Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Dominee Cornelis Smits

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Dominee Cornelis Smits

Een begenadigde vrijbuiter

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

„Ik heb gepreekt in schuren, in autogarages, in koestallen bij het vee en op delen. Niet omdat ze enige kerkelijke kleur hadden, maar omdat er nog een volk was dat de waarheid beminde. En omdat ik de waarheid daar kwijt kon. Ik heb niet in de eerste plaats gevraagd: Is dat kerk A of kerk B? Erskine zegt: Wat is de naam van een kerk, als de waarheid er niet meer is! Typerende woorden van ds. C. Smits, als hij in 1969 uit Sliedrecht naar Amerika vertrekt en de Christelijke Gereformeerde Kerken verlaat. Een kerk met orde, die hem dit vrije leven dertig jaar lang verbiedt, maar het wel tolereert. Omdat het ds. Smits is.

Cornelis Smits ziet het levenslicht op 22 december 1898 in Nieuw-Vennep, gelegen in de Haarlemmermeerpolder. Zijn moeder is Cornelia van der Walt, die getrouwd is met Jan Smits. Uit dit huwelijk worden nog twee kinderen geboren: Johannes (in 1903) en Maarten (in 1905).
Niet lang na de geboorte van Maarten wordt moeder ernstig ziek. Ze sterft op 29 oktober 1905 en de drie peuters komen in huis bij opa en oma Van der Walt. Cornelis, eerst Cor en later Cees genoemd, leert al jong het landleven kennen en lief krijgen. Hij moet boer worden!
De familie Smits kerkt bij ds. Hospers in de Hervormde Kerk te Hillegom. In deze tijd werkt de Heere de eerste beginselen in het hart van de jonge Cornelis. Hij krijgt Gods recht en deugden liever dan zijn eigen zaligheid en komt veel bij Gods kinderen.

Roeping en studie
Na verloop van tijd sluit Cornelis zich aan bij de Christelijke gereformeerde kerk van Hillegom en hij wordt daar op 3 februari 1924 diaken. Die zomer wordt hij ook geroepen om predikant te worden. Meer dan ooit gaat de tekst uit Jesaja hem aanspreken: „Ik leg Mijn woorden in uw mond, en bedek u onder de schaduw Mijner hand; om de hemel te planten en om de aarde te gronden en om te
zeggen tot Sion: Gij zijt Mijn volk.
In Apeldoorn wordt hij toegelaten tot de studie, die acht jaar duurt. Het is in 1928 dat hij een ingrijpende geestelijke ervaring meemaakt. Hij wordt statelijk met God verzoend. Zelf zegt hij daarvan: „Ik stond alsof ik nooit zonde gekend of gedaan had. Ja, de hemel zelf daalde in mijn ziel, en ik werd verzekerd dat ik met mijn Schepper en Maker verzoend was en dat Hij voor tijd en eeuwigheid in Christus mijn God geworden was. Ik zal het nooit vergeten. Toen was het of de Heere tot mij sprak, ook met het oog op mijn ambt: Waar ge nu ooit staat of gaat, ge ligt eeuwig voor mijn rekening.
Bij deze grote weldaad kreeg Cornelis Smits ook onderwijs ten opzichte van het preken. „De Heere verzekerde me krachtig dat Hij voor me zou instaan wat mijn werk betrof, en dat Hij me zou onderwijzen. De studie verloopt inderdaad vlot. Smits slaagt op 4 juli 1932 voor zijn kandidaatsexamen theologie B.

Predikant
De weg van de kandidaat leidt naar Nieuwpoort. Hij trouwt op 19 oktober met Helena Catharina van Vuuren en wordt op 6 november in zijn eerste gemeente bevestigd door ds. P.J.M. de Bruin. De nieuwe dominee van Nieuwpoort krijgt al spoedig een naam in Gods Kerk. Het gevolg is dat de grote gemeente van Sliedrecht hem beroept. Met succes.
Op dinsdag 26 juni 1934 bevestigt ds. Riekel zijn collega Smits als zijn opvolger in Sliedrecht. De kerk kan de hoorders al spoedig niet meer bevatten en een bouwcommissie zorgt voor een nieuw en ruim kerkgebouw. Het aantal leden stijgt tot ruim 850 en passeert niet lang daarna de duizend. Opnieuw is er een zitplaatsenprobleem. De kerk krijgt er tweehonderd plaatsen bij door de bouw van twee zijbeuken met galerijen. Dan vertrekt de dominee naar Dordt, waar ds. J.P. Meijering uit Zwijndrecht op 11 juni 1942 de bevestigingsdienst leidt.
De afsnijdende prediking van ds. Smits leidt in Dordt tot confrontaties in de kerkenraad. Ook de leden moeten wennen. Sommigen spreken over een lijdelijke prediking. Het vele preken elders is sommigen eveneens een doorn in het oog. De tijd in Dordrecht wordt daarbij getekend door de droeve oorlogsjaren; het land zucht onder het regime van nazi-Duitsland.

Amerika
In juni 1945 roept God de Dordtse predikant naar Driebergen, waar ds. Van Brummen hem op 2 september aan de gemeente verbindt. Op 2 december bevestigt hij zelf op Urk ds. J. van Doorn en in april 1946 ds. W. Baaij te Alphen aan den Rijn. Wat later ontfermt hij zich over de hervormde voorganger L. Gebraad, die in de evangelisatie van Leersum moeilijkheden heeft gekregen.
In de zomer van 1946 bezoekt ds. Smits de jonge emigrantengemeenten in Amerika en Canada en met name de Rehoboth Reformed Church van Grand Rapids, die hem op 13 januari 1947 beroept. Het volgende jaar is hij opnieuw in een tropisch Amerika, nu met zijn vrouw. Hij heeft inmiddels moeite met zijn positie in het kerkverband, omdat bepaalde ontwikkelingen hem niet aanstaan. En misschien ook wel omdat ds. Kersten een docent zoekt.
Op zondag 23 mei 1948 zegt hij in de morgendienst dat hij s avonds afscheid zal preken. Men weet ds. Smits die middag echter over te halen dit besluit te herzien. Begin 1950 vraagt Amerika weer aandacht, omdat ds. G.A. Zijderveld een gemeente heeft gesticht in Artesia, bij Los Angelos, die nu ds. Smits dringend om hulp vraagt.

Grand Rapids
Op zondag 6 april 1952 bevestigt ds. E. du Marchie van Voorthuijsen collega Smits in Sliedrecht. In de zomer van 1953 is de dominee weer op tournee door Amerika. Hij bevalt daar zo goed dat er prompt beroepsbrieven in de bus vallen. Op zondag 11 juli 1954 hoort de gemeente dat de dominee naar de Old Christian Reformed Church van Grand Rapids zal vertrekken. Eind oktober zwaait Sliedrecht hem uit.
Ds. Zijderveld treedt op als bevestiger in Grand Rapids en op zondag 14 november spreekt ds. Smits aan de Scribner-Avenue in het Engels zijn intreepreek uit. Vier dagen later bevestigt hij de lerend ouderling J. Hamstra tot predikant van het Canadese Dundas en Hamilton. Hij begint al snel voor de vuist weg in het Engels te preken. De gemeente groeit, maar de dominee wordt geen Amerikaan. Het vaderland blijft trekken.
De Sliedrechtse gemeente heeft inmiddels een aantal predikanten beroepen, en brengt opnieuw een beroep uit op ds. Smits. De band is hecht. Op 6 januari 1956 komt het telegram uit Grand Rapids: Beroep aangenomen. Op Hemelvaartsdag 10 mei vaart het domineesgezin op de Maasdam van de Holland Amerika Lijn de Rotterdamse haven binnen.

Vrijbuiter
Vriend ds. W. Baaij verricht de bevestiging op woensdag 16 mei. De vrijdag erna doet ds. Smits voor de derde maal zijn intree in deze grote gemeente. Op 8 januari 1957 houdt hij zijn maiden speech in de Eerste Kamer. Voor het eerst staat er een SGP-senator op het spreekgestoelte.
Op 7 november 1957 herdenkt ds. Smits zijn 25-jarig ambtsjubileum met een preek over Psalm 71: „O God, Gij hebt mij geleerd van mijn jeugd aan, en tot nog toe verkondig ik Uw wonderen. Het ledental stijgt en het verenigingsleven bloeit. Bij dit alles preekt hij veel in vrije groepen en Oud Gereformeerde Gemeenten, waar hij trouwens ook preekconsent heeft. Hij wordt zelfs beroepen, door Capelle aan den IJssel. Deze ontwikkeling wordt hem door zijn eigen kerkverband niet in dank afgenomen. Herhaaldelijk moet hij op het matje komen, maar tevergeefs. Collega S. Wijnsma schrijft in zijn kerkblad Tot Opbouw een stekelig artikel onder de titel Dominee Vrijbuiter.
Ds. Smits is inmiddels de zestig voorbij en het vele werk wordt hem zwaar. Ds. G. Blom neemt de catechisaties van hem over en ook aan het werk in de Eerste Kamer komt een eind. Inmiddels is de kerk vergroot tot 1200 zitplaatsen. In de zomer van 1963 bezoekt de dominee opnieuw Artesia. In maart 1964 is hij in Canada om er de begrafenis van ds. Laman bij te wonen, die in Hamilton is overleden.

Oud-gereformeerd
In april 1966 neemt ds. Smits zitting in de redactie van het nieuwe blad Bewaar het pand. In augustus 1967 bezoekt hij Schotland en in maart 1968 opnieuw Amerika. Op zondag 23 februari 1969 maakt hij bekend dat hij opnieuw de oceaan
oversteekt. De Free Reformed Church van Clifton, onder de rook van New York, krijgt hem tot haar predikant. Ds. Smits wordt er op 15 juli bevestigd door ds. J. Tamminga. Ook ds. J. Keuning uit het Canadese Hamilton doet mee. Op de classis van 1970 meldt de kerkenraad dat het kwijnende Clifton weer tot bloei komt.
In juli en augustus is de dominee op rondreis door het oude vaderland, waar hij naar hartelust preekt, meest bij oud-gereformeerde vrienden.
In maart 1971 krijgt hij een eerste beroep van de Oud Gereformeerde Gemeente van Giessendam. Op 1 juli volgt een tweede beroep, nu met het gewenste resultaat. De christelijke gereformeerde predikant wisselt van kerkverband en gemeente, maar het is voor hem geen grote stap. Ds. Joh. van der Poel uit Ede verbindt hem aan Giessendam en ds. Smits begint weer te preken waar het gras groen is. In april 1972 maakt hij een reis naar het zendingsveld in Rhodesië. Op 7 november herdenkt hij zijn 40-jarig ambtsjubileum en in de hete zomer van 1973 houdt hij een rede aan het graf van ds. B. Toes. Op 20 mei 1976 bezoekt hij in het Schotse Glasgow de synode van de Free Presbyterian Church, om er een toespraak te houden tot de zendingsdeputaten.

Bevestiger
In 1977 begeleidt ds. Smits de overkomst van ds. M. Pronk en diens vrije gemeente van Dordrecht. Ook bevestigt hij lerend ouderling A.P. van der Meer te Kinderdijk. In 1979 verbindt hij ds. J. Schinkelshoek aan Stavenisse en in 1980 ds. A. van Straalen uit Barneveld aan het Amerikaanse Paterson. Op 15 april 1982 bevestigt hij ds. A.P. van der Meer als predikant van Kinderdijk. Het volgende jaar verbindt hij zijn ouderling A.D. Muilwijk als lerend ouderling aan Dordrecht, twee jaar later als predikant. In 1984 spant hij zich in voor een vrije gemeente in Ede, die kort erna ds. A. van der Meer tot predikant krijgt.
In deze tijd wordt ds. Smits benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Inmiddels probeert de kerkenraad eigen voorzieningen te realiseren voor gehandicapten. Ouderling K. van der Plas verricht veel pionierswerk en ds. Smits legt de zorgen en moeiten voortdurend neer voor Gods aangezicht. De achterban reageert spontaan en de stichting Adullam wordt geboren.

Ouderdom
In 1986 overlijdt mevrouw Smits. Die slag treft de predikant zwaar. In oktober wordt de oude leraar opgenomen in een ziekenhuis en ook de rest van het jaar kan hij niet voorgaan. Op 6 november 1987 is hij 55 jaar predikant, maar aan emeritaat wil hij vooralsnog niet denken. Hij is boven alles: Verbi Divini Minister. Begin 1989 zijn de krachten opnieuw verminderd, wat vooral merkbaar is bij het lopen.
Lang komt hij nog naar de kerk, tot ook dat niet meer kan. Zo wordt hij 95 jaar. De gebreken nemen toe. Lichamelijk is hij nog redelijk goed, maar zijn verstandelijke vermogens zijn gering en er kan weinig contact met hem zijn. In de loop van april gaat zijn toestand snel achteruit. Vele malen ligt hij op zijn bed, biddend. Vaak stamelt hij de woorden genade, genade. Zo mag hij op 22 april 1994 gaan naar het Vaderhuis met de vele woningen, waarvan hij in zijn leven zon rijk getuigenis heeft gegeven.
Ds. Smits wordt begraven vanuit de Nederlandse hervormde kerk aan de Peulenstraat in Hardinxveld-Giessendam. De vrienden ds. A. van der Meer en ds. F. Mallan houden rouwpreken in een stampvolle kerk. Ds. T. Klok spreekt op de begraafplaats en vriend K. van der Plas bedankt namens de familie. Velen condoleren de familie in het Hervormd Centrum, waarmee de droeve plechtigheid ten einde is. De mensenmassa verspreidt zich diep geroerd. Er was een einde gekomen aan het leven van Cornelis Smits, die dwars door kerken en continenten, met woorden en daden, getuigde van Hem Die hem geroepen had tot deze heilige bediening. Het was zijn treffelijkste werk.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 3 januari 2001

Terdege | 80 Pagina's

Dominee Cornelis Smits

Bekijk de hele uitgave van woensdag 3 januari 2001

Terdege | 80 Pagina's