De Zeppelin komt terug

„Op een koude winteravond ergens rond 1782 zaten de gebroeders Montgolfier, twee papierfabrikanten, rond een open haardvuur. Een blouse van één van hen hangt te drogen boven het vuur. Plotseling komt de blouse tot leven. De broers zien hoe de hete lucht die het vuur veroorzaakt de blouse doet opbollen en opstijgen. Deze gebeurtenis brengt de papierfabrikanten op de gedachte de mens te laten vliegen en resulteert in de eerste ballonvaart door een papieren(!) ballon van boven een houtvuur. We schrijven 1783. Aldus een informatiepaneel in het Zep/allon.
De ontwikkelingen zijn snel gegaan en worden in het Zep/allon op de voet gevolgd. Na het opstijgen van de Montgolfier wordt de bruikbaarheid van een gas als helium of waterstof ontdekt. Beide gassen zijn lichter dan lucht en hebben dus de neiging op te stijgen.
De Nederlandse ballonvaart richtte zich de eerste honderd jaar op het varen met gasballonnen. Door een verbod van koning Lodewijk Napoleon stagneerde de ontwikkeling van de heteluchtballon. In 1808 werd namelijk op last de Koning in de luchtvaartwet het volgende vastgelegd: „Het is verbooden op te stijgen in luchtballonnen waaraan gehecht zijn: lampen, fakkels, en eenige andere brandende stoffen. Daardoor werd in Nederland pas in 1970 voor het eerst met een hete-luchtballon gevaren.

Techniek
Informatiepanelen geflankeerd door doe-elementen en in-één-oogopslag-tekeningen leggen de bezoekers de techniek van het varen in ballonnen uit. Directeur P. van de Noort laat ter plekke zien waarom: „Eerst willen we de mensen de technische principes uitleggen. Met deze kennis gewapend kunnen ze dan de geschiedenis uitdiepen. Deze staaf met twee vloeistoffen legt uit dat bij twee stoffen met verschillend gewicht de lichtste altijd de neiging heeft op te stijgen. Je ziet de bellen langzaam stijgen. Dat is ook het principe van een heliumballon (verschil lucht-helium). Bij deze originele ballonmand uit begin deze eeuw zien we dat vele kilos ballast in de mand werden meegenomen in de vorm van zandzakken. Werden die afgeworpen dan steeg de ballon. Gas laten ontsnappen verminderde de draagkracht en zorgde voor een daalbeweging. De bezoeker leert door middel van eenvoudig bellen blazen op een warme en koude plek dat het stijg- en daalproces ook beïnvloed wordt door de temperatuur. Als de buitentemperatuur met 1o Celsius daalt, krijgt een Zeppelin een extra stijgvermogen van 350 kilo.
Het museum is gevuld met levensechte luchtvaartobjecten. De gondel van Dutch Viking staat er ook. Dat is de ballon waar het echtpaar Henk en Evelien Brink, samen met F-16 piloot Willem Hagemans de Atlantische Oceaan overstaken. Het is de bedoeling dat de Unicef Flyer, de ballon die als eerste rond de wereld voer, ook een plek krijgt in het museum. Verder sieren diverse unieke fotos uit de geschiedenis van de ballonvaart het museum. Op de eerste verdieping van het museum is een expositie ingericht van de oudste luchtfotos van Nederland, gemaakt in de jaren 1908-1910.

Zeppelin
De luchtvaart met luchtschepen neemt in het Zep/allon een prominente plaats in. Van de Noort kent de geschiedenis uit zijn hoofd: „Na een militaire carrière wijdde graaf von Zeppelin zich sinds 1890 aan de bouw van een luchtschip. Hij richtte een maatschappij op die bij Friedrichshafen aan het Bodenmeer reusachtige hangars bouwde voor de enorme luchtvaartuigen. Op 1 juli 1900 was de eerste vaart van een luchtschip. Die duurde 17 minuten. De Duitse keizer liet zijn aanvankelijke scepsis varen en stimuleerde de bouw van de luchtschepen met vorstelijke subsidies. Hij zag militair gebruik in het verschiet.
Op 12 en 13 oktober 1929 maakte luchtschip LZ 127 Graf Zeppelin een rondvaart boven Nederland. De vliegvelden Twente en Waalhaven werden aangedaan, wat veel publiek op de been bracht. Van de eerste vaart in 1900 tot de bekendste zeppelin Hindenburg had de ontwikkeling niet stilgestaan. De Hindenburg was evenals de Graf Zeppelin een compleet luchtcruiseschip. 250 meter lang en een gewicht van 242 ton. De 70 passagiers hadden de beschikking over een eigen kamer met warm en koud stromend water en douche. Het luchtschip bevatte verder een lounge, rookkamer, schrijfkamer, eetzaal en leeszaal. Via de ramen had men een panoramisch uitzicht. De vensters konden geopend worden. Alles bevond zich in het inwendige van het luchtschip. Alleen de piloten zaten in een gondel onder het gevaarte. De Zeppelin begon aan een glorieuze opmars in de luchtvaartwereld.

Ramp met Hindenburg
Bij een vaart kwam heel wat kijken. In de hangar lag het luchtschip verankerd aan zandzakken. Medewerkers maakten die los en het vrijhangende luchtschip werd met handkracht naar buiten gesleept. Buiten de loods steeg de zeppelin langzaam op. Op een hoogte van 100 meter werden de motoren gestart. Bij de landing voer het schip tegen de wind in naar de paal waar het aan verankerd moest worden. Stijg- en daalmanoeuvres werden uitgevoerd door ballastwater weg te laten lopen (stijgen) en draaggas te laten ontsnappen (dalen).
De Graf Zeppelin onderhield een lijndienst op Zuid-Amerika, de Hindenburg op Noord-Amerika. Een luchtschip heeft een vliegbereik van zon 10.000 km. Dat betekende in de praktijk; opstijgen in Berlijn en landen in New York. Samen staken ze zon 250 keer de oceaan over. Veel afstands- en andere records werden gebroken. De Hindenburg en de Graf Zeppelin waren gevuld met cellen met het uiterst brandbare waterstof. Dit was een gevolg van een uitvoerverbod voor helium naar Duitsland wat de Verenigde Staten na de Eerste Wereldoorlog
hadden ingesteld. Een dramatisch filmpje begeleid door de stem van een huilende reporter laat zien wat het gevolg was: In New York stortte de Hindenburg brandend ter aarde. Van de meevarenden overleefden 68 mensen de ramp, 31 mensen kwamen om. Dit filmpje raakte overal ter wereld bekend via de bioscoopjournaals en betekende het einde van de zeppelinvaart. Niemand wilde meer mee.

Museum
In het Zepp/allon zijn vele attributen uit de zeppelinvaart te bewonderen. Zo staat er een originele stoel uit de LZ 127 Graf Zeppelin. Er kan plaatsgenomen worden in een moderne 32-persoons passagiersgondel van het commercieel niet geslaagde luchtschip ANR-1 uit 1985.
We zijn het eerste ballon- én luchtscheepvaartmuseum in Europa, vertelt de bevlogen Van de Noort. „We bestaan in de vorm van een joint venture tussen Rigid Airship Design en het Aviodome op Schiphol. We hebben de bestaande collectie van het Aviodome kunnen uitbreiden. Ook vanuit diverse musea in het buitenland hebben we het nodige in bruikleen gekregen.
Het zal duidelijk zijn dat Rigid Airship Design grote plannen heeft in Lelystad. De Schot Ian Alexander en een nazaat van Graf von Zeppelin, beiden al sinds 1963 actief in de luchtschepenbouw, zijn de visionaire ondernemers. Alexander heeft vele bestuurlijke en commerciële neuzen in één richting gekregen en over drie jaar moeten hier luchtschepen gebouwd gaan worden. Dat zullen luchtschepen zijn met een aluminium geraamte, het klassieke beproefde model dus. In het Engels heten deze luchtschepen rigids (rigid=stijf). Vandaar de naam Rigid Airship Design. Omdat deze gevaartes drie maal de omvang van jumbojet hebben gaan er ongelooflijk grote hangars gebouwd worden. Drie maal de grootte van de Amsterdam Arena. Bij helder weer zijn de hangars zelfs vanuit de hoofdstad te zien. Het is de bedoeling dat we als museum in de immense hangars straks twee verdiepingen in gebruik gaan nemen. De bezoekers kunnen dan door een glaswand ook de bouw van luchtschepen van nabij volgen. In het museum is nu al een infocentrum van Rigid Airship Design ingericht. Daar is ook iets te zien van de economische en filosofische gedachte achter het idee van Rigid Airship Design.
Een Rigid is in feite een perfecte transporteur. Het enige wat-ie nodig heeft is een paal om aan te ankeren. Voor vervoer naar gebieden die moeilijk bereikbaar zijn een uitkomst. En er kan heel wat vracht mee. Een elektriciteitsmast kan door een luchtschip in één keer geplaatst worden. En denk aan de vakantiemarkt. Een zeppelin gaat in een rechte lijn zonder files met 150 km per uur naar Barcelona. Een prachtig en avontuurlijk begin van een vakantie. De gedachte achter het werken met een luchtschip is milieuvriendelijk, economisch verantwoord en tot de verbeelding sprekend.

----------------------------------------------------------------------------------------

Specificaties van de nieuwe luchtschepen.
Lengte 180 meter
Diameter 30 meter
Gasvolume 78.000m3
Kruissnelheid120 km/uur
Hefvermogen 35000 kilo

Informatie
Museum Zepp/allon, Karperweg 12, Airship Plaza, 8221 RB Lelystad, 0320-247750, e-mail: info@avidome.nl, www.rigidair.com.
Openingstijden: dagelijks van 10 tot 17.00 uur. Van november tot en met april gesloten op maandag en dinsdag.
Route: A6, afslag Lelystad-Noord; N307 richting Enkhuizen volgen; 1e weg rechts; borden Zep/allon volgen.

Voordelig de lucht in
Het Zep/allon organiseert regelmatig ballonvluchten tegen een scherpe prijs. U kunt dan omhoog met de grootste heteluchtballon van Nederland. De mand bevat tijdens de vaart achttien passagiers. Normaal kost een vaart zon ƒ 350,- Het Zepp/allon biedt u de vaart aan voor ƒ 285,-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen