Een rode draad zonder franje

Al veertien jaar lang zet Wennie Evers (41) uit Lunteren zich als onderwijzeres in voor de moeilijk lerende kinderen van de Rehobothschool in Ede. Ze is er „een beetje filosofisch van geworden. „Bij alles wat je doet en zegt, moet je nadenken. Wat voor ons heel vanzelfsprekend is, blijkt voor de kinderen op onze school helemaal niet vanzelfsprekend te zijn. Wanneer het keer op keer niet lukt om een leerling een som uit te leggen, dan ga je nadenken. Wat valt er nu nog uit te leggen? Wat wil ik deze leerling leren? Wat is het minimum? Wat is rekenen eigenlijk? Waarom rekenen we en wanneer rekenen we? Wat betekent het voor deze leerling en wat biedt het hem of haar?
Wil ik de kinderen leren hoe ze koffie moeten zetten, dan denk ik thuis bij de voorbereiding dat het in tien stappen uitgelegd is. Ga ik met de leerlingen aan de slag, dan blijken het wel twíntig stappen te zijn.
Op dezelfde manier vroeg ook het bijbelonderwijs voor haar 13- tot 20-jarige leerlingen veel denkwerk van Wennie, zelf lid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. „Ik wilde dat de kinderen enkele belangrijke namen uit de heilsgeschiedenis zouden onthouden. En als je iets wilt onthouden, helpt het vaak als je het opschrijft. Daarom nam ik vier rondjes en schreef daarop: Adam, Abraham, Heere Jezus en Oordeelsdag. Zoiets, geloof ik. Het is al jaren geleden.
Daarbij wilde ik graag dat de kinderen de rode draad in de Bijbel zouden zien, de chronologische volgorde. Die volgorde is immers niet toevallig. Dus plakte ik die rondjes in de juiste volgorde met plakgum op de muur. Ik had daarbij het idee van de tijdbalk die bij geschiedenislessen wel gebruikt wordt voor ogen.

Serie
De rondjes werden langzamerhand aangevuld met andere namen en met afbeeldingen. Door de jaren heen ontstond er een serie platen die duidelijker inzicht gaf in de loop van de heilsgeschiedenis. Plaat 1 laat een boom zien. Er hangt een appel aan, waar werkverbond in geschreven is. Rond de stam kronkelt een slang. Onder de boom prijken de namen van Adam en Eva, Kaïn, Abel en Seth.
Op plaat 2 deint een getekende ark op golven van papier. Een regenboog van kleurrijke stroken overkoepelt het tafereel. Ook hier staan enkele namen: Noach, Sem, Cham en Jafeth. Zo gaat de serie verder, van het Oude Testament naar het Nieuwe. De naam van Abraham en de zijnen staat onder een sterrenhemel; de naam van Izak en zijn gezin onder een altaar. Met platen die de kerk en de oordeelsdag symboliseren, sluit de reeks af.
De prenten -25 in totaal- zijn verrassend eenvoudig en kleurrijk en tonen telkens de kern van een geschiedenis. Er moet behalve veel denkwerk ook heel wat knip- en plakwerk aan te pas gekomen zijn, maar Wennie heeft er inmiddels ook een heleboel profijt van gehad. Tijdens vertellingen kan ze erop terugvallen en ze merkt dat de kinderen dat ook doen.
„Ik zie vaak dat ze achterom kijken als we met het Bijbelverhaal bezig zijn. Vertel je over Pinksteren, dan spieken ze even: Wanneer was dat ook al weer? O ja, Pinksteren komt na het Paasfeest. De ladder van Jakob staat ergens aan het begin van de geschiedenis, de zendingsreizen vind je achteraan. Bij de vertelling over de rede van Stefanus, die begint bij het Oude Testament, werkten ze heel ondersteunend, merkte ik kort geleden.
Laatst ging het vogeltje in de klas dood. Druk dat de kinderen daarmee waren! Ook toen werden de platen erbij gehaald. Het vogeltje was niet in de kerk geweest. De oordeelsdag zou het niet meemaken, nee. Maar in het paradijs waren wel dieren. De desbetreffende platen hangen er dan meteen bij.

Ondersteuning
Volgens Wennie bestond er tot op heden weinig geschikt lesmateriaal op dit gebied. „Voorheen werkte ik wel eens met kleurplaten. De kinderen waren dan druk met netjes kleuren. Daarnaast moesten ze ook nog eens nadenken over de inhoud van die plaat. Dat lukte vaak niet. Ik vond dat dus niet zo geslaagd.
Verder hebben we op school een Amerikaanse versie van flanelbordplaten. Daar was ik ook niet weg van, omdat er veel afbeeldingen tussen zitten van engelen, van de Heere Jezus en van allerlei verschillende personen. Is er een figuur met een blauwe jas die David moet voorstellen en vergis je je een keer door hem als Saul te gebruiken, dan roepen de kinderen meteen: Nee, nee, juf. Dat is David niet, dat is Saul! Ik vind dat een vorm van afleiding, franje. Het gaat immers vooral om de heilsgeschiedenis. Ik zou daarom liever één mensfiguur voor alle verhalen gebruiken. Nu kun je wel kritiek op iets hebben, maar wàt wil je dan? Vandaar dat ik met de platen ben begonnen.

Als je één mensfiguurtje gebruikt dat de ene week David moet voorstellen en dat de andere week opeens Abraham is, vraag je dan niet te veel van kinderen?
„Daarom heb ik op mijn platen uiteindelijk alle mensen weggelaten. Ik schreef alleen namen op in een rondje.
Als voorbeeld neemt Wennie de plaat van het offer van Izak erbij. Meer dan een altaar met daarop een takkenbos is er niet te zien. De rest wordt aan het voorstellingsvermogen van kinderen overgelaten. Dat lijkt niet altijd even eenvoudig, noch voor moeilijk lerende, noch voor jonge kinderen, maar: „De platen dienen slechts ter ondersteuning, benadrukt Wennie. „Ze zijn geen doel, maar middel. Ik vertel erbij. Laatst zei iemand bij wijze van kritiek dat een kind niet elke plaat snapt. Dat is ook niet nodig. Ik wil juist de interactie tussen leerkrachten of ouders en kinderen stimuleren. Daarbij hebben kinderen dan steun aan de platen en ouders aan de teksten. Het werkt echt. Een neefje van mij vertelde thuis nooit iets na van de bijbelvertellingen, maar toen hij de platen had gezien, vertelde hij s avonds een heleboel. De eenvoud van de tekeningen en de heldere kleuren spreken aan.

Boek
Collegas ontdekten dat ook. Ze vonden dat Wennie meer leerkrachten van haar materiaal moest laten profiteren door ze te publiceren in een boek. De directeur van de Rehobothschool raadde haar eveneens aan een uitgever voor haar werk te zoeken. Aanvankelijk aarzelde ze, maar uiteindelijk stapte ze toch naar de Gebroeders Koster in Barneveld.
De platen spraken hen aan en zo zorgde uitgeverij Koster voor een bijzonder mooie, gebonden uitgave waarin elke plaat paginagroot is afgedrukt. Het boek kreeg als titel mee: De Rode Draad. De lijn van de heilshistorie in woord en beeld. Over de paginas heen ligt een rode draad die er zo echt uitziet, dat het lijkt alsof je hem pakken kunt.
Toen de uitgever bepaalde dat elke prent wel vergezeld diende te gaan van een pagina tekst, moest Wennie even slikken. Toch zette ze zich aan het schrijven. „In zes dagen schiep God de hemel en de aarde, zo begint ze bij de eerste plaat in het boek, die van de boom. „Op de zevende dag rustte Hij. En God zag dat alles goed was. Het mooiste van de schepping was de mens; die was naar Gods beeld geschapen. Adam was uit het stof geschapen en Eva werd uit een rib van Adam gemaakt. Zij mochten wonen en werken in het paradijs. En God zag dat alles goed was. Zonder zonde!
Het zesentwintigste vers van psalm 136 onderbreekt de tekst. Het is de bedoeling dat degene die voorleest of vertelt, de geciteerde psalmen met zijn jonge toehoorders zingt: „Geeft den God des hemels eer; Lof zij aller schepslen Heer; Want Zijn gunst alom verspreid, Zal bestaan in eeuwigheid. Dan vervolgt de auteur: „In het paradijs stonden veel bomen...
De sacramenten komen aan het eind van het boek op deze manier ter sprake: „In de kerk kunnen we Gods Woord horen en we kunnen het ook zien. We zien Gods Woord als de dominee de Sacramenten mag bedienen. Er zijn twee Sacramenten: De Heilige Doop en het Heilig Avondmaal. Wanneer een Sacrament wordt bediend, leest de dominee eerst het formulier voor, dat je achterin je psalmboek kunt vinden. In het formulier van de Heilige Doop kun je lezen wat het betekent als je gedoopt bent!

Wezenlijk
Dit slot van het boek vond Wennie aanvankelijk het moeilijkst. Ze wilde niet stoppen met het pinksterfeest en de zendingsreizen, maar zocht naar een mogelijkheid om het kind zelf een plaats te geven in het geheel. De oplossing kwam, toen een vriendin opmerkte dat ze de sacramenten miste. „Toen kwam ik op het idee een hedendaags kerkinterieur te maken: dat is de plek van nu die elk kind herkent en waar het kind onder de middelen komt. De kerk, de doop, het avondmaal, dat komt heel dichtbij. Het was best confronterend dat ik die plaat voor de allerlaatste hing. „Juf, komt er nog maar één plaat? Waarom niet meer? Waarom alleen het laatste oordeel nog? Dan zit ik best verlegen om woorden. Wat je daarmee zeggen wilt, is eigenlijk niet in woorden uit te drukken. Ook niet in platen.
Dat probeer je dan uit te leggen en op zon moment ben je heel wezenlijk bezig. Dan luisteren ze allemaal. Ik heb teruggegrepen op wat er allemaal gebeurd was en ik heb gezegd: Dat weten wij. Wat er nog komt, weten we niet. Dat is ook niet zo belangrijk. Het belangrijkste is immers al vervuld. Alleen wat er tussen jou en de Heere is, doet er nog toe. Toen vielen er stiltes die zinvol waren. Dat zijn momenten waarvan je hoopt dat de Heere Zijn werk wil doen.

Uitnodiging
Behalve het boek zullen als het goed is over een tijdje ook de platen bij Uitgeverij Koster verkrijgbaar zijn. Bovendien heeft Wennie plannen voor het maken van een werkboek.
Eén ding is haar bij het werken aan dit project des te duidelijker geworden: „Wàt je doorgeeft, is ten diepste in geen plaat te vangen. Kijk, een huis kun je tekenen, maar begrippen als zonde, wedergeboorte, genade en gerechtigheid niet. Je kunt er hoogstens een symbool voor zoeken, meer niet. Dat vind ik veelzeggend. Het is wel mijn verantwoordelijkheid om de kinderen erover te vertellen, maar of ze het werkelijk begrijpen of niet, dat is niet aan mij. Dat geldt ook voor de ouders. Deze platen zijn een uitnodiging voor hen om er met hun kinderen over te praten. Dat geldt niet alleen voor ouders of leerkrachten van moeilijk lerende kinderen. Het boek is ook geschikt voor kleuters en basisschoolkinderen. Er wordt bij bijbelvertellingen vaak wat heen en weer gesprongen door de geschiedenis. Dat komt mede doordat leerlingen meestal elk jaar van klas en leerkracht veranderen. Hetzelfde geldt voor de catechisatie. Wij leerden uit Hellenbroek. Die krijg je niet in één jaar uit. Pas op de belijdeniscatechisatie, toen alles nog een keer globaal in één jaar behandeld werd, zag ik iets van de volgorde.
Er is al gezegd: Wennie heeft een kinderbijbel geschreven. Dat vind ik jammer. Mijn boek dient alleen om de verhalen uit de Bijbel of de kinderbijbel te ordenen. Lees je over Gideon? Zoek hem maar eens op, waar zit hij op de lijn? Preekte de dominee over David? Nou, laten we maar eens kijken waar hij ook alweer zit.

De Rode Draad. De lijn van de heilshistorie in woord en beeld telt 55 blz. en kost € 19,90. ISBN: 90 5551 248 6.

Eenvoud siert
G. Klein, directeur Rehobothschool in Ede: „Een bekend spreekwoord luidt: Eenvoud siert. Daarom is dit een sierlijk boek, waarvan de inhoud voor onze leerlingen reeds zijn nut heeft bewezen en nog bewijst. Dit boek laat zien dat de rode draad van de heilshistorie, de inhoud van de christelijke feestdagen, de verkondiging van Gods Woord en de betekenis van de sacramenten met elkaar een eenheid vormen.

Prachtig handvat
W. Visser, directeur Eliëzerscool en Obadjaschool in Zwolle: „Uit de omgang met kinderen (ook met degenen die moeilijk leren) weten we dat zij sterk fragmentarisch met Gods Woord omgaan. Ze missen de rode draad in de verhalen maar al te zeer. Door de opbouw van dit boek hebben ouders en leerkrachten een prachtig handvat om kinderen voor te houden waarom de verhalen over Ruth bijvoorbeeld in de Bijbel staan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen