Zwerftocht door Frankrijk

De afgelopen vakantie heb ik in Frankrijk rondgezworven. Op papier: in atlassen en op een autokaart. Ik heb me nog weer eens verdiept in de grote hervormer Johannes Calvijn. En me de moeite gegeven om alle plaatsnamen die ik tegenkwam op te zoeken op de kaart. Mijn oude, trouwe Bosatlas (schooluitgave) liet me al gauw in de steek. Calvijns geboorteplaats, Noyon, destijds toch een bisschopszetel en in het bezit van een prachtige kathedraal, stond er niet in. Noyon ligt in het dal van de Oise. Wellicht is de 14-jarige Johannes, toen hij naar Parijs reisde om te gaan studeren aan het College de la Marche, met een schipper mee stroomafwaarts naar de grote stad gevaren. In het aardige boekje "Voortvarend en oprecht" (Oosterbaan en Le Cointre NV, Goes, 1959) wordt de afstand Noyon-Parijs 80 mijl genoemd en laat de schrijver, F. Leroy, de jonge Calvijn die ongeveer 130 km met plezier lopen. De hervormer zal in z'n leven ongetwijfeld duizenden kilometers hebben afgelegd. Zou hij een groot paardrijder zijn geweest, zoals in later eeuw John Wesley, dan zou dat ongetwijfeld wel ergens blijken, maar in geen enkel boek vond ik een aanwijzing daarvoor. Zodoende weten wij ook niet hoe hij zich in 1528 (hij was nog geen twintig) naar Orleans (ongeveer 140 km ten zuiden van Parijs) heeft begeven, en het volgende jaar van daar weer naar Bourges, nog zo'n 100 km verder van huis.

Margaretha
De plaatsen waar Calvijn was, zijn tot zover zonder moeite te traceren. Anders wordt het als wij lezen hoe hij in het jaar 1534 (hij is intussen bekeerd) logeert bij zijn vriend Louis du Tillet in Angoulême, in het huidige departement Charente. In dat jaar reisde Calvijn ook naar Nerac, om de oude, geleerde christen- humanist Jacques Lefevre d'Etaples te ontmoeten, die daar verbleef aan het gastvrije hof van Margaretha van Navarre. Dit Nerac vond ik in Armagnac, aan de benedenloop van de Baise, die uitmondt in de Garonne. In de tijd van de Reformatie was Nerac een noordelijke grensstad van het koninkrijk Navarre, waarover een zekere Hendrik regeerde, die in 1527 trouwde met deze Margaretha, een zuster van koning Frans I van Frankrijk. Weliswaar resideerde Margaretha van Navarre ook in Nerac, maar haar eigenlijke hof had zij in Pau, hoog op de terrassen van de Pyreneeën. Het gebied wordt ook Béarn genoemd. Soms kom je in de Calvijn-lectuur passages tegen waaruit je de indruk krijgt dat de hervormer ook in Pau bij Margaretha van Navarre te gast is geweest. In ieder geval heeft Calvijn ook wel Noord-Italië bereisd en is hij in het voorjaar van 1536 zo'n 6 a 8 weken de gast geweest van Renata, hertogin van Ferrara. Calvijn heeft voor Renata en haar hofhouding gepreekt en daarna zijn hele leven een briefwisseling met haar onderhouden. Op een gegeven moment moest hij vluchten. Hij is toen dwars door Noord-Italië getrokken en via Aosta (op de zuidelijke helling van de Mont Blanc) weer naar Frankrijk gegaan. Daar was het juist door het Edict van Coucy van 16 juli 1535 iets minder gevaarlijk voor protestanten.

Genève
Een heel grote reis van de hervormer ging vooraf aan zijn bekende aankomst in Genève in 1636. Die reis begon in Parijs, de bestemming was Bazel. Calvijn werd nu vergezeld van zijn broer Antoine, zijn zuster Marie en zijn vriend Du Tillet. Hoe reisde een vrouw in die tijd? Vorstinnen werden gedragen in een draagstoel, maar voor Marie Calvijn zal ook niet meer dan een ezel beschikbaar zijn geweest. Het gezelschap zal de reis via Lotharingen hebben gepland, maar, lezen we, door oorlogsomstandigheden en troepenbewegingen gedwongen, maakten ze een omweg via Lyon en kwamen zodoende in Genève terecht. Gods hand leidde zo de hervormer naar Genève. Wat een zwerver is de grote hervormer in zijn jonge jaren geweest! Zwerver om Gods wil. En dat niet zoals wij in een APK-gekeurd automobiel, maar hooguit te paard of per muilezel, met een knecht bij zich om zijn bagage mee te helpen slepen, een potje te koken of kleren te wassen. Een knecht die hem soms bestal en er met zijn spullen van door ging. Goed om daaraan nog eens te denken als wij langs de Franse tolwegen zoeven!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen