De moeder van alle DAFs

Het parkeerterrein bij de DAF-fabrieken in Eindhoven is vol. Met DAFs, vanzelfsprekend. Toch staat er maar één nieuwe truck, zo van de lopende band. De andere trekkers en opleggers zijn oud.
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van DAF kwamen ze begin augustus naar Eindhoven. Meer dan 300 DAFs in alle soorten en maten. Trucks, legervoertuigen, verhuiswagens, kiepautos en natuurlijk de beroemde personenautos met variomatische transmissie.
De afdeling Rekwisieten van de Koninklijke Landmacht was met twee heel bijzondere trucks aanwezig: de DAF A40 (de oudste nog rijdende DAF-truck) en de DAF YP104, een vierwielige pantserwagen waarvan er maar één is gemaakt.
De A40 is gestald in Nieuw-Milligen, als onderdeel van de geschiedkundige verzameling van de Technische Dienst der Koninklijke Landmacht. Slechts bij hoge uitzondering komt de oude baas naar buiten.
„Deze A40 is de moeder van alle DAFs, zegt Paddy van der Baan. De journalist bij de Wereldomroep is verzamelaar van historisch militair materieel. Zelf bezit hij onder andere een YP408, „het mooiste product van DAF.
Het infanterievoertuig met de karakteristieke acht wielen is bij de landmacht in gebruik geweest van 1964 tot 1988. Begin jaren negentig zijn bijna alle voertuigen vernietigd. „Een prachtig stuk techniek, vertelt Van der Baan bijna lyrisch. „Hij heeft een laag silhouet en schuin aflopende hoeken. Bij een explosie onder de pantserwagen kan de druk makkelijk weg.

Legerorders
De historie van DAF begint in 1928. Op 1 april van dat jaar richt Hub van Doorne een constructiebedrijfje op dat trappen, schakelkasten en magazijnrekken maakt. De zaken lopen voorspoedig en enkele jaren later wijzigt de naam in van Doornes Aanhangwagen Fabriek, kortweg DAF. Aanhangwagens en opleggers zijn de producten.
De in 1935 voor het terrein ontwikkelde legervoertuig Trado is het begin van de legerorders, die lang de hoofdmoot vormen. In 1936 wordt Hubs broer Wim mede-eigenaar van DAF. De crisisjaren dertig verhinderen niet dat het bedrijfje gestaag groeit. Tijdens de oorlogsjaren wordt ook in Eindhoven voor de Duitse bezetter gefabriceerd.
In 1949 krijgt Van Doornes aanhangwagenfabriek steun van het ministerie van defensie. Daardoor kunnen er zowel militaire voertuigen als vrachtwagens worden ontwikkeld.
Uiteindelijk realiseert Hub van Doorne zijn ultieme droom: een personenauto. De DAF 600 met het pientere pookje is een overweldigend succes op de RAI in 1958.

Vrouwen
Het DAFje doet het goed. De automaat slaat vooral aan bij vrouwen en bejaarden. Als de oprichters met pensioen gaan, komt Van Doornes Automobielfabriek in handen van de oudste zonen van de broers.
De tijd zit echter niet mee en de markt stelt zijn eisen: er zit niets anders op dan samen te werken met vreemden. Begin jaren zeventig wordt het bedrijf gesplitst in DAF Trucks en DAF Car (met Volvo).
Om te kunnen overleven, wordt het DAFje aan de Zweden verkocht. Het familiebedrijf houdt niet langer stand. Van 1976 tot 1991 leeft het allerlaatste DAF-ontwerp door in de Volvo 300-serie.
Maar DAF redt het niet. In 1993 gaat de overgebleven vrachtwagendivisie van DAF failliet om in afgeslankte vorm te kunnen voortbestaan. Het eerste massaontslag in Nederland veroorzaakt grote beroering. Dankzij steun van regering en banken lukt het om DAF Trucks te redden. Toch staan 2500 werknemers op straat.
DAF Trucks lijkt herboren. Maar in 1996 moet het bedrijf toch weer samenwerking zoeken. DAF is dan aantrekkelijk genoeg voor de Amerikaanse truckgigant Paccar; de DAF-aandelen worden met winst verkocht. Wat resteert, is de trots van de Nederlandse naam DAF op de vrachtwagens die de fabriek in Eindhoven verlaten.

Boek
En een boek. Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van DAF verscheen begin augustus het boek DAF 7-strepers. Auteur Hans Stoovelaar beschrijft daarin de productie van de oer-DAF-trucks. Tal van tekeningen en fotos ondersteunen de tekst. De 3- en 5-tons trucks gingen later door het leven als 7-strepers vanwege de karakteristieke zeven strepen op de grille. Het waren zeven verchroomde strips, waarbij de vijfde en zesde strip (van bovenaf gerekend) aan beide zijden ongeveer vijf centimeter doorliepen.
Los meegeleverd werden vier korte verchroomde strips voor het verlengen van de vierde en zevende strip onder en boven de koplampen. Niet alle carrosseriebouwers namen dit DAF-ontwerp over, waardoor er afwijkende neuzen ontstonden.
Vanaf 1951 werden alle chassis met een dieselmotor voorzien van een grille, waarbij de derde verchroomde strip (van bovenaf) voorzien was van de ingeperste tekst diesel.
001
De productie van DAF-vrachtwagens begon na de Tweede Wereldoorlog met financiële hulp van de overheid. Eigenlijk kwam dit geld uit de Verenigde Staten, op grond van het zogenaamde Marshallplan. Dit plan, genoemd naar de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken George C. Marshall, was bedoeld om Europa economisch weer op poten te zetten.
In september 1948 ging de vrachtautofabriek in Eindhoven open. De fabricage was compleet met lopende band op moderne leest geschoeid. Hub van Doorne was dan ook zes weken in Amerika wezen kijken.
De allereerste vrachtauto, met chassisnummer 001, werd in september 1949 geleverd aan de NV Brabantse Destructor in Son. Het ging om een A50 met een Hercules benzinemotor, een zescilinder met 102 paardekrachten.
De prijs van het chassis zonder cabine en zonder reserveband bedroeg 10.750 gulden. Als extra verzorgde DAF de cabine tegen een meerprijs van 1400 gulden.
De wereldprimeur van de DAF-trucks was in januari 1950 te zien op de autotentoonstelling in Brussel. In datzelfde jaar kwam er een nieuwe fabriek aan de Geldropseweg in Eindhoven.
De DAF 5-tonner was volgens Stoovelaar „direct een groot succes. Prijs, kwaliteit, levertijd en service speelden daarbij een rol. „Waarschijnlijk heeft ook de slogan Koopt Nederlandse waar, dan helpen wij elkaar een rol gespeeld in de jaren vijftig, de jaren van wederopbouw van Nederland. Tenslotte spelen emoties een grote rol bij de aanschaf, de DAF-trucks zagen er stoer uit en hadden een lekker motorgeluid. Iedereen wilde wel zon mooie nieuwe DAF-truck hebben en er in rijden.

Sloper
De laatste zogenaamde frontstuurtrucks van de eerste generatie rolden in 1955 van de band. Volgens Stoovelaar zijn er van de oer-truck door DAF in totaal 12.618 geproduceerd. Hiervan gingen er ruim 6500 naar het ministerie van defensie.
Er zijn bijna vijftig jaar na het stopzetten van de productie niet veel 7-strepers meer over. In het DAF-museum zijn er nog enkele te zien.
„Het kan zijn dat ergens op een sloperij of bij een dealer in Nederland, België of elders een truck staat weg te roesten, maar de kans is klein. De mogelijkheid om nog een exemplaar in warme landen als Brazilië, Griekenland of Chili te vinden lijkt groter.
Tot voor enkele jaren lag er op een sloperij in Schaijk een ex-militaire A30 uit 1950. De opbouw was in slechte staat, maar de motor en de achteras waren goed. Liefhebber Van der Baan stelde alles in het werk om de truck te redden. Het mocht niet baten. De A30 belandde uiteindelijk in de oud-ijzer-container.
Joop van de Wateren uit Kaatsheuvel bezit wel een authentieke 7-streper. Hij kocht de truck in oktober 1982 van een autosloper in Brabant. Beide deuren en grille waren in goede staat. De teller stond op 71.000 kilometer. Na enig onderhandelen mocht Van de Wateren de truck voor 600 gulden meenemen.
De A1300 werd in juni 1955 door de gemeente Veldhoven telefonisch bij DAF besteld. Het chassis werd geleverd met een DAF luxe cabine, in grondverf, voor de totaalprijs van 16.200 gulden. De opbouw, een kolkenzuiger, werd in Rotterdam verzorgd. In mei 1956 kon de kolkenzuiger, met het kenteken PN-05-58, door de gemeente Veldhoven in gebruik worden genomen.
In mei 1963 werd het voertuig overgedaan aan de gemeente Budel. In 1970 kwam de kolkenzuiger terecht op de sloperij in Budel-Dorpplein. Een boer kocht in 1977 de tankopbouw om te gebruiken als giertank.

Lievelingsmodel
Van de Wateren demonteerde alles. De cabine werd gezandstraald, het overige plaatwerk vernieuwd. De 7-streeps grille bleek nog in orde. Ook de Perkins-dieselmotor was in goede conditie. Op het chassis werd een houten laadbak met kopschot gemonteerd. In mei 1985, na twee jaar werk, kon de DAF-liefhebber de sleutel omdraaien. De motor liep als een trein.
Van de Wateren is een van de ruim 500 leden van de DAF Oldtimer Truck Club. Hij heeft meer DAFs, maar de 7-streper is zijn lievelingsmodel. Kenners weten de gerestaureerde truck op zijn waarde te schatten. Op festivals en open dagen heeft Van de Wateren alle bekijks.
Voor de foto zet hij zijn bijna vijftig jaar oude truck naast een gloednieuwe DAF-XF. „Ik ben zelf vrachtwagenchauffeur en heb veel op een DAF gereden. Nu ben ik bestraft met een Volvo. Soms kom ik bij mijn werkgever wel eens met de oude DAF voorrijden. We hebben zo weinig Nederlandse auto-industrie meer over. Op dit stukje mogen we best trots zijn, stelt Van de Wateren.
Met het oude beestje mag hij de snelweg op. „Hij liep eerst zeventig. Ik heb m een beetje opgevoerd. Tachtig is een mooie snelheid.

DAF 7-strepers, door Hans Stoovelaar, is een uitgave van Aprilis, Zaltbommel; prijs 29,50 euro; ISBN: 90-5994-003-2.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen