Gilbert kan weer horen

Toen kno-arts Titus Sisenda in Eldoret van de Nederlandse Stichting Operation Eardrop hoorde dat een operatieteam voor de tweede keer naar zijn ziekenhuis zou komen, schakelde hij alle kerken en scholen in Eldoret en wijde omgeving in om dat nieuws bekend te maken. Op bomen op alle dorpspleinen liet hij aanplakbiljetten spijkeren.
Leah Kiprunda uit Lelmwokwo in Noordwest-Kenia hoorde de aankondiging in de kerk. Ze moest meteen aan haar zoon Gilbert denken. Gilbert is dertien jaar. Hij was nog maar nauwelijks zes maanden oud toen hij tijdens een stevige verkoudheid in beide oren ontstekingen kreeg. Zijn ouders hadden dat lange tijd niet in de gaten. De ontstekingen kregen de kans voort te woekeren. In de trommelvliezen van beide oren ontstonden gaatjes. Gilbert ging steeds slechter horen. Op den duur hoorde hij bijna niets meer.
Op school blijft Gilbert hopeloos achter. Zijn moeder Leah: „Mijn zoon is een slimme jongen, dat zegt zijn meester ook, maar hij verstaat bijna niemand. Hij begrijpt steeds minder. Alleen als mensen voor hem gaan staan en heel langzaam praten, kan hij ze volgen.
Inmiddels is Gilbert een puber, schuchter, een beetje nukkig, niet erg spraakzaam. Met zijn ouders en drie broers (hij is de tweede zoon) woont hij op een boerderijtje in wat we in Nederland het buitengebied van Lelmwokwo zouden noemen. In de regentijd is het gezin nagenoeg onbereikbaar. De kerk en de school schieten er dan een enkele keer bij in.
Zoals Gilbert zijn er vele duizenden kinderen in Kenia: doof of slechthorend als gevolg van verwaarloosde oorontstekingen. Hoeveel het er precies zijn is niet bekend. De moeilijk bereikbare, uitgestrekte plattelandsgebieden van Kenia zijn medisch niet goed in kaart gebracht. Dat geldt ook voor de sloppenwijken van de grote steden, zoals Nairobi, Mombasa, Nakuru en Kisumu, waar honderdduizenden mensen op elkaar gepropt in krotjes van golfplaten, karton en bouwafval een karig bestaan proberen op te bouwen. Een rapport van de Kenyan Society for the Deaf berekent dat 6,3 procent van de 28 miljoen Kenianen doof of (zeer) slechthorend is. Dat zijn 1.764.000 mensen, meer dan het aantal inwoners van Amsterdam en Rotterdam samen.

Nieuwe toekomst
Eardrop is ontstaan in het streekziekenhuis van Zutphen. De kno-artsen Marnix Bierens de Haan en Chris Sepmeijer opereerden daar begin jaren tachtig vier slechthorende Keniaanse jongens. Die waren door de plaatselijke afdeling van de Ronde Tafel naar Nederland gehaald. De operaties waren een succes. Het verblijf van de jongens bij hun gastgezinnen ook.
De artsen vonden dat ze voor hetzelfde geld in Kenia zelf veel meer kinderen hadden kunnen helpen. Een jaar later stond een eerste team van Nederlandse kno-artsen slechthorende kinderen te opereren in het Aga Khan Ziekenhuis in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Later verhuisde Eardrop naar het Kenyatta National Hospital, dat verbonden is aan de medische faculteit van de Universiteit van Nairobi. Dat ziekenhuis is nu de thuisbasis van Eardrop in Kenia.
In de afgelopen achttien jaar zijn meer dan zeventig Nederlandse kno-artsen en anesthesisten als lid van een van de meer dan vijftig Eardrop-teams naar Kenia geweest, een aantal artsen meerdere keren. Ze nemen allemaal vakantiedagen op. Ze krijgen van Eardrop geen vergoeding, alleen een tegemoetkoming in hun reis- en verblijfkosten. Koppelen ze een vakantie aan hun veertien dagen hard werken, dan betalen ze die zelf.
Bijna tweeduizend kinderen zijn door Eardrop-teams geopereerd. In zon 75 procent van de gevallen kunnen de kinderen weer geheel of gedeeltelijk horen. Daarmee hebben ze niet alleen hun gehoor terug, maar hebben ze ook een nieuwe toekomst gekregen. Doofheid is een onzichtbare handicap. Veel slechthorende kinderen worden door hun omgeving voor achterlijk versleten. Zonder hulp zijn ze kansloos. Ze gaan niet naar school, krijgen dikwijls thuis als laatsten te eten.

Dovenscholen
Eardrop is de medische liefdadigheid van de pioniersjaren ontstegen. Voorzitter Jan Antvelink, kno-arts in Apeldoorn, vat in één zin samen: „Eardrop wil de oorheelkundige zorg in Kenia op een zodanig niveau brengen, dat de Kenianen hun eigen problemen kunnen oplossen. Daarom heeft Eardrop naast het opereren van slechthorende kinderen de afgelopen tien jaar twee andere belangrijke activiteiten in Kenia ontwikkeld: het (mede) opleiden van lokale kno-artsen en het ondersteunen van Keniaanse dovenscholen. Secretaris Gert Jan Hordijk, hoofd afdeling kno Universitair Medisch Centrum Utrecht: „Al een aantal jaren koppelen we elementair geneeskundig werk aan educatie.
Eardrop organiseert cursussen voor Keniaanse kno-artsen. Die kijken naar en helpen, als het even kan, daadwerkelijk bij operaties door hun Nederlandse collegas. Nederlandse kno-artsen verzorgen colleges voor medisch studenten aan Keniaanse universiteiten. Kenianen kunnen cursussen aan Nederlandse universiteiten volgen. Eardrop en de universiteiten regelen, en betalen, de cursus en het verblijf, de Keniaan moet zelf zijn reiskosten regelen.
En, hebben al die inspanningen enig effect?
Hordijk: „Toen Eardrop serieus in Kenia aan de slag ging, telde dat land vijf kno-artsen, één kno-arts op vijf miljoen inwoners. Nu zijn er 25 kno-artsen, dat is één kno-arts op ruim een miljoen inwoners. Verreweg de meesten zijn mede door Eardrop opgeleid. Kenia haalt nog niet de norm van de Verenigde Naties van één kno-arts op 500.000 inwoners, maar voor een ontwikkelingsland is al ontzettend veel bereikt. Nog steeds groeit de belangstelling voor het kno-specialisme onder lokale medici.
Ter vergelijking: Nederland heeft één kno-arts voor elke 40.000 inwoners.

Sloppenwijken
Ook op andere terreinen heeft Eardrop veel bereikt. Medische teams werken behalve in Nairobi nu ook in Eldoret, waar eveneens een medische faculteit en een universitair opleidingsziekenhuis samenwerken. Eardrop Kenia is opgericht met louter Kenianen in het bestuur. Eardrop is officieel erkend als Non Gouvernementele Organisatie (NGO) en heeft een eigen clinical officer (een gezondheidsfunctionaris op een niveau tussen verpleegkundige en huisarts in) met als specialisme kno. Eardrop is medeoprichter van KENTS (Kenyan Ear Nose and Throat Society), de Keniaanse vereniging van kno-artsen en kno-clinical officers. Eardrop levert sprekers voor KENTS-congressen en -vergaderingen. Dit jaar houden de gemeente, de universiteit van Nairobi en Eardrop een grootschalig onderzoek in de sloppenwijken van de stad om te achterhalen hoeveel kinderen hoorproblemen hebben, hoe ernstig die problemen zijn en wat eraan gedaan kan worden. Alle tweehonderd lagere scholen in de sloppenwijken van Nairobi doen mee. Elke school heeft gemiddeld 800 leerlingen. Dat betekent dat het onderzoek 160.000 kinderen betreft

Zonnepanelen
Eardrop levert ook materiële en immateriële hulp aan een aantal van de in totaal 160 dovenscholen in Kenia. De werkgroep hoorrevalidatie onder leiding van dr. ir. J.E. (Hans) van Dijk, audioloog afdeling kno Universitair Medisch Centrum Utrecht, hanteert hetzelfde uitgangspunt als de kno-artsen: daadwerkelijke hulp koppelen aan overdracht van kennis en vaardigheden.
Veel dovenscholen in Kenia hebben een zonnepaneel in het dak om zonne-energie op te vangen. Die energie wordt opgeslagen in een grote auto-accu die op zijn beurt de oplaadbare batterijtjes voedt die in de hoorapparaatjes van de leerlingen zitten. Oplaadbare batterijtjes zijn belangrijk omdat de ouders van de dove leerlingen geen geld hebben om telkens nieuwe batterijtjes te kopen. Zonnepaneel, auto-accu, oplaadbare batterijtjes, hoorapparaten: giften van Eardrop, betaald door de Eardrop-sympathisanten. Dovenscholen krijgen van Eardrop audiometers. En omgebouwde snelkookpannen, goedkoop aangeschaft in een Nederlandse supermarkt, om oorstukjes te maken.
Eardrop heeft voor het personeel van dovenscholen een cursus ontwikkeld om goed met al die spullen om te kunnen gaan, om audiogrammen en oorstukjes te maken en om hoorapparaten te repareren. Enkele Kenianen zijn inmiddels in staat om deze cursus voor landgenoten te verzorgen.
En Gilbert? De kno-artsen Sisenda en Antvelink hebben hem inmiddels geopereerd. Aan beide oren. Met stukjes bindweefselvlies van spieren achter zijn oren repareerden de artsen in twee uur tijd de trommelvliezen in zijn oren. Hij kan weer horen!

Meer informatie: Stichting Operation Eardrop, tel. 0575 592760.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen