnen van de geallieerden. De Duitsers jagen hun gevangenen in lange dodenmarsen naar kampen die verder  van de vuurlinie verwijderd liggen. Ver van zijn Caribische eiland sterft hij op 9 februari 1945 in Dachau aan nekkramp.

Madurodam
De Portugees-joodse familie Levy Maduro -met de Tweede Wereldoorlog in zicht schrappen zij de kenmerkend joodse naam Levy- woont al sinds 1672 op het eiland Cura9ao. De overgrootvader van George wordt er de stichter van de bank Maduro & Sons. George had zijn vader in het familiebedrijf op moeten volgen, maar na de oorlog treedt ook vader Jossy terug als directeur en de familie verkoopt haar belang in de financiële instelling. -^ * George Maduro krijgt geen graf, voor een jood een nog bitterder lot dan voor een niet-jood. Bij gebrek aan een graf en ter nagedachtenis aan hun omgekomen zoon, wil de familie Maduro een monument. De Nederlandse mevrouw Boon-van der Starp weet de bedroefde familie te interesseren voor een in 1952 te openen miniatuurstadje bij Den Haag, naar het voorbeeld van het Engelse 'Bekenscot'. De Maduro's stellen een startkapitaal van /(lOO.OOO beschikbaar, voor die tijd een enorm bedrag. Het Nederlandse bedrijfsleven geeft aanvullende financiële hulp. Als naam wordt dus Madurodam gekozen. Het miniatuurstadje is niet te veel eer voor iemand als George Maduro. In 1946 krijgt hij postuum het ridderkruis der vierde klasse der militaire Willemsorde, verleend voor zijn wapenfeit bij "villa Dorrepaal". Dit is de hoogste onderscheiding die een joodse inwoner van Curagao ooit heeft gehad. Koningin Wilhelmina schrijft bij die gelegenheid aan zijn ouders: „Met trots zal ik zijn daden blijven gedenken."

Zuinig
In een interview met de Haagse Courant (8 februari 1955) vertelt zijn hospita nog enkele markante details, waaruit meer van zijn persoonlijkheid blijkt: „Hij was zo'n innemende jongen", zegt mevrouw Sloos, als we in de huiskamer in Leiden, waar George Maduro's portret aan de muur hangt, proberen ons deze jonge, boeiende figuur voor te stellen. „Zijn ouders waren schatrijk, maar dat heefi: nooit zijn karakter geschaad. Hij leefde zelfs tamelijk zuinig, deed mee aan het studentenleven maar was nooit uitbundig of verkwistend. Toen hij nog een kleine jongen was, ging hij eens met zijn vader naar New York. Hij kreeg kiespijn en moest een kies laten trekken. Zonder verdoving kostte dat een dollar minder. George heeft prompt die dollar verdiend. Dat tekent wel hoe zijn opvoeding was: sober en streng. Bij een heel eenvoudig gerecht als bruine-bonensoep kon hij enthousiast zijn armen om mij heen slaan en zeggen: zo lekker heb ik nog nooit gegeten!..."

Geboortehuis
Ter nagedachtenis aan George Maduro plaatst Madurodam bij de ingang van het terrein een plaquette. ledere bezoeker krijgt zo de afbeelding van het gezicht van Maduro onder ogen. Daaronder staat, tot op de huidige dag, de tekst: "In hem eert Nederland zijn oorlogshelden uit de strijd 1940- 1945". Bovendien staat in Madurodam (de routebeschrijving die iedere bezoeker krijgt maakt er melding van) een miniatuur van het ouderlijk huis van Maduro op Cura^ao: een fraai Caribisch landhuis aan de Scharlooweg, de buurt waar de rijke joden van het eiland net even buiten de warme stad bij elkaar woonden. Dat is de enige echte niet-Nederlandse miniatuur in heel Madurodam! Het geboortehuis van Maduro bestaat overigens ook nog steeds op ware grootte, zien we in Willemstad: het is thans een kantoor van de Rabobank! Niet alleen in Nederland wordt de nagedachtenis aan George Maduro hoog gehouden. Op de Nederlandse Antillen en Aruba zijn straten naar hem genoemd, in Willemstad is een gedenksteen te vinden in de gevel van de huidige Maduro & Curiel's Bank. In het Joods Historisch Museum op Cura9ao houdt men de her- Maduro innering aan de oorlogsheld levend door middel van een wel heel apart schilderij. Op het doek vloeit de slag bij villa Dorrepaal onder het toeziend oog van de militair Maduro over in de tragische holocaust. En zo kwamen we er op het verre Curai;ao achter dat de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht kunnen worden door een bezoek aan Madurodam...

Attractie
Tot in de jaren tachtig onderhoudt Madurodam contacten met de naar New York verhuisde moeder Maduro, tot twee jaar geleden ook nog met George's in Parijs overleden enige zuster. Waar mogelijk houdt Madurodam nu verdere familie op de hoogte. Het batig saldo van de toeristische attractie komt jaarlijks ten goede aan de Stichting Steunfonds Madurodam, met als doel: jeugd tussen 12 en 25 jaar. Daaronder valt niet alleen behoeftige jeugd, het geld kan ook gebruikt worden voor een manege voor gezonde jeugd of voor doelen rond het Ronald MacDonald-huis. Jaarlijks gaat het om enkele tonnen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen