Begrafenisondernemer R.C. Brouwer:

Mn ouders beheerden een rouwcentrum in Zeist. Van lieverlee ging ik steeds meer meehelpen. Ik ben dus bij dit vak opgegroeid. Maar het omgaan met de dood went nooit; als het dat wel zou doen, zou ik ermee stoppen. Je moet elke overledene blijven zien als een mens die een ziel voor de eeuwigheid had. Iets anders is dat je wel leert omgaan met de rouw en het verdriet die je meemaakt. Je kunt niet alle emoties van anderen meedragen.
Dit werk trok me vooral aan vanwege het begeleiden van mensen en het contact met alle lagen van de bevolking. Je moet wel heel bewust voor dit vak kiezen, want het vraagt 110 procent inzet en je moet zeven dagen per week 24 uur per dag beschikbaar zijn. Ik probeer het aantal uren wat in het normale te houden, maar er zijn weken van 80 tot 100 uur bij.

Christelijke doelgroep
Zeventien jaar ben ik in dienst geweest bij een begrafenisonderneming in Zeist. Daar moest ik ook crematies verzorgen. k Moet zeggen dat je daar wel aan went. Uiteindelijk was het toch een van de redenen waarom ik een eigen bedrijf ben begonnen. Mijn vrouw en ik zijn gestart met een toonzaal van grafmonumenten in Zeist. Later hebben we in Leersum Begrafenisonderneming Brouwer opgezet en in mei dit jaar ben ik samen met een compagnon in Veenendaal de Christelijke Begrafenisonderneming Brouwer & Wegenaar gestart.
De toevoeging Christelijke geeft aan dat we in de eerste plaats de eigen gezindte willen dienen. We hebben het bijzonder druk, maar de eigen kring vormt slechts zon 10 procent van ons klantenbestand. Daar ben ik best wel eens een beetje verdrietig van. Het verbaast me hoe gemakkelijk mensen uit de reformatorische kerken in zee gaan met een onderneming die ook crematies doet. Onze gezindte zou bewuster moeten zijn in haar consumentengedrag. Het zou bijvoorbeeld toch ook logisch moeten zijn dat je probeert te gaan tanken bij een benzinepomp die s zondags gesloten is?

Crematies
Zowel binnen als buiten onze kring is het de mensen vaak niet duidelijk dat een begrafenisonderneming iets anders is dan een uitvaartverzorging. Deze laatste doet ook crematies.
Een paar keer per jaar krijg ik de vraag een crematie te verzorgen. Met principiële èn emotionele argumenten leg ik dan uit dat ik daar niet op in kan gaan. Dat valt niet mee, want het klinkt nogal hard als je zegt dat crematie terug te voeren is op de heidense lijkverbranding. Je maakt ook mee dat een predikant vervolgens zegt dat hij helemaal geen moeite met crematie heeft...
Emotionele bezwaren zijn er ook: bij een crematie is er een heel ander rouwproces, want na de plechtigheid is er niets meer, alleen een potje met as. Dat is moeilijker dan rouwen bij een graf. k Heb inmiddels een paar keer meegemaakt dat mensen op grond van deze argumenten toch voor een begrafenis kozen.
Soms merk je echter direct dat het geen zin heeft om je argumenten uiteen te zetten. Dan verwijs ik zonder verdere discussie door naar een collega. Bij het eerste telefonische contact vraag ik altijd: Waar zal de begrafenis plaatshebben?, zodat direct duidelijk wordt of het om een begrafenis of een crematie gaat. Ik heb nog niet meegemaakt dat mensen boos werden als ik hen doorverwees. Eerlijk voor je mening uitkomen wordt meestal wel gewaardeerd. Christenen doen dat vaak te weinig. Er heerst veel te veel schaamte.

Hardrock
De begrenzing geen crematies betekent niet dat je in je werk nooit op problemen stuit.
We proberen de plechtigheden zo waardig mogelijk te laten verlopen, maar het besef van wat de dood inhoudt, is vaak ver weg. k Heb eens een jongen begraven die moest worden opgebaard in een T-shirt met de opdruk Ticket to hell (kaartje naar de hel). Bij het graf rookten andere jongeren verdovende middelen, omdat ze zo ver mogelijk met hem mee wilden gaan.
Vroeger verliep de doorsnee begrafenis sober. Nu wordt er van alles bijgesleept: bloemen, gedichtjes, verhaaltjes, anekdotes, en het liefst moet er nog bij gelachen worden ook. Ook hardrockmuziek tijdens een rouwdienst heb ik meegemaakt. Als ze mijn mening erover vragen, geef ik die ronduit, maar anders probeer je alles maar zo goed mogelijk te laten verlopen.
Een grens trek ik wel bij dingen die van mij persoonlijk worden verlangd. Als ik een toespraak moet voorlezen, wil ik hem van tevoren zien. Als ik er principieel moeite mee heb, zeg ik eerlijk dat ze de toespraak beter zelf kunnen houden. Ik zal bijvoorbeeld nooit de dode aanspreken. Het is ook opvallend hoe vaak onkerkelijke mensen toch nog een religieus tintje aan een begrafenis willen geven. Je hoort steeds vaker onzin over de overledene die als een sterretje of vanaf een wolkje toekijkt. Mij wordt soms gevraagd het Onze Vader, een rozenkransgebed of een weesgegroetje te bidden. Maar dat doe ik niet; ik ben geen predikant of pastoor. Ook formuleringen waarbij ik moet zeggen dat de overledene in de hemel is, vermijd ik. Dus u wilt zeggen dat hij daar niet is?, krijg je dan als reactie. Nee, maar het is mijn taak niet om daar iets over te zeggen.
Een andere begrenzing is dat ik niet meewerk aan plechtigheden waarbij de satanskerk betrokken is. k Heb bij een collega één keer een deel van zon dienst via een videocamera gevolgd, waarbij de duivel geknield werd aangeroepen. Huiveringwekkend; het heeft weken geduurd voordat ik die beelden kwijt was.

Persoonlijk
Een van mijn uitgangspunten is dat een begrafenis persoonlijk moet zijn. Zo mogelijk thuis opbaren; dat is het mooiste rouwcentrum. Als familieleden de overledene willen afleggen, de kist willen maken of die willen dragen, is dat prima. Het dankwoord moet eigenlijk ook door een familielid worden uitgesproken. k Maak in onze gezindte wel eens begrafenissen mee waarbij bijna niets over de overledene wordt gezegd. Dat is ook moeilijk, zeker als de predikant van elders komt, maar in dat geval zou een ouderling of een familielid een persoonlijk woord kunnen spreken.
Families zouden soms meer moeten beseffen dat zij bepalen hoe een plechtigheid verloopt. Ze hoeven zich niet alles door een begrafenisondernemer te laten vertellen. Ik probeer wel richting te geven. In mn voorradenboek van lijkkisten staan geen kisten met rare opdrukken, zoals een afbeelding van een sportauto. k Zal ook altijd bevorderen dat men de kist tijdens de plechtigheid in het graf laat dalen. Dat is zo akelig voor de kinderen, zegt men dan. Dat is echter niet zo. Het zijn de volwassenen die vaak een stap naar achteren doen als de kist daalt. Kinderen zijn echter eerlijk; die willen weten waar de kist blijft, dus ze stappen naar voren en kijken in het graf.

Stijl
Naast persoonlijk moet een begrafenis ook stijlvol zijn. Wij kiezen bewust voor het dragen van de kist op de schouders. Dat geeft ook rust in de stoet. Als mensen de kist niet zien, hoor je soms hoe ze vakantieverhalen lopen te vertellen en zakelijke gesprekken voeren. Als de kist echter zichtbaar is, wordt het vanzelf stiller. Ik laat de stoet ook pas in beweging komen als het echt stil is.
Binnen de bebouwde kom probeer ik zoveel mogelijk lopend voor een stoet uit te gaan. Daarbij moet je automobilisten soms dwingen te stoppen, want ze rijden je bijna van de weg af. Er stond eens een bus bij een bushalte. Ik liep er al naast, toen de chauffeur gauw zijn richtingaanwijzer aandeed en de bus voor de stoet gooide. Zulke dingen gebeuren steeds vaker.
Stijlvol bezig zijn betekent ook dat je de kerkelijke gebruiken kent. Het is een blunder als je bij de begrafenis van een Jehovahs Getuige de klok laat luiden, want voor hen is dat heidens. In de Apostolische Gemeenten gaat eerst de organist naar binnen, dan het koor, dan de belangstellenden en als laatste de familie. Dat moet je weten, en ook dat de apostel altijd een spreuk of tekst op de kaart zet. Bij een heilssoldaat moet het embleem van het Leger des Heils op de kaart, terwijl de vaste formulering is dat de soldaat is bevorderd tot heerlijkheid.

Emoties
Na een begrafenis moet ik altijd even omschakelen. Mn vrouw voelt het altijd precies aan als het emotioneel wat zwaarder was, want dan ben ik thuis extra uitbundig. Zoals die keer dat ik een moeder en haar twee kinderen moest begraven. Je loopt het gevaar te intens bij zon familie betrokken te zijn. Je betrokkenheid moet eigenlijk niet verder gaan dan dat je alles tot in de puntjes verzorgt.
De ene begrafenis doet je meer dan de andere. Als je een verdronken kindje in je handen hebt, zou je wel een steen zijn als dat je niets zou doen. Maar ik heb ook eens iemand van 108 begraven. Zijn oudste zoon, die in hetzelfde bejaardentehuis woonde, zei op de begraafplaats: Nu zijn we zo oud geworden en nu moeten we toch vader nog missen. Dat deed me ook wat.
Het is wel eens goed voorgangers uit andere kerkelijke richtingen te beluisteren, ook al zijn hun toespraken soms ontzettend leeg. Je gaat daardoor je eigen uitgangspunten nog meer waarderen. Anderzijds zijn er begrafenissen waarvan het een voorrecht is dat je ze mag verzorgen. Ik heb een oudoom gehad die op 16-jarige leeftijd krachtdadig bekeerd was. Voordat hij afreisde, zei hij: Ik heb een eeuwigheid nodig om te bewonderen wat de Heere gedaan heeft. Wat kan er dan op een graf soms rijk gesproken worden over het geluk van Gods kinderen. Er zijn begrafenissen waar zoveel van uitgaat, dat je die wel veel vaker zou willen meemaken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen