De euro komt er echt aan

Geen geld meenemen, meldt het simpele briefje op de glazen deur die toegang geeft tot de eurobunker. Bezoekers die het advies in de wind slaan, komen er bij de uitgang achter dat de waarschuwing niet voor niets is. Twee beveiligingsbeambten keren iedereen die de bunker verlaat binnenstebuiten. De controle is scherper dan op Schiphol. „Geen muntje komt hier ongezien naar buiten, zegt ir. Willy Th. A. J. Dassen, manager van het Bureau euro omwisseling van De Nederlandsche Bank.
In de enorme opslaghallen pal aan de A6 bij Lelystad staan blauwe kisten bomvol met euromunten manshoog opgestapeld. Een etiket op de buitenkant meldt de inhoud: een eurocent, vijf eurocent, tien eurocent. Vreemd, de gulden en bijbehorende centen zijn straks historie maar toch blijft het woord cent in gebruik.
Iets verderop in de hallen zijn tientallen mensen met de gloednieuwe munten in de weer. Zo wordt in Lelystad de Zalmkit samengesteld: een gratis setje euromunten voor iedere burger van zes jaar en ouder. De set, genoemd naar minister Zalm van Financiën, is vanaf medio december verkrijgbaar. Er worden er 14 miljoen van gemaakt. De kit, een soort rode ansichtkaart met uitsparingen, bevat een exemplaar van elke nieuwe munt en is in totaal 3,88 euro waard. Dat is 8,55 gulden.
De immense hoeveelheden opgeslagen euros vormen een imposant gezicht. Wie zijn hand door een bak met muntjes haalt voelt zich de koning te rijk. De 1 eurocent is grappig klein, de 1 en 2 euro verrassend mooi. Inderdaad doet het denken aan Dagobert Duck, het stripfiguurtje dat met regelmaat een duik neemt in zijn pakhuis vol met geld. Fotograferen is toegestaan, maar niet het dak en de buitenwanden van het pand. Veiligheid voor alles. Al is Willy Dassen niet benauwd voor inbrekers. „Het spul is nu nog geen moer waard. Komt bij dat je wel even nodig hebt om een paar munten bij elkaar te graaien. Het geld is loodzwaar. Dat geeft ons het veilige gevoel dat er niet veel mis kan gaan.

Wettig
Sinds 1 januari 1999 staat de waarde van de Nederlandse euro onwrikbaar vast: 1 euro is 2,20371 gulden. Vanaf dat moment zijn de onderlinge wisselkoersen van de deelnemende munteenheden aan elkaar gekoppeld. De euro geldt per 1 januari 2002 als wettig betaalmiddel in twaalf landen van de Europese Unie. Dat zijn Duitsland, Italië, Nederland, Griekenland, Frankrijk, Luxemburg, Oostenrijk, Finland, België, Ierland, Portugal en Spanje. (Om te onthouden: DING FLOF BIPS.)
Om nog even het geheugen op te frissen: er moest een Europese munt komen om een einde te maken aan de schommelende wisselkoersen in de Unie. Deze vormden namelijk een belemmering voor de internationale handel. Een tweede voordeel van de euro is dat een gemeenschappelijke Europese munt een belangrijke valuta vormt op de wereldmarkt, vergelijkbaar met de dollar of de yen. Verder kunnen consumenten dankzij de nieuwe munt makkelijker prijzen vergelijken in verschillende Europese landen.
Voor het gemak (tijdens het winkelen) is 1 euro hetzelfde als 2,20 gulden. Er komen acht euromunten en zeven eurobankbiljetten. De munten hebben een waarde van 1, 2, 5, 10, 20 en 50 eurocent en 1 en 2 euro. Biljetten zijn er van 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 euro. De bankbiljetten zijn in alle landen die meedoen hetzelfde. De briefjes hebben allemaal een verschillend formaat en een andere kleur; het briefje van 5 euro is het kleinst, dat van 500 euro het grootst. De biljetten bevatten geen nationale kenmerken en zijn gemaakt naar een ontwerp van de Oostenrijker Robert Kalina. Het thema van zijn ontwerp is Tijdperken en stijlen van Europa. De biljetten laten drie architectonische elementen zien: ramen, poorten en bruggen.
De munten van 1, 2 en 5 eurocent zijn roodachtig van kleur. De munten van 10, 20 en 50 cent zijn geelachtig; de munt van 1 euro is zilverkleurig met een gele rand en de munt van 2 euro is geel met een zilverkleurige rand. De munten zijn aan de achterzijde in alle eurolanden hetzelfde. De voorzijde is verschillend, want elk land heeft dat zelf ontworpen. Op de Nederlandse euromunten staat koningin Beatrix afgebeeld. Alleen op de munt van 2 euro staat het randschrift God zij met ons, een unicum in Europa.
Alle euros, uit welk euroland dan ook, zijn overal in het eurogebied geldig. In feite zijn er dus 96 verschillende munten: twaalf landen keer acht munten. Met euros uit Nederland valt straks op een terrasje in Italië gewoon te betalen. Ook het boekje over de Eiffeltoren in Parijs en de fles Spaanse wijn in Madrid kan met Nederlandse euros worden betaald. Andersom mogen Italianen hun Delftsblauwe beeldje afrekenen met Italiaanse euros. De verschillende nationale euromunten gaan in de praktijk door elkaar circuleren, want ze zijn in alle landen die de euro invoeren geldig. Burgers, winkeliers en andere ondernemers mogen geen onderscheid maken naar het land waar de munt vandaan komt.

Metaal
De 360 miljoen Nederlandse eurobankbiljetten zijn al klaar. Drukkerij Joh. Enschedé in Haarlem leverde daarmee de afgelopen maanden een huzarenstukje. De eurobiljetten liggen veilig opgeslagen in de zwaarbeveiligde bunkers van De Nederlandsche Bank. Voor de beeldvorming: alle biljetten boven op elkaar vormen een toren van zestig kilometer hoog.
De munten, met uitzondering van de 2 euro, die uit Engeland komt, worden gemaakt bij de Nederlandse Munt in Utrecht, beter bekend als de Rijksmunt. De geldfabriek draait al meer dan twee jaar op volle toeren. Van de Nederlandse munten in acht verschillende waarden worden er in totaal 3,3 miljard gemaakt. Na de zomer moeten er 2,8 miljard klaar zijn. Voor de productie is maar liefst 15.000 ton metaal nodig, dat uit zes verschillende landen is aangevoerd. De gezamenlijke waarde van de nieuwe Nederlandse geldstukken is 900 miljoen euro (1980 miljoen gulden).
De euromunten worden geslagen met de zogenaamde penningslag, waarbij de twee zijden in dezelfde richting worden geslagen. Voor Nederland betekent dit een verandering, omdat wij gewend zijn de guldensmunten met de muntslag te slaan, dat wil zeggen dat beide zijden in tegengestelde richting worden geslagen. De gemeenschappelijke zijde van de euromunt is ontworpen door de Belg Luk Luycks, werkzaam bij de Koninklijke Belgische Munt. Het ontwerp van de Nederlandse zijde van de euromunten is van Bruno Ninaber van Eyben.
Iedere dag rijden vrachtwagens vol met nieuwe euros van de Munt in Utrecht naar de opslagplaats in Lelystad. In de bunker werken ongeveer honderd mensen, voor het merendeel medewerkers van de sociale werkplaats in Lelystad, getooid in een shirt met de opdruk Dagobert euroteam. Ze zorgen ervoor dat inpakmachines van geld worden voorzien en stellen pakketten met euros samen voor winkeliers. De medewerkers hoeven zich niet te vertillen aan het geld. Kleine kraantjes pakken de blauwe containers met gemak op. „Het systeem komt uit de automobielindustrie, zegt Dassen.

Gesleep
In september moet in Lelystad alles klaarliggen. Dan wacht De Nederlandsche Bank (DNB) nog een enorme logistieke klus. Op 1 januari 2002 wordt de euro officieel ingevoerd. Tot maandag 28 januari kan de Nederlander nog overal met de gulden betalen. Het wisselgeld is in euros. In de tussenliggende vier weken moet de DNB de Operatie EDay in goede banen leiden. Niet alleen moeten de euros eruit, ook moeten de guldens, kwartjes en dubbeltjes terug. „Een enorm gesleep met geld, zegt Dassen. In korte tijd moet de bank 27 miljoen kilo aan geldstukken verslepen. Dat is bijna 2 kilo munten per Nederlander.
De operatie is met militaire precisie voorbereid. In oktober, tijdens de Nationale Spaarweek, worden Nederlanders aangespoord hun geld uit jampotten, guldenbuizen, spaarvarkens en oude sokken op de bank te zetten. Vanaf 17 december zijn de Zalmkitten verkrijgbaar. Consumenten die de kit niet voldoende vinden of de munten zien als de start van hun nieuwe verzameling kunnen voor 25 gulden per stuk zakjes met 31 euromunten inslaan. In de eurobunker liggen 9 miljoen zakjes klaar.
Voor de winkeliers is uiteraard meer beschikbaar. Op 27, 28 en 29 december zullen tientallen grote trucks en duizenden kleine bestelautos vanuit Lelystad de 1,6 miljoen startpakketten uitrijden. Een pakket met twaalf rollen verschillende euromunten is 219 euro waard (ƒ 482,61) en weegt ongeveer 3 kilo. „Een gemiddelde winkelier kan met vier pakketten een week vooruit, vertelt Dassen.
Op Nieuwjaarsdag 2002 rijden alle 300 gepantserde autos van Geldnet en Brinks Nederland door om alle geldautomaten in Nederland van eurobiljetten te voorzien. De geldvervoerders eisen op deze dag extra politiesteun. De sociale controle is op de feestdag laag, menen de vervoerders, waardoor de kans op overvallen toeneemt.
DNB is optimistisch over de operatie. De verwachting is dat een week na Eday 75 procent van alle contante betalingen in euros zal plaatsvinden. Nederland is daarmee koploper in Europa. In negen andere eurolanden loopt de periode van dubbele circulatie een maand langer door. De eenmalige kosten voor het bedrijfsleven van de overgang op de euro worden door De Nederlandsche Bank geschat op 6 à 7 miljard gulden. De Nederlanders zullen deze rekening samen betalen. Aangezien de invoering van de euro ook positieve effecten heeft (geen valutakosten, meer economische groei, lagere rente en minder inflatie) zullen deze kosten worden terugverdiend. DNB schat de jaarlijkse baten op 10 miljard gulden.

Gratis
Als alle euromunten de bunker in Lelystad hebben verlaten, zal het pakhuis zich vullen met oude munten. Van de 6 miljard dubbeltjes, kwartjes en riksen die DNB na de oorlog heeft uitgegeven, is nog ongeveer de helft in omloop. Daarnaast zitten er nog 350 miljoen bankbiljetten in de knip of thuis in de kast. DNB, die normaal alleen papiergeld terugneemt, moet straks 12 miljoen kilo munten verwerken. Dassen ziet de klus al op zich af komen. „Op de euros zit iedereen te wachten. De guldens en kwartjes die terugkomen vallen minder op. In alle landen die de euro invoeren, gaat het om de vervanging van 40 miljard munten en meer dan 9 miljard biljetten.
De consument kan zijn of haar guldens nog gratis bij alle banken inwisselen tot 1 april 2002. Wie daarna in een oude schoenendoos nog guldens vindt, kan deze tot 1 januari 2007 kosteloos omwisselen voor euros bij kantoren van DNB. Met bankbiljetten kan men tot 1 januari 2032 bij DNB terecht.
Overigens is het met de komst van de euro nog niet definitief afgelopen met de gulden. Wie straks heimwee heeft naar dubbeltjes en kwartjes kan altijd nog op de Nederlandse Antillen en Aruba terecht. Daar blijft de gulden bestaan. Compleet met het randschrift God zij met ons. De Antilliaanse en Arubaanse munten zijn weliswaar niet exact hetzelfde als de verdwijnende Nederlandse geldstukken, maar ze lijken er wel verdacht veel op. Zeker omdat op de gulden, de riks en het vijfje de beeltenis van de Koningin prijkt.

Goede doelen
Resteren de vakantiemuntjes. Iedereen die wel eens twee weken in Frankrijk, Oostenrijk of Griekenland is geweest, kent het probleem: de muntjes die over zijn. Door de invoering van de euro is dit Europese geld straks waardeloos. De stichting Coins for Care ziet een gat in de markt en zorgt ervoor dat goede doelen kunnen profiteren van dit overgebleven geld.
Buitenlands munt en papiergeld kan vanaf september 2001 worden ingeleverd op inzamelpunten door heel Nederland. De opbrengst wordt verdeeld over de goede doelen die de gevers zelf hebben gekozen, waaronder Woord en Daad, Christenen voor Israël en de Stichting Ontmoeting.
Coins for Care is een samenwerkingsverband van meer dan 80 erkende goede doelen, speciaal opgericht om rond de invoering van de euro al het overgebleven buitenlandse geld in te zamelen. Zoveel mogelijk bestaande en nieuwe acties worden op deze manier geïntegreerd. Door één grote inzamelingsactie te organiseren voor alle goede doelen, kunnen zowel grote als kleinere organisaties meeprofiteren van deze unieke gelegenheid. Door samen te werken wordt een groot draagvlak gecreëerd en worden de kosten zo laag mogelijk gehouden.
Diverse winkelketens plaatsen vanaf 1 september 2001 tot eind februari 2002 inzamelbakken in al hun vestigingen. Coins for Care levert de inzamelbakken en een landelijk netwerk van vrijwilligers zorgt dat ze regelmatig worden geleegd. De verwerking van het muntgeld wordt verzorgd door Coin Co International, een gespecialiseerd bedrijf uit Engeland. Coin Co haalt het ongesorteerde geld op van verschillende locaties, vervoert, sorteert en telt het en zorgt dat het terugkomt in het land van herkomst. Met alle internationale banken zijn afspraken gemaakt over de inwisseling van het geld.
Naast Coin for Care is er ook de stichting Collectenplan, waarin twintig goede doelen zijn verenigd. Deze stichting nam het initiatief tot een grote inzamelingsactie rond de euroomwisseling. Het is de bedoeling in de laatste twee weken van januari 2002 huisaanhuis het Nederlandse muntgeld op te halen, alsmede het buitenlandse muntgeld (vakantiemuntjes) van de elf landen die ook overstappen op de euro. De opbrengst wordt geschat op 55 miljoen gulden.

Warm
In twee-ploegendienst werken de medewerkers in de eurokluis in Lelystad stug door. De temperatuur binnen wordt langs elektronische weg geregeld. „Als het te warm wordt, slaan de munten groen uit, zegt manager Willy Dassen. Bij het verlaten van de kluis moet zelfs hij door de molen. Bij de fotograaf blijft de metaaldetector piepen. Alle zakken gaan leeg.
Nog enkele maanden en dan vindt de euro zijn weg in het land. De eurovictorie begint vanuit de polder. Willy Dassen, eurohorloge om de pols, eurostropdas om de nek, ligt er (nog) niet van wakker. „In andere landen is men positiever over de euro. Hier zijn mensen wat afhoudender. Winkeliers bereiden zich op het laatste moment voor. Ze denken er niets aan te hebben. Het voordeel van de euro moet nog doordringen in Nederland.

Snel omrekenen
Wie snel om wil rekenen, kan het volgende ezelsbruggetje gebruiken. Van euro naar gulden: vermenigvuldig met twee en tel daar 10 procent bij op. Van gulden naar euro: deel door twee en trek daar 10 procent af. Probeer maar: 7,50 gulden is 3,40 euro. En 40 euro is ongeveer 88 gulden.

Toch lekje in pakhuis
Dat het Dagobert Duck-pakhuis niet helemaal dicht zit, bleek medio vorige maand. Een medewerker van een afvalverwerkingsbedrijf vond in Lelystad een setje euros verpakt in een Zalmkit. Dergelijke kits worden eind dit jaar gratis aan alle Nederlanders gegeven.
De Nederlandsche Bank was, zacht uitgedrukt, erg verbaasd over de vondst. In Lelystad liggen alle euros achter streng beveiligde muren. Personeel van de bunker wordt bij het verlaten van het gebouw gescand door een metaaldetector. Als die piept, wordt de medewerker gefouilleerd. Om het gebouw staan stevige hekken en de muren zijn ramvrij gemaakt.
De woordvoerder van De Nederlandsche Bank kondigt een gedegen onderzoek aan naar de veiligheidsmaatregelen rond het gebouw. „We gaan alle procedures nalopen.
De Nederlandsche Bank kreeg het setje euros terug van de afvalverwerker.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen