Zelfgenoegzaamheid

Waar denken we aan bij het horen van het woord zelfgenoegzaamheid? Aan een houding, een geest van tevreden zijn met jezelf. Ik heb het nog niet zo slecht getroffen met mezelf, zeker niet wanneer ik mezelf vergelijk met anderen. Ik heb geestelijk het een en ander achter de hand waarop ik kan steunen en waarmee ik mezelf op de been kan houden. Het is de houding die zo duidelijk aan de dag komt bij de Farizeeën, maar ook in het Oude Testament al hadden de profeten ermee te stellen. In Zijn brief aan de gemeente van Laodicéa striemt de verhoogde Christus de zelfvoldaanheid van mensen die rijk en verrijkt in zichzelf zijn. Kortom, we hebben te doen met een gevaar van alle tijden en plaatsen. Ze beperkt zich ook niet tot bepaalde hoeken en richtingen van de kerk.
In het leven van iedere dag en in de ontmoeting met onze naaste is deze zelfgenoegzaamheid al een lelijk ding. In de verhouding tot God is zij echter een dodelijk gevaar. Voor hoevelen is zij de eeuwen door niet een dodelijk wapen geweest in de hand van de grote verleider, een voertuig van de vader der leugenen om te brengen naar het verderf? Is er trouwens iemand van ons die kan volhouden dat dit gevaar voor hem of haar niet bestaat? Wie ontkomt aan de strik van grove zonden, valt heel gemakkelijk in de strik van eigengerechtigheid. Wat kan de geest van zelfvoldaanheid heel diep in ons bestaan wortelen en woekeren! Soms heel ongemerkt en sluipend kom je in de greep van deze wurgslang, die zijn prooi niet snel loslaat.

Symptomen
Het gevaarlijke van de zelfgenoegzaamheid is, dat ze moeilijk te ontdekken en daarom ook moeilijk te ontmaskeren is. Ze hult zich in allerlei mooie gewaden. Iedereen, en zeker ieder kerkmens wel, erkent dat zelfvoldaanheid een uiterst lelijk en gevaarlijk ding is, maar haar bij jezelf te ontdekken, is nog weer een tweede. (En dan hebben we het nog niet eens over het doden ervan.) Het ontbreekt ons vaak niet aan behendigheid om haar te verbergen en te verhullen.
Het kan dan ook goed zijn om vanuit de Schrift enkele kenmerken, symptomen van de zelfgenoegzaamheid te noemen. Zelfgenoegzaamheid gaat in de regel hand in hand met het neerzien op anderen. Vergelijkt de Farizeeër zichzelf met de tollenaar, dan is hem al gauw duidelijk dat hij geestelijk met kop en schouder boven de tollenaar uitsteekt. Als ik mezelf vergelijk met allerlei slag van goddeloos volk binnen en buiten de kerk, dan meen ik voldaan te mogen zijn over mezelf.
Ons klagen over zoveel kwaad in de wereld en in de kerk bergt al gauw het gif van de zelfgenoegzaamheid in zich. Ook vind ik het vaak niet eerlijk als anderen het in mijn ogen zo goed hebben en bij mij is er de tegenspoed. De oudste zoon wordt nijdig als voor zn jongere broer het gemeste kalf wordt geslacht. Wat oneerlijk na alles wat er gebeurd is! Zelfvoldaanheid doet de zonde zoeken bij de anderen, bij de andere groep. Intussen heb ikzelf ten diepste geen vergeving en genade nodig of ik houd mezelf op de been met een weinig diepgaand besef van vergeving. Nog iets anders: de bewaring van de rechte leer is nodig, maar wat is het lelijk in Gods oog, als ik mezelf overeind houd met mn rechtzinnigheid!

Genade
Waarom is zelfgenoegzaamheid zo gevaarlijk? Eigenlijk zijn er niet zoveel woorden nodig om die vraag te beantwoorden: ze houdt bij Christus en Zijn bloed vandaan. Wat is er dodelijker dan iets wat bij Hem vandaan houdt? Genoeg hebben aan mezelf en het mijne maakt dat ik Hem ten diepste wel missen kan. Zonde en genade, schuld en vergeving zijn geen werkelijkheid. Er is de waan van gezondheid en rijkdom. Genade is een bekend woord uit de Bijbel en niet meer dan dat. Is dat alles niet ver-stik-kend? Ik belijd de rechtvaardiging van de goddeloze door genade, de zaligheid in Christus alleen, maar ondertussen heb ik zoveel in mezelf om op te rusten.
In het Evangelie zien we hoe de grote Profeet met het mes van Zijn Woord snijdt in het vlees van zelfgenoegzame mensen. Ontmaskerend, maar ook heilzaam. Iemand kwam aan de pastorie van zijn predikant met de knellende vraag: Kan ook een Farizeeër behouden worden? Het bevestigende antwoord op die vraag is een Naam: Jezus Christus. Hij doet zien, door Woord en Geest, dat ik geen enkele reden heb om tevreden te zijn over en met mezelf.
Hij leert dat God oneindig veel meer eist dan ik ooit opbreng. Maar Hij doet vooral ook Zichzelf kennen als Degene in Wie vergeving is en verzoening met God. Zelfs de meest verharde Farizeeër kan bij Hem behoud vinden! Onder Zijn handen leren mensen als goddelozen leven van Zijn genade!
Augustinus bad eens: Heere, verlos me van deze verdorven mens, ikzelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen