Beren in Noord-Amerika

Het is hartje winter in Alaska. Een ijskoude wind raas over de met sneeuw bedekte toendra en de gevoelstemperatuur is ruim dertig graden onder nul. Onder het sneeuwoppervlak houdt een hoogdrachtige vrouwtjesgrizzlybeer haar winterslaap. De plek waar ze haar slaapplaats heeft gebouwd, koos ze enkele maanden geleden met zorg uit: een niet te steile helling waarin ze zonder instortingsgevaar een slaapkamer kon uitgraven. Met haar buitengewoon krachtige klauwen een vrij makkelijke klus. Nog voordat de eerste sneeuw viel, was de aanstaande moeder al in diepe slaap. Een week later bedekte een dik pak sneeuw de ingang en hielp zo de ijzige kou buiten te houden.

Harde strijd
Enkele dagen later krijgt de kleine winterwoning gezinsuitbreiding: zonder dat de berin het merkt, worden twee jongen geboren. Kleine, kale diertjes die in niets op hun robuuste moeder lijken en niet groter zijn dan een zes weken oud katje. Omdat de jongen zo klein zijn, hebben ze ook niet veel melk nodig en zo kan de slapende moeder, die tijdens de hele winterslaap niets eet of drinkt, langer op haar lichaamsreserves teren. Als het berengezin in mei uit het winterverblijf komt, is moeder sterk vermagerd, maar verder in topconditie. Hoewel de jongen er nu als echte miniatuuruitvoeringen van hun moeder uitzien, missen ze haar kracht en taaiheid. Voor hen begint een harde strijd om het bestaan, die uiteindelijk aan meer dan de helft van de jonge dieren het leven zal kosten. Vaak kan de berin niet voldoende voedsel vinden, waardoor ze onvoldoende melk kan aanmaken. Hierdoor verhongeren veel jongen al binnen het eerste halfjaar. Daarnaast zijn ook de mannetjesberen een groot gevaar voor de jongen. Als ze de kans krijgen, zullen die de jongen zonder pardon doodbijten.

Zalm of bessen
Experts beschouwen grizzlyberen als dezelfde soort als bruine beren. Een bruine beer die langs de kust voorkomt en in de zomer op zalm vist, noemt men gewoon 'bruine beer'. Een bruine beer die in het binnenland leeft, wordt grizzly genoemd. Omdat zalm daar ontbreekt, is het voedsel van een grizzly noodgedwongen voor ruim tachtig procent vegetarisch. Een nogal schrale hap voor deze formidabele roofdieren. Een kustbeer is dan heel wat beter af. Door de vette zalm weegt een kustbeer dan ook vaak het dubbele van een grizzly. Een beetje kustbeer laat de weegschaal al snel op vijfhonderd kilo komen. Met die overvloed is het geen wonder dat kustberen wat relaxter lijken dan de humeuriger grizzly. Om uit hun vegetarische dieet toch nog zoveel mogelijk eiwit en energie te halen, eten grizzly's zoveel mogelijk de voedzaamste planten. De toendraplanten zijn wat compacter en kleiner en bevatten relatief veel voedingsstoffen. Daarom geven grizzly's de voorkeur aan de toendra boven de naaldbossen. De herfst is een waar feest voor beren van het binnenland omdat hun dieet dan aangevuld kan worden met bessen. Ze kunnen er per dag wel een kwart miljoen van verschalken. De overige twintig procent van het dieet bestaat uit karkassen van dieren die de winter niet hebben overleefd, elandkalveren en vooral arctische grondeekhoorns. Hoewel het voor grizzly's moeilijker is om het hoofd boven water te houden dan voor de vette kustberen, zijn grizzly's eigenlijk mooier dan de kustberen. Ze zijn wat ronder en compacter en hun vacht vertoont vaak een schitterende, zilvergrijze glans op de schouders. Dit grizzled voorkomen, zoals de Amerikanen het noemen, heeft de dieren uiteindelijk hun naam gegeven.

Voedselcontainer
Ondanks hun aaibare uiterlijk valt TERDEGE ~ 28 JANUARI 2004 met bruine beren niet te spotten. Maar wie zich aan een aantal simpele basisregels houdt, kan in berenland de tijd van zijn leven hebben. Beren zullen meestal confrontaties met mensen proberen te vermijden. Ze zien ons niet als een smakelijke snack, maar eerder als een bedreiging. Een beer met een prooi of een moeder met jongen zal die verdedigen tegen elk vermeend gevaar, mensen in het bijzonder. Ook wordt bruintje niet graag door mensen verrast. Daarom dragen veel mensen bellen of maken ze op een andere manier lawaai in onoverzichtelijke stukken van berenland. Zo maak je je als mens herkenbaar en kan de beer zich uit de voeten maken. Regel nummer één is echter dat je zorgt dat alle eetbare zaken nooit in de klauwen van beren vallen. Als een beer mensen associeert met voedsel, verliezen ze hun natuurlijke schuwheid en worden ze levensgevaarlijk. Kamperen in berenland vereist dan ook een uiterst zorgvuldige opslag van alle levensmiddelen en andere zaken die beren mogelijk voor voedsel aanzien, bijvoorbeeld tandpasta. Al die zaken in een boom hijsen, is een effectieve manier om het buiten berenbereik te houden want grizzly's zijn slechte klimmers, in tegenstelling tot hun veel kleinere neefje de zwarte beer. De boomloze toendra is echter een moeilijke plek om voedsel buiten bereik van beren te houden. In die gebieden is het daarom essentieel om een zogenaamde bear-proof container mee te nemen. Dit is een stevige PVC-cilinder met een schroefdop, v^aarin eten effectief buiten het bereik van beren blijft, 's Nachts moet die container zo'n honderd meter van de kampeerplaats gelegd worden

Berensnelweg
Hoewel mens en beer in principe goed zouden kunnen samenleven, zijn het jammer genoeg historische aartsvijanden. De kolonisten van Noord-Amerika zagen de dieren als rovers van hun vee en vooral als een gevaar dat het best met een geweer bestreden kon worden. Binnen luttele decennia was meer dan negentig procent van de berenpopulatie uitgeroeid. Deze trend zette door met de bevolkingsgroei. Oorspronkelijk kwamen bruine beren voor in het hele westelijke deel van Noord-Amerika, inclusief Mexico. Nu, ruim honderd jaar later, zijn ze uit Mexico en de meeste staten van de VS verdwenen. Alaska is een spectaculaire uitzondering en herbergt meer dan zeventig procent van alle beren in Noord-Amerika. Ook Canada heeft nog redelijke aantallen bruine beren, vooral langs de kust en in de Canadese Rocky Mountains. Ook de Rocky Mountains van de VS hebben nog enkele kleine berenpopulaties. Ecologen zien dit gebergte nu als een laatste kans om de grizzly in een deel van de VS in redelijke aantallen terug te krijgen. De bergrug bevat de meest imposante landschappen van Noord-Amerika en strekt zich uit van Yellowstone National Park in het zuiden tot bijna in de Canadese Yukon in het noorden. Ecologen proberen dit enorme gebied te beschermen en er één grote berensneïweg van te maken. Hierdoor kunnen de nu versnipperde restpopulaties weer als één grote populatie in dit gebergte leven. Ondanks hun weerbare uiterlijk is de bruine beer een gevoelige soort en de geschiedenis laat zien dat de mens hem zonder grote problemen kan uitroeien. Dit komt omdat bruine beren zich buitengewoon langzaam voortplanten. Een vrouwtjesgrizzly is pas met een jaar of zes vruchtbaar en krijgt maximaal eens in de drie jaar jongen. De sterfte onder de jonge beertjes is ook nog eens erg hoog. Geen wonder dat beren door v^etenschappers als een zeer kwetsbare soort worden gezien. Buiten Noord-Amerika zijn er nog enkele honderden bruine beren in Europa en nog zo'n honderdduizend dieren in Rusland.

Confrontaties
De Rocky Mountains hebben een enorm potentieel om de Noord- Amerikaanse grizzly te beschermen, maar juist hier zijn de problemen voor de dieren enorm. Jacht en stroperij zijn duidelijke bedreigingen, maar ook toenemende wegen- en stedenbouw zijn bronnen van zorg. Aanwezigheid van mensen is de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de berenpopulaties. Dit komt omdat beren vaak wegtrekken als het te druk wordt, gewoon omdat ze een hekel aan ons hebben. Meer mensen betekent echter ook een grotere kans op vervelende confrontaties tussen mens en beer, bijvoorbeeld een onbedoelde ontmoeting met een berin met jongen. Dit soort confrontaties lopen vrijwel altijd slecht af voor de beer. Onderzoek heeft aangetoond dat in grote delen van Canada meer dan 98 procent van de berensterfte het gevolg van mensenhanden was. Een gevleugelde uitspraak van de nationale- parkenmanagers is dan ook: "Berenmanagement is mensenmanagement". Met andere woorden: als je mensen leert hoe ze zich in berenland moeten gedragen en daarnaast ook de jacht, de stroperij en de aantallen mensen zoveel mogelijk beperkt, komt het met die beren vanzelf wel goed. En als het met de beren goed gaat, vaart de rest van de natuur daar ook wel bij. Beren zijn zo een belangrijke aanwijzing dat het ecosysteem intact is en er een gezond, natuurlijk evenwicht heerst.

Verplichte video
Dat het geven van informatie en de regulering van het aantal mensen in berenland werkt, bewijst Denali National Park in het hart van Alaska. Het parkmanagement verplicht wilderniskampeerders een werkelijk uitstekende interactieve videoopname te bekijken die de kampeerder alle belangrijke aspecten van een verblijf in berenland bijbrengt. Daarnaast is het aantal kampeerders beperkt door een quotumsysteem: het park is opgedeeld in deelgebieden, vaak groter dan een Nederlandse provincie, waar per dag slechts tussen de vijf en tien mensen in mogen. In de meer dan honderd jaar lange geschiedenis van het park is nog nooit een berenaanval met dodelijke afloop voorgekomen en ook het aantal berenincidenten bleef sterk beperkt. Beren en mensen kunnen dus wel degelijk samenleven. Als wij deze schitterende dieren en hun leefgebied respecteren, zullen ook toekomstige generaties zich aan dit symbool van ongerepte wildernis kunnen vergapen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen