Wat is en wat doet ons geweten? (3)

Te nauw?
'Je kunt het nooit nauw genoeg nemen.' Een uitspraak die je nog wel eens kunt horen. En begrijp me goed, als het gaat om Gods geboden is dat waar, maar het wordt gevaarlijk als we dat op van alles en nog wat gaat toepassen, bijvoorbeeld op de wil van je ouders. Om maar een 'dwaas' voorbeeld te noemen: Een moeder kan haar dochter van jongsaf laten merken dat ze een rode jurk niet mooi vindt. Als ze er toch graag een wil hebben, maar na wat praten door moeder wordt uiteindelijk toch een blauwe gekozen en de moeder zegt dan: 'Wat vind ik dat lief van je...', dan is er duidelijk sprake van gewetensmisvorming. Immers, zo wordt een norm aan het geweten meegegeven die onbijbels is: 'ik ben lief als ik doe wat mijn moeder wil'. Nog gevaarlijker wordt het als in een dergelijk verband een opmerking gemaakt wordt in de trant van: 'ja, maar de Heere vindt dat ook niet mooi'. Op die manier zal die dochter tot in lengte van jaren 'gewetenswroeging' houden bij het kopen van een rode jurk. En dan heeft een aanklagend geweten niets te maken met het werk van de Geest. Zo kan het dus zijn, zoals een van jullie daarmee worstelde, dat jij het moeilijk met iets hebt in je geweten, terwijl een ander er nog geen seconde over na hoeft te denken en zich volkomen vrij voelt om iets te doen. En dan voel je wel aan van hoeveel belang het is dat ons geweten door bijbelse normen gevormd is en niet overladen is met een teveel aan regels die slechts op „ons goeddunken of op menseninzettingen gegrond zijn" (H.C. antw. 91). Calvijn schrijft in zijn Institutie (III, 19, 7): „Want wanneer de gewetens zich eenmaal hebben laten verstrikken, treden ze een lange en ingewikkelde doolhof binnen; daar kunnen ze later niet gemakkelijk meer uitraken. Indien iemand begint te twijfelen of hij voor lakens, hemden, zakdoeken en handdoeken linnen mag gebruiken, zal hij daarna er niet zeker van zijn dat hij hennep mag gebruiken en eindelijk zal hij ook beginnen te twijfelen aangaande grof ulas. Want hij zal bij zichzelf overwegen, of hij niet zonder tafellaken kan eten en of hij de zakdoeken niet kan missen." De bedoeling is duidelijk: wie begint te twijfelen aan luxe stof als linnen, zal ook gaan twijfelen aan de ruwste stof, grof vlas. Wat is het enige medicijn om een misvormd geweten te genezen? Uiteindelijk het oefenen van je geweten door een biddend onderzoeken van Gods Woord. Dat neemt niet weg dat in sommige gevallen wat psychische hulp evenzeer nodig kan zijn.

Te ruim?
Uiteraard kan ook het omgekeerde het geval zijn. Dat jij wel last hebt van je geweten en je vriendin niet kan als oorzaak hebben dat haar geweten te ruim misvormd is. En dat geldt als de Bijbel wel degelijk aanwijzingen geeft of iets geoorloofd is of niet. Ouders die bijvoorbeeld hun kinderen dingen toestaan met als reden: 'we zijn zelf toch ook een keer jong geweest...', misvormen het geweten. Als in bovenstaand voorbeeld de rode jurk toch gekocht wordt, omdat er zo lang over gezeurd is, dat de moeder zwicht, dan is het gevaar groot dat het geweten gevormd wordt in de trant van: 'als je maar lang genoeg volhoudt, mag het toch wel een keer'. En dan is in zekere zin die jurk een onschuldig voorbeeld. Maar heel anders wordt het als je op die manier gaat wennen aan het horen en lezen van vloeken (boeken, tijdschriften, cd-rom e.d.), het roddelen, het doden van mensen, het uitleven van je begeerteleven enz. Het is ook een van de moeilijkste dingen in het opvoeden: een bijbelse, evenwichtige vorming van het geweten. Het geweten heeft betekenis voor ieder mens, maar is nooit de laatste, beslissende instantie. Het geweten heeft leiding nodig. Dat geldt ook in het leven van de gelovigen. Ook zij kunnen naar eer en geweten dwalen. Ook naar die kant toe is de enige betrouwbare weg het oefenen van het geweten. Dat is gebeurd door je ouders en andere opvoeders, maar dat wordt steeds meer jullie eigen verantwoordelijkheid. „Een iegelijk zij in zijn eigen gemoed ten volle verzekerd." (Rom. 14: 5)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen