Schrijver achter gesloten gordijnen

Vriendelijk kabbelt het water tegen de woonboot. Over het smalle pad aan de overzijde passeert een koets, getrokken door twee opgetuigde paarden, op de bok een koetsier en een palfrenier. Naast de ark heft een waakzame fuut de kop op, om vervolgens razendsnel onder te duiken.
Binnen zit Rose Marijne van de Hulst (48). Ter gelegenheid van het bezoek heeft ze de ergste chaos, gevolg van een interne verbouwing, wat opgeruimd. Achter de eethoek en boven de bank hangen twee originelen van haar vader, de schilder-beeldhouwer Willem van de Hulst jr. De doeken zijn kenmerkend voor het werk van de oudste zoon van de kinderboekenschrijver. Een eenzaam scheepje op een oneindige zee, onder een grijsblauwe lucht. Twee schuurtjes in een vergeten land, in dezelfde tinten. Haar waardering verhult Rose Marijne van der Hulst achter een brok ironie. „Als je een schilderende vader hebt, kun je schilderijen uitzoeken die bij de kleur van je bank passen.

Pepermuntkussentjes
Naast haar computer staat een foto van W.G. van de Hulst sr. „Hij kijkt mee als ik zijn boeken bewerk. Soms overleg ik met hem. Vind je dat dit zo kan, of moet het anders? Als de bewoonster van de woonboot aan haar bekende grootvader terugdenkt, ziet ze een bedachtzame heer voor zich. „Deftig, met hoed, handschoenen en een wandelstok. Zoals papa in zijn boekjes de notaris, de dorpsdokter en de dominee tekende. Een gentleman van de oude stempel. Gek op kinderen, maar zeker geen gemoedelijke ouwe baas.
Omdat mijn vader veel met hem samenwerkte, was ik er vaak. In zijn werkkamer stond een kast met kantoorartikelen: papier, pennen, inkt. En een ouderwetse stopfles met pepermuntkussentjes, bedoeld voor de kinderen die binnen kwamen. Terwijl ik in de kamer zat te spelen, liep hij naar de kast, opende de deur en begon uitgebreid te rommelen. Ondertussen zag ik hem vanuit zijn ooghoeken naar me kijken. Zo klein als je bent, je had het door. Ineens zei hij heel verrast: Kijk nou, een fles vol snoepjes! Zullen we er een paar nemen? Toen ik wat ouder was en kon lezen, stond het sprookjesboek dat ik zo mooi vond al gereed als we kwamen. Een pijpenhoudertje dat ik op de kleuterschool voor hem had gemaakt, hing jaren later nog aan zijn stoel. Dat was opa.

Hervormd
Een avonturier was Van de Hulst niet. Het liefst zat hij in zijn statige woning in Utrecht te werken aan een nieuw kinderboek. „Van mn vader heb ik begrepen dat zijn boekjes de sfeer in zijn eigen gezin weergaven. Gezellig, besloten, vervuld van godsvertrouwen. Opa was een gelovig christen, al vond men hem destijds vrij progressief. Tot die tijd werden kinderboeken door dominees geschreven. Over de hoofden van de kinderen heen, moraliserend naar de ouders toe. Opa richtte zich tot het kind zelf en preekte niet, al zeg ik nu: Ietwat minder op de knietjes had ook wel gemogen.
Hoewel zijn tweede vrouw uit een gedegen gereformeerd geslacht kwam, bleef Van de Hulst tot zijn dood Nederlands hervormd. „De vader van oma was gereformeerd predikant in Vreeland. Opa leerde haar kennen toen hij daar gelegerd was tijdens de mobilisatie aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Het hoofd van de school van Vreeland kende hij al. Daaruit is het boek Niek van de bovenmeester ontstaan. De bovenmeester bracht hem in contact met de dominee. De verhouding tussen opa en de domineesdochter heeft aanvankelijk wat gemorrel opgeleverd. Aan het begin van de vorige eeuw waren gereformeerd en hervormd water en vuur. Twee geloven op één kussen, dat kon niet. En dan ook nog een weduwnaar met twee kinderen. Ik neem mn petje af voor oma, dat ze toch heeft doorgezet. Uiteindelijk waren ook haar ouders blij met de verbintenis.

Officier
Toen W.G. van de Hulst junior en zijn echtgenote vier weken in Canada verbleven, voor de promotie van het Nederlandse kinderboek, logeerde de toen achtjarige Rose Marijne een volle maand bij opa en oma Van de Hulst in Utrecht. „Overdag ging ik naar opas oude school. Na het avondeten las hij me voor uit zijn kinderbijbel, voor ik naar bed ging uit een van zijn boekjes. Als ik tenslotte lag, werd het water voor de koffie opgezet. Wanneer de ketel begon te fluiten, riep ik: Oma, het water kookt!
Goed zo, dankjewel meiske, antwoordde ze dan. Waarop opa aansloot met: Ga nu maar lekker slapen, Rose Marijne. Hij was een van de weinigen die me altijd bij mn volledige naam noemde. Van mn vader heb ik begrepen dat hij het geweldig gewaardeerd heeft dat ik naar de hoofdpersoon uit zijn serie meisjesboeken ben genoemd.
Hoewel hij bij voorkeur in eigen kring vertoefde, stond Van de Hulst regelmatig in de schijnwerpers. Door festiviteiten rond nieuwe uitgaven, huldigingen, jubilea. Sinds 1937 was hij al ridder in de Orde van Oranje Nassau, ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag werd hij benoemd tot officier in dezelfde orde. „Dat was een geweldige happening. De commissaris van de Koningin reikte de onderscheiding uit, Anne de Vries sprak namens de Christelijke Auteurs Kring, aansluitend was er een galadiner in een enorme zaal in schouwburg Esplanade in Utrecht. Ter gelegenheid van het festijn droeg ik een zwartfluwelen jurkje, waar ik geweldig trots op was.
Je zou kunnen zeggen dat opa twee levens leidde: van schoolhoofd en van bekende Nederlander. Door zijn schrijverschap kreeg hij allerlei mensen over de vloer, van Isings tot Jac. P. Thijsse. Daar genoot hij van en oma niet minder.

Avontuur
De kracht van Van de Hulst schuilt voor zijn kleindochter in het feit dat hij van niets iets wist te maken. „Je komt bij opa geen echtscheiding, moord en geweld tegen. Hij beschreef het verdriet en de vreugde over een konijn dat wegloopt en weer gevonden wordt. Maar dan zo dat je zelfs als volwassene de spanning voelt. Ik heb zelf op een School met de Bijbel gezeten. Met Kerst kregen alle kinderen de bekende sinaasappel en een boekje. Steevast iets van Van de Hulst. Met uitzondering van twee boeken van K. Norel, die waren bestemd voor mn broer en mij. Wij hadden alles van opa al op de plank staan.
Hij heeft altijd iets van een kind gehouden. Achter ons huis had je een weiland. Samen met mij klom hij soms over het hek, of hij keek bij de boerderij voorzichtig in de stal. Het mag misschien wel niet, maar we doen het lekker toch. Altijd was hij bezig het leven van een kind tot een avontuur te maken.
Voor het schrijven van zijn boeken had hij de sfeer van de avond nodig. Door zijn drukke bezigheden als schoolhoofd had hij overdag ook geen tijd om eraan te werken. Behalve in de vakanties. Dan deed hij de overgordijnen van zijn werkkamer dicht en ging de lamp aan. Door het duister en de beslotenheid kwam hij in de juiste stemming.

Afgesloten periode
Voor de illustraties stond Rose Marijne meer dan eens model. „In de tekeningen van mijn vader herken je de koppies van mn broer en mij. En van vriendjes en vriendinnetjes. Mijn beste vriendin heeft heel lang een soort knotje gehad. Dat kom je in een aantal illustraties van papa tegen.
In interviews laat de inmiddels 84-jarige junior zich wat badinerend uit over zijn verleden als illustrator van de boekjes van senior. „Hij schaamt zich er niet voor, weet zijn dochter, „maar voor hem is het een afgesloten periode, waarin hij hard moest werken om brood op de plank te krijgen voor een jong gezin. Het is vervelend als mensen daar elke keer weer op terugkomen. Te meer wanneer je al tientallen jaren prachtig werk maakt als kunstschilder, beeldhouwer en schrijver voor volwassenen.
Zelfs uitgeverijen en de Nederlandse Bond van Boekverkopers halen senior en junior door elkaar. Dan staat bij de naam van opa de geboortedatum van papa. Ik kan me voorstellen dat hij daar niet goed van wordt. Het is het probleem van elke zoon van een bekend man, die ook nog eens dezelfde naam draagt. Maar van frustratie is bij papa geen sprake. Hij denkt met grote waardering aan zijn vader terug. Opa was ook voor hem de pater familias, de kers op de taart.

Psalmen
Afgezien van het feit dat ze als 15-jarig meisje in Epe de Rozemarijntje kleuterschool opende, kan Rose Marijne van de Hulst zich niet herinneren dat haar afkomst haar ooit bijzondere voorrechten heeft opgeleverd. „Ik heb er ook nooit op gezinspeeld of er in mijn werk als journaliste misbruik van gemaakt.
In levensbeschouwelijk opzicht groeide ze geleidelijk van het gedachtengoed van haar grootvader af. „Ik ben een kind van deze tijd. Mijn vader dacht vrijer dan opa, ik ben nog vrijzinniger. In de kerk kom ik niet zo veel. Dat betekent overigens niet dat ik mijn christelijke opvoeding helemaal heb afgelegd. Van mn oma heb ik de hebbelijkheid overgenomen om de hele dag door psalmen en gezangen te neuriën. t Hijgend hert der jacht ontkomen, Er ruist langs de wolken, noem maar op. Het christelijk geloof is wel degelijk belangrijk voor mij. Maar daarnaast heb ik de koran gelezen en me verdiept in andere religies. In hoeverre bied je daarvoor ruimte in je denken? Daarin ben ik alweer ruimer dan mijn ouders. Waarschijnlijk mede door mijn beroep.

Redigeren
Na een journalistieke opleiding werkte de kleindochter van W.G. van de Hulst sr. voor het Utrechts Nieuwsblad, Elseviers Weekblad en Intermediair. Via de lokale radio kwam ze bij de NCRV terecht, waar ze zich bezighield met het maken van radio- en tv-programmas. Ze eindigde bij Tros-actua.
De laatste jaren houdt ze zich bezig met allerlei zaken, los van enig dienstverband. Voor de erven Van de Hulst beheert ze het archief en de nalatenschap van de kinderboekenschrijver. Op verzoek van uitgeverij Callenbach begon ze met het moderniseren van de boekjes van haar grootvader, die in een nieuwe vormgeving op de markt worden gebracht. „Volgens de familie was ik de aangewezen persoon daarvoor. Ik beschouw het als een eer en een plicht.
Herschrijven wil de oud-journaliste het niet noemen. „Wat ik doe is redigeren, op bescheiden wijze. Ik wil niet mijn interpretatie van de wereld in opas boeken gaan leggen. Maar als in twee opeenvolgende zinnen och toch staat, heb ik er geen moeite mee om het één keer te schrappen. En een akertje wordt een emmertje. Daarmee tast je het verhaal niet aan en de herkenbaarheid voor kinderen van nu neemt toe.

Secularisatie
Zorgvuldig bewaart de kleindochter van de befaamde bovenmeester de ingebonden schoolschriften met alle manuscripten. Geschreven met kroontjespen, in het schoonschrift van de vooroorlogse onderwijzer. Bovenaan Willem Wycherts, de eersteling van Van de Hulst, in 1909 uitgegeven onder het pseudoniem Jan van de Croese.
„Nog even en het is honderd jaar oud, constateert Rose Marijne van de Hulst. „We overleggen momenteel met de erven wat we met al het materiaal gaan doen. Ik denk wel eens: Die man is een museum waard. In zijn betekenis voor de Nederlandse kinderliteratuur doet hij absoluut niet onder voor Annie M.G. Schmidt. Het enige verschil is dat die aan de niet-christelijke kant zat. De voortschrijdende secularisatie van Nederland na de oorlog is voor Schmidt een groot voordeel geweest, voor opa een nadeel.
Zelf voelt ze vaak heimwee naar de wereld die Van de Hulst beschreef. „Ik heb het idee dat ik een eeuw te laat geboren ben. Elke tijd heeft zn narigheden, maar een modern mens zijn kost wel ontzettend veel tijd en energie. Ik moet mn e-mail bijhouden, mn videobanden opruimen, elke dag boodschappen doen. Dat hoefde opa allemaal niet. In zijn tijd kwamen de melkboer en de groenteman nog met hun kar langs de deur.

Volgende keer:Coenraad Bernardus Holland over ds. Coenraad Bernardus Holland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen