Bondgenoten voor een ethisch reveil

Na de paarse jaren, waarin alles wat nog herinnerde aan het christelijk verleden van Nederland bij stukje en beetje werd afgebroken, was de jongste troonrede een verrassing. Aan het eind werd het parlement Gods hulp en zegen toegewenst. Een ander opvallend element was de onderstreping van het belang van waarden en normen.
Die notie sloot aan bij de roep in de samenleving om herstel van basaal burgermansfatsoen en de veiligheid op straat. Opvallend daarbij is wel dat het ethisch reveil vooral van elders wordt verwacht. Een in opdracht van het dagblad Trouw uitgevoerde enquête wees uit dat slechts 6,4 procent van de Nederlanders een taak voor zichzelf ziet weggelegd. De grote meerderheid blikt naar de overheid, het onderwijs en de medeburgers. Er moet een einde komen aan het gedoogbeleid, criminelen moeten strenger worden gestraft, scholen moeten meer aandacht besteden aan de overdracht van waarden en normen, ouders die een potje maken van de opvoeding moeten onder toezicht worden gesteld.

Fatsoensnormen
Paradoxaal genoeg treedt de partij van Pim Fortuyn, de man die met zijn roep om een ethisch reveil de stem van een groot deel van het volk vertolkte, tal van waarden en normen met de voeten. LPF-parlementariërs gaan rollend over straat, delen letterlijk klappen uit en slaan voor het oog en oor van het Nederlandse volk onversneden schuttingtaal uit.
Dat neemt voor SGP-fractievoorzitter ir. B.J. van der Vlies niet weg dat de Nederlandse burgerij met de stembusuitslag een helder signaal heeft afgegeven. „De verslonzing in de samenleving, dat koude, dat grove, daar willen we niet langer mee voort. Er moet gewerkt gaan worden aan een herstel van normbesef.
Een nieuw geluid is het niet. „In eerdere jaren is ook in de Kamer al gesproken over herbronning van waarden en normen, in het besef dat die heel wezenlijk zijn voor de kwaliteit van onze samenleving. De ander moet zich bij jou veilig weten. Dat leeft nu echter heel breed. Voor mij is wel de vraag wat de reactie zal zijn als het onderwerp preciezer besproken gaat worden. Over de breed gedragen fatsoensnormen zullen we het snel eens zijn. Anders ligt dat als het gaat om de normen die dichter bij de gehoorzaamheid aan Gods Woord en wet liggen.

Gedoogbeleid
Het feit dat de meeste Nederlanders het normherstel primair van de overheid en de ander verwachten, noemt Van der Vlies een algemeen menselijke neiging. Maar daarmee niet te verontschuldigen. „De leus Verbeter de wereld, begin bij jezelf is ook ten aanzien van dit thema een kernachtige slogan. Het gaat uiteindelijk om een andere moraliteit, een innerlijke beschaving bij de individuele burger. Dat brengt me tot het fundamenteel bijbelse begrip bekering.
De SGP-voorman verwacht weinig van normen die louter van bovenaf worden gedicteerd. „Uiteraard moet de doordenking van waarden en normen wel door de overheid worden gestimuleerd, bij alle mensen. Door ze te confronteren met de consequenties van normvervaging en door duidelijk aan te geven dat overschrijding van gestelde normen niet langer wordt geaccepteerd. Dus einde gedoogbeleid op allerlei fronten. Dat is niet van de ene op de andere dag te realiseren, maar die kant moeten we wel op.
Als ik met mijn kinderen afspreek dat ze s avonds om elf uur thuis moeten zijn, maar vervolgens nooit iets zeg wanneer het één uur wordt, dan heeft de afspraak geen zin. In het onderwijs is het niet anders. Ik heb zelf op een school gewerkt en ben daar geruime tijd bewaker van de orde en de regels geweest. Bij de begeleiding van jonge docenten benadrukte ik altijd: Dreig niet als je niet van plan bent je dreigement uit te voeren. Anders maak je jezelf volstrekt ongeloofwaardig. Hetzelfde geldt voor de overheid van een land.

Bondgenoten
De pragmatische achtergrond van het verlangen naar een ethisch reveil (de burger wordt meer en meer gedupeerd door de normloosheid) is voor Van der Vlies geen reden de roep om een herwaardering van waarden en normen als betekenisloos terzijde te schuiven. „Natuurlijk is mijn diepste verlangen dat er een bijbels verankerde beweging op gang komt die tot een uitwendige hervorming leidt, opkomend uit een inwendige reformatie. Maar moet je alles wat aan dat feit voorafgaat veronachtzamen? Dan zeg ik: Nee. Met elkaar vormen we deze samenleving, waarin we bepaalde normen hebben gesteld die orde en veiligheid moeten garanderen. Als daarmee een spelletje wordt gespeeld, kun je dat als overheid niet accepteren.
Voor het aanspreken van de burger op zijn gedrag zal de overheid volgens Van der Vlies gebruik moeten maken van bondgenoten. „Natuurlijke bondgenoten zijn de kerken, de scholen, maatschappelijke organisaties, sportverenigingen. De laatste zijn
niet zo direct geworteld in het denken van de SGP, maar de realiteit gebiedt te zeggen dat ze zeker van betekenis kunnen zijn. Je zoekt naar trefpunten van de mensen die je wilt bereiken. Bij bepaalde takken van sport zijn massas mensen betrokken. Als een voetbalster in een tjokvol stadion de klemmende oproep doet om niet meer te vloeken, dan weten we met elkaar dat dat veel kan doen. Daar mag je als politiek best gebruik van maken.

Raad van Kerken
De kerken hebben in de optiek van Van der Vlies een eigen dimensie. „Die spreken mensen niet alleen op normen en waarden aan, maar preken ze ook. Wat dat betreft zijn de kerken voor de SGPer de belangrijkste bondgenoot van de overheid. Waarbij hij zich realiseert dat de kerkelijke verdeeldheid en de inhoudelijke verscheidenheid complicerend werken.
„Laten we aannemen dat minister-president Balkenende toezegt in contact te treden met de kerken. Komt hij dan bij de Raad van Kerken terecht, of bij het Deputaatschap voor de Hoge Overheid van de Oud-Gereformeerde Gemeenten? Ik denk bij de Raad van Kerken. Dat is, met alle respect, een gezelschap dat een geluid laat horen waarvan ik zou wensen dat het wat bijbelvaster en –getrouwer werd.
Jaren geleden hebben Schutte van het GPV, Leerling van de RPF en ik ervoor gepleit om bij de inspraakronde voorafgaand aan de euthanasiewetgeving ook kennis te nemen van de stem van de kerken. We kregen dat uiteindelijk voor elkaar. Vervolgens is de Raad van Kerken benaderd, die professor Kuitert naar voren schoof. Die hield een verhaal dat haaks stond op onze diepste wens om steun te krijgen tegen euthanasie.

Ernstige boodschap
De maatschappelijke betrokkenheid van de kleine reformatorische kerken zou van de SGP-parlementariër groter mogen zijn, al ziet hij die wel geleidelijk toenemen. „Denk aan het protest tegen de winkeltijdenwet, de euthanasiewetgeving en het homohuwelijk. Ik juich het ook toe dat de Deputaatschappen voor de Hoge Overheid van de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en de Oud-Gereformeerde Gemeenten bij zulke gelegenheden elkaar weten te vinden en gezamenlijk heldere signalen richting de overheid afgeven. Jammer is dat het geluid daarna vaak weer een hele tijd lijkt stil te vallen.
Ik denk dat de reformatorische kerken in een blijvend gesprek zouden moeten zien te komen met de overheid. Waarom zouden ze met elkaar niet eens een gesprek met minister-president Balkenende aanvragen? Ik sluit niet uit dat hij zon verzoek honoreert. We moeten bescheiden blijven en beseffen dat het relatief kleine kerken zijn, maar ze hebben wel een essentiële boodschap. De meest wezenlijke boodschap. We behoren begaan te zijn met het geestelijke klimaat waarin we zijn terechtgekomen.

Wezenlijke bijdrage
De betekenis van het onderwijs als bondgenoot van de overheid onderschrijft Van der Vlies ten volle. Mits de scholen niet gebruikt gaan worden voor het promoten van een staatsideologie. „Ze moeten de ruimte hebben en houden om aan de overdracht van waarden en normen zelfstandig inhoud en vorm te geven. Zo mogelijk in harmonie met wat thuis en in de kerk wordt meegegeven.
Door hun toelatingsbeleid is de invloed van de reformatorische scholen op de brede samenleving beperkt. Alleen jongeren uit de eigen achterban kunnen er onderwijs volgen. De impact daarvan wil Van der Vlies overigens niet onderschatten. „Deze scholen leveren elk jaar een groot aantal leerlingen af, naar we hopen goed gewapend, met een open mind naar de naaste, die ook gewonnen moet worden voor de leer die naar de godzaligheid is. Sterker uitgedrukt, worden ingewonnen voor Jezus Christus.
Vanuit pedagogisch-didactische overwegingen mogen de reformatorische scholen dan een gesloten bolwerk zijn, ze hebben op deze wijze wel degelijk een positieve invloed op het herstel van waarden en normen. Doelstelling van het reformatorisch onderwijs is toch ook het opleiden van jongeren voor een verantwoordelijke plaats in de samenleving. Mag je leerlingen afleveren die daartoe bekwaam zijn, innerlijk gerijpt door het licht van Gods Woord, dan heb je een geweldig wezenlijke bijdrage geleverd.

Heldere boodschap
Ook voor de maatschappelijke organisaties op het reformatorisch erf ziet Van der Vlies een taak weggelegd. „Ik denk dan niet alleen aan de RMU, maar evenzeer aan organisaties die zich met zorgverlening bezighouden. Die participeren in brede maatschappelijke netwerken en worden daardoor bij allerlei discussies betrokken. Neem het onderwerp van de seksualiteit in de gehandicaptenzorg. Daar hebben onze zorginstellingen een heldere boodschap over.
Tegelijk waarschuwt de voorman van de SGP voor al te hoge verwachtingen van het resultaat. „We moeten eerlijk zeggen dat er in de brede samenleving geen sprake is van een zoeken naar de God van de Bijbel. Er is geen verankering in duurzame en universeel van kracht zijnde waarden en normen. Daarvoor is een geestelijke ommekeer nodig. Mensen die met onbehagen rondlopen, zouden weer onder de beademing van Gods Woord moeten komen. Dat geldt nog meer voor de mensen die de verloedering van de samenleving veroorzaken. Maar dat betekent voor mij niet dat alles wat daarbuiten valt zonder betekenis is.
Als je vijftien jaar geleden in Den Haag opkwam voor het gezin als de belangrijkste cel van de samenleving, was je een fatsoensrakker, een moraalridder, een betuttelaar. Nu wordt dat vrij algemeen erkend. Sinds jaar en dag vragen wij aandacht voor de verderfelijke invloed van geweld en porno op tv. Daar kreeg je nauwelijks gehoor voor. Tot een minister Heinsbroek hetzelfde zei. Toen was het voorpaginanieuws. Je kunt dan met een zielig gezicht rond gaan bazuinen: Zie je wel dat we gelijk hadden, maar dat werkt contraproductief. Laat hij het maar zeggen, dat heeft meer impact dan wanneer ik het zeg. Het gaat om het resultaat. Elke stap in de goede richting is te verwelkomen, elke gelegenheid voor het naderbij brengen van onze doelstellingen moeten we aangrijpen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen