Wildspeurtocht op een schietkamp

Als we ons bij de poort gemeld hebben en onze paspoorten hebben ingeleverd, mogen we naar het kantoor van kapitein Koek. Hij is als officier toegevoegd aan de Commandant van het Infanterie Schietkamp Harskamp. Echt zon militair gebouw, strak en saai. Maar als we in de rechte, lange gang lopen, valt ons oog meteen op de vele ingelijste fotos aan de wand. Geen gevechtshandelingen, niet de allernieuwste tanks, maar allemaal fotos van de natuur op de Harskamp. Zeldzame bloemen en planten, bijzondere vlinders, vogels, reptielen en bijna uitgestorven insecten. De meeste fotos blijken gemaakt door kapitein Koek zelf, maar ook zijn collegas lopen met cameras.
Veel Militaire Oefenterreinen zijn vrij toegankelijk voor het publiek als er niet geoefend wordt, maar dat geldt niet voor het schietkamp, vertelt ing. Borgonje, Hoofd Terreintechniek: „De Harskamp is geen oefenterrein, maar een schietterrein, waar met scherp wordt geschoten. Zowel met kleine kogels als met grote granaten. Dat maakt het terrein levensgevaarlijk voor mensen. Er liggen onontplofte granaten in het zand, evenals Duitse munitie uit de Tweede Wereldoorlog. Jaarlijks komen hier uit binnen- en buitenland zon 140.000 schutters oefenen. Dat levert ongeveer zes miljoen patronen op van allerlei soort en omvang. En dat in een gebied van 6 bij 5 kilometer. Wil je daarin ontspannen wandelen?

Afbranden
Vreemden komen daarom maar zelden het terrein op. Voor ons is een dag uitgekozen waarop er veel onderhoud is en er maar weinig schietbanen in gebruik zijn. We gaan met de terreinwagen van kapitein Koek. Er lopen wat asfaltwegen langs de randen van het terrein en we rijden verscheidene kilometers. Net of het gewoon de Veluwe is. Zou het echt wel zo levensgevaarlijk zijn? Koek is resoluut: „We gaan zo meteen van de weg af, het veld in. Onder deze wagen zit een dikke metalen plaat, voor het geval we op munitie stuiten. Die plaat zal de eerste klap kunnen opvangen.
Borgonje vult de kapitein aan: „Deze heide beheren we door ze af te branden. In de winter, met de brandweer erbij. Alternatieven zijn onmogelijk. De heide plaggen is veel te gevaarlijk en met een maaimachine durven we er ook niet overheen.
Heide wordt eens in de acht jaar afgebrand, schrale graslanden jaarlijks. Hierdoor treffen we zeldzame planten en insecten aan. Zo komt een bijna uitgestorven sprinkhaan als de kleine wrattenbijter weer voor op de Oldebroekse heide bij t Harde. Bijzonder is ook de zadelsprinkhaan. Opvallende plantjes op de Harskamp zijn valkruid, heidekartelblad, kleine schorseneer en liggende vleugeltjesbloem.

Mist
Op een hoog punt aangekomen, verlaten we de auto even voor wat sporenonderzoek. De eerste die we zien zijn van een vos. Inmiddels lijkt het wel oudejaarsnacht. Wat een knallen. Koek en Borgonje geven elke knal een naam: „Dat is antitankgeschut M136. „Twee 84 millimeter granaten. „Een mitrailleur. Bij bepaalde oefeningen wordt soms vanuit helikopters geschoten.
Langzaam maar zeker verstomt het schieten en als we weer in de auto zitten, komt
de ene na de andere melding via de zender van de kapitein binnen. De boodschappen hebben dezelfde strekking. Op de schietbanen waar nog geoefend wordt, stopt men ermee want de mist valt neer over de Harskamp. Dit betekent ook dat we niet meer zien dan twee reeën. We gaan terug naar de kazerne en bekijken op de grote kaart waar we precies geweest zijn.
De beheerders vertellen dat er veel edelherten zijn in de Harskamp. Tellingen wijzen op minstens vijftig exemplaren. Er zijn ook meer dan vijftig wilde zwijnen. Behoorlijk veel voor zon betrekkelijk klein gebied. De wildstand wordt op peil gehouden door de Wildbeheereenheid van de Midden-Veluwe. Een moeilijke taak: de jagers hebben maar enkele uren per dag de tijd en ook voor hen is het terrein gevaarlijk.
„Heel zelden wordt een hert of zwijn geraakt tijdens een schietoefening, vertelt Borgonje. „Als het gebeurt, worden de kadavers opgeruimd door de vossen, varkens, raven, roofvogels en dassen.

Sneeuwlandschap
Tussen Kerst en Oud en Nieuw, als er niet wordt geoefend, staan we weer op de Harskamp, nu met terreinbeheerder Varkevisser. We ontwaren een stil en sprookjesachtig sneeuwlandschap. Nooit eerder zag ik zoveel hoefafdrukken bij elkaar. „Daar achter die bult staan de edelherten bij elkaar, horen we van Varkevisser. „Dat is hun vaste plek in de dekking van het bos. Maar wij laten ze met rust. Ze komen weinig in contact met mensen en zijn daardoor bijzonder schuw.
Toch is het wonderlijk dat het wild zo welig tiert op een schietterrein. Varkevisser heeft daar wel een aantal verklaringen voor: „Vooral de afwezigheid van de mens is van groot belang voor het wild. Die duizenden soldaten die hier op de schietbanen oefenen, komen alleen maar op de schietbanen aan de rand van het terrein. Het onveilige terrein achter de schietbanen is ook voor hen verboden gebied. Herten en zwijnen wennen aan geluiden langs bijvoorbeeld een spoorlijn of snelweg. Ook van de knallen van geweren en mortieren schrikken ze niet. Als wij rustig langs rijden, blijven de herten staan. Zelfs wanneer we stoppen en de motor laten draaien, gebeurt er niets. Pas als we het raampje of het portier openen, komen ze in beweging.
En dan staat daar opeens zon reusachtig edelhert. Helemaal alleen. Na een paar seconden bedenktijd neemt hij het zekere voor het onzekere, draait zich om en verdwijnt in het bos. Varkevisser: „Ik heb wel eens een roedel van dertig herten bij elkaar gezien die hier de weg overstaken.

Maatregelen
We passeren een hoge heuvel die zo glad en rechtlijnig is, dat hij wel aangelegd lijkt. „Dat is ook zo, beaamt Varkevisser. „Het is een kogelvanger van zand. In het verlengde van de heuvel ligt een schietbaan met doelen. Die doelen zijn allemaal elektronisch te bedienen. Die komen zo maar opeens uit de grond of verschuiven een paar meter. De hoge heuvel achter die doelen moet de missers opvangen.
Van tijd tot tijd wordt de bovenste zandlaag van de kogelvanger zorgvuldig schoongezeefd. Andere gebieden proberen we schoon te maken met speciale kogelzoekers. We vinden natuurlijk lang niet alles en je moet er niet aan denken dat kinderen blindvangers zouden vinden en meenemen. Maar wat voor de mens levensgevaarlijk is, is voor flora en fauna een ideale leefomstandigheid. Gelukkig heeft Defensie ook terreinen die wel opengesteld zijn voor het publiek.

Militaire terreinen
Het Ministerie van Defensie heeft in Nederland ongeveer 30.000 hectare terrein in beheer. Twintig jaar geleden was dat zelfs 50.000 hectare. Maar het leger werd kleiner, kazernes werden gesloten en defensieterreinen afgestoten. Er zijn nu tachtig militaire oefenterreinen, vliegvelden en havens.
Van de militaire terreinen bestaat 10.000 hectare uit bos en 7500 hectare uit heide, vooral op de Veluwe. Grasland is goed voor 4500 hectare en in de duinen is 1500 hectare in gebruik bij het leger. Gebouwen, plantsoenen en dergelijke beslaan de resterende ruimte.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen