Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gezinsvorming, een probleem van alle tijden

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gezinsvorming, een probleem van alle tijden

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

De reformatorische dominee wordt er incidenteel mee geconfronteerd, de reformatorische dokter vrijwel dagelijks. Echtparen die willen ingrijpen in de gezinsvorming en daarover vragen stellen. Bij de dominee meestal principieel, bij de dokter praktisch van aard. Wat wordt in de studeerkamer geadviseerd, wat in de spreekkamer?

Het verschilt per week, maar gemiddeld hebben dagelijks zon twee consulten bij huisarts A.J. Boender in Zwartsluis te maken met de vruchtbaarheid. Of het voorkomen ervan. De meeste bezoeken betreffen bestaand gebruik van de pil. Pakweg eens in de veertien dagen ziet de reformatorische huisarts een patiënte die hem voor het eerst consulteert vanwege behoefte aan anticonceptie: meest jonge vrouwen en vrouwen in de overgang. „In de twintig jaar die ik nu huisarts ben, was sprake van een gigantische toename, ook vanuit christelijke kring. Toen ik begon, kwamen vrouwen uit de synodaal Gereformeerde Kerken met dit soort vragen, vrijgemaakten zeer incidenteel, vrouwen uit de rechterflank van de gereformeerde gezindte nooit. Nu krijg je ze uit de volle breedte naar je toe.
In zijn opleiding tot huisarts leerde Boender dat hij anticonceptie zelf ter sprake moet brengen. In ieder geval bij de afsluiting van een kraambed. „Tot op de dag van vandaag heb ik dat nooit gedaan, tenzij er grote psychiatrische nood of een ernstig lichamelijk probleem is. Ik kan niet inzien waarom ik het initiatief moet nemen, hoewel veel collegas dat een kunstfout zullen noemen. Ik heb me altijd afwachtend opgesteld.

Tweeverdieners
Het bewust uitstellen van een volgende zwangerschap is volgens Boender ook in de gereformeerde gezindte gemeengoed. Net als daarbuiten is de pil het meest gebruikte voorbehoedsmiddel. Definitieve anticonceptie, omdat men het gezin als voltooid beschouwt, wordt wisselender beoordeeld. „Daarin speelt de kerkelijke achtergrond duidelijk een rol.
Een sterk groeiende groep die de dokter consulteert voor anticonceptie zijn jonggehuwden die het stichten van een gezin op de lange baan willen schuiven. „Door de drang naar welvaart, gecombineerd met de hoge prijzen op de woningmarkt, zien we ook in deze regio steeds meer tweeverdieners. Er worden huizen gekocht met torenhoge hypotheken, gebaseerd op een dubbel inkomen. Het krijgen van kinderen wordt om die reden uitgesteld. Afgezien van de principiële kant zijn daar de nodige medische vragen bij te stellen. Ook niet-christenartsen zijn het erover eens dat de problematiek rond een zwangerschap met het stijgen van de leeftijd sterk toeneemt.

Gouden hoofdregel
Ds. D.J. Budding krijgt hooguit twee keer per jaar iemand in zijn studeerkamer met vragen over het omgaan met de vruchtbaarheid. Vrijwel altijd vanwege medische of psychische problemen. De toegenomen kennis over seksualiteit en vruchtbaarheid waardeert de hervormde predikant uit Waarder in principe positief. „Goede leiding kan niet gegeven worden zonder kennis. Wel zal die getoetst moeten worden aan bijbelse principes.
Gouden hoofdregel is voor ds. Budding de bekende zinsnede uit het klassieke huwelijksformulier: de kinderen die het U belieft hen te geven. „In trouwgesprekken, waarin ik uitvoerig op gezinsvorming inga, leg ik daar de nadruk op. Als je als man en vrouw op een gezonde bijbelse wijze samenleeft, en er zijn geen bijzondere problemen, hoor je te aanvaarden wat God je geeft. Enige tijd geleden werden in de gemeente opvallend weinig kinderen geboren. Toen heb ik in een preek de vraag gesteld: U leeft toch wel bijbels in dit opzicht, gemeente? Daar heb ik wel het een en ander over moeten horen, maar naar mijn mening is het een legitieme vraag. Als de Heere je tien kinderen wil geven, moet je niet bij voorbaat nee zeggen.

Polygamie
Veelzeggend is voor de predikant, zelf vader van elf kinderen, het loflied op het gezin in Psalm 127. „Daarin spreekt de psalmist over een pijlkoker, welgevuld met de zonen zijner jeugd. Een hele pijlkoker vol. Het feit dat Salomo, de dichter van dit lied, zijn nageslacht bij een veelheid aan vrouwen verwekte, acht hij niet relevant. „Salomo heeft deze Psalm onder inspiratie van de Heilige Geest mogen schrijven. Gods Woord is normatief, niet de leefwijze van Salomo. Polygamie is een degeneratie van het huwelijk. Alzo is het van den beginne niet geweest. Bovendien zie je in de Bijbel ook voorbeelden van een groot gezin dat uit één vrouw is voortgekomen. Denk aan het gezin van Job.
Hoewel hij ervan overtuigd is dat een predikant niet moet schromen het bijbelse spreken over de kinderzegen duidelijk naar voren te brengen, blijft het voor ds. Budding de verantwoordelijkheid van de gemeenteleden wat die daarmee in hun eigen situatie doen. „Er is geen geval gelijk. Aan de ene kant zie je vrouwen die tot de geboorte volop actief zijn en die zich drie weken na de geboorte alweer kiplekker voelen. Aan de andere kant zijn er die negen maanden braken, een zware bevalling hebben, gevolgd door een postnatale depressie. Dan kan herstel jaren duren.

Spreiding
Ook voor dokter Boender ligt gezinsvorming op het terrein van de persoonlijke verantwoordelijkheid. „Wel heb ik soms zo mn eigen gedachten. Ik kom situaties tegen waarvan ik denk: Het is niet te hopen dat er hier nog veel kinderen bij komen. Vaker zie je dat echtparen makkelijk een groter gezin aan zouden kunnen, maar uit economische motieven het kindertal beperken. Het egocentrisme neemt enorm toe. Dat stemt me bepaald niet vrolijk. Als het goed is, zien we gezinsvorming in het licht van Gods Koninkrijk. Van Gods kinderen kunnen er nooit te veel zijn.
Kinderspreíding acht de hervormd-gereformeerde huisarts, zelf vader van acht kinderen, wel wenselijk. „We ontvangen kinderen uit Gods hand, maar dat betekent niet dat je Gods water maar over Gods akker moet laten lopen. Ik denk niet dat het de bedoeling is dat een vrouw elk jaar een kind krijgt. Mij valt op dat ook veel ouders van grote gezinnen op een gegeven moment aan anticonceptie zijn gaan doen. De achtste of de tiende werd geboren toen de vrouw 36 was, daarna kwam er niets meer. Ook daar is dus een keuze gemaakt. Apart slapen, onderbroken gemeenschap, of wat voor andere methode. Het is een probleem van alle tijden. Het grote verschil is dat we nu een scala aan middelen hebben om een zwangerschap te voorkomen.

Natuurlijke gezinsvorming
Voor het boekje Samen in liefde, dat op 3 februari tijdens een opiniedebat over natuurlijke gezinsvorming werd gepresenteerd, schreef de huisarts uit Zwartsluis een hoofdstuk over de verschillende vormen van anticonceptie. Zijn eigen voorkeur gaat uit naar de natuurlijke methode. Om patiënten van dienst te kunnen zijn, volgde zijn echtgenote de opleiding tot NFP-consulente.
„In de schepping is een rem op de vruchtbaarheid gelegd, door het geven van borstvoeding. We leven echter in een maatschappij waarin het heel moeilijk is een kind drie jaar lang intensief borstvoeding te geven. Op het moment dat de frequentie vermindert, neemt de anticonceptieve werking af. Een alternatief om een rustperiode te creëren, is periodieke onhouding in de vruchtbare dagen. De kennis daarover is inmiddels zo groot, dat die natuurlijke methode even betrouwbaar is als de pil. Dat veel mensen er niet mee uit de voeten kunnen, heeft te maken met het feit dat ze er niet het geduld en de souplesse voor hebben. Een pilletje is erg makkelijk. De prikpil nog makkelijker. Vier keer per jaar een spuitje bij de dokter. De meno-implant nòg makkelijker. Eén keer per drie jaar een prikje in de bovenarm, en klaar.

Cultuurbepaald
Ds. Budding noemt de kennis die door stichting NFP wordt verspreid, nodig en nuttig. Wel plaatst hij kanttekeningen bij de gedachte dat de lange onvruchtbare periode bij de oorspronkelijke wijze van voeden als een scheppingsgegeven moet worden gezien. „De manier van voeden is in mijn oog voor een belangrijk deel cultuurbepaald. Bovendien zijn er altijd vrouwen geweest die om een of andere reden hun eigen kind niet konden voeden. In onze samenleving zijn er weinig vrouwen die een kind drie tot vier jaar aan de borst kúnnen houden, al zouden ze dat nog zo graag willen! Zelfs het lichaam past zich aan bij een bepaalde wijze van leven.
Ik heb er niets op tegen als vrouwen hun kinderen zo lang mogelijk voeden. Wanneer ze daardoor niet zwanger worden, hoeven ze zich geen enkel verwijt te maken. Maar de conclusie dat we ervoor moeten zorgen dat een volgende zwangerschap niet binnen drie jaar optreedt, is me veel te kort door de bocht. We zullen in onze eigen situatie moeten zoeken naar een verantwoorde weg, waarop Gods zegen kan rusten.
Na elke geboorte van een kind heeft een vrouw een periode van rust en herstel nodig. Zolang zij lichamelijk en psychisch niet is weergekeerd tot de normale situatie, kan periodieke onthouding nodig zijn. Regulerend optreden, maar dan vanuit liefde, verantwoordelijkheid en zorg voor elkaar, is in die situatie niet alleen toegestaan, maar zelfs geboden. Het verlangen naar de normale huwelijkssituatie moet samengaan met het kunnen wachten daarop. De ware verantwoordelijkheid wordt alleen in afhankelijkheid beleefd. Die afhankelijkheid veronderstelt overgave aan Gods Woord en het verlangen om Zijn weg te gaan.

Noodsituaties
Het gebruik van voorbehoedsmiddelen is voor de predikant uit Waarder alleen in uitzonderlijke situaties verdedigbaar. „Bij periodieke onthouding is er een bewust beleven van het verantwoordelijkheidsgevoel en de zorg voor elkaars welzijn. Dat ontbreekt bij voorbehoedsmiddelen. Je brengt chemische stoffen in het lichaam, waarvan de uitwerking op lange termijn allerminst zeker is. Er zijn aanwijzingen dat de pil schadelijke effecten heeft. Ik denk ook dat deze middelen drempelverlagend werken. Het is verleidelijk om ze te blijven gebruiken in situaties die niet als noodsituatie zijn aan te merken.
Voorbehoedsmiddelen, vanzelfsprekend de niet-abortieve, zijn in mijn ogen alleen geoorloofd wanneer er sprake is van een levensbedreigende situatie en het enige alternatief totale onthouding zou zijn. Dan kom je in conflict met de pastorale aanwijzing van de apostel je niet te lang aan elkaar te onttrekken. Dat geeft spanningen die heel makkelijk tot ontsporing leiden. Ik denk bij noodsituaties overigens niet alleen aan lichamelijke problemen. Een mens bestaat uit lichaam en geest. De geest kan overbelast of ziek zijn, het lichaam gezond. Dat is vaak erger dan andersom.

Totale onthouding
De door stichting NFP gepropageerde methode van periodieke onthouding, door inzicht in de vruchtbaarheidskenmerken van de vrouw, acht de hervormde predikant waardevol tijdens de periode van herstel na een bevalling. „Ik wijs de methode af als die gebruikt wordt om zelf te bepalen wanneer en hoe vaak een kind geboren wordt. Die kant kan het heel snel uit gaan.
De opvatting dat de Bijbel uitsluitend ruimte biedt voor totale onthouding in een periode dat een volgende zwangerschap medisch bezwaarlijk is, wijst ds. Budding evenzeer af. „Ik kom dat nergens tegen. Paulus spreekt over onthouding met het oog op geestelijke oefeningen. Dan kon het goed zijn om je voor korte tijd aan elkaar te onttrekken. Niet te lang, opdat de satan niet de overhand krijge. De apostel zegt er trouwens direct achteraan: Ik zeg dit uit toelating, niet uit bevel. Laten we niet overgeestelijk worden. We zijn mensen van vlees en bloed. Het moet geen overspannen toestand worden.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 maart 2000

Terdege | 88 Pagina's

Gezinsvorming, een probleem van alle tijden

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 maart 2000

Terdege | 88 Pagina's