Gekrioel in de paddenpoel

Bij vochtig weer en een temperatuur van liefst boven de 7 graden, eind februari of begin maart, verlaten padden hun overwinteringsplaats. Tussen zonsondergang en ongeveer elf uur s avonds trekken ze richting hun geboortewater. Dat is nogal een reis voor deze kleine dieren; de afstand kan namelijk wel enkele kilometers bedragen. Padden lopen gemiddeld zon 50 meter per uur, dus ze zijn wel even onderweg. Daarbij moeten ze gevaarlijke wegen oversteken, waar ze in hun tempo al snel tien minuten over doen. Elk jaar worden enorm veel padden doodgereden. Gelukkig zijn er ook veel mensen die voorzichtig eromheen rijden of de padden gewoon helpen oversteken, zodat veel exemplaren het voortplantingswater veilig bereiken.

Concurrentie
Onderweg klimt het mannetje op de rug van het vrouwtje en hij laat haar niet meer los. Soms is een afkeerroep te horen, wanneer een mannetje door een ander mannetje omklemd wordt. De paarvorming vindt onderweg naar het water dus al plaats. Het valt op dat er veel meer mannetjes in het water zijn dan vrouwtjes. Het valt niet mee voor een mannetje om een vrouwtje te vinden dat verkering met hem wil. De concurrentie is groot. Doordat de mannetjes eerder geslachtsrijp zijn dan de vrouwtjes komen er ook meer mannetjes naar het voortplantingswater. Vrouwtjes zijn geslachtsrijp op vierjarige leeftijd, mannetjes zijn dat wanneer ze drie jaar zijn. Tot die tijd komen ze doorgaans ook niet naar het water toe, maar blijven ze op het land. Een alleenstaand mannetje moet dus maar hopen dat er een vrouwtje het water in komt dat haar partner onderweg nog niet heeft ontmoet.
De vrouwtjes verlaten het water direct nadat de eitjes zijn afgezet, de mannetjes daarentegen blijven nog in de poel. Dat is ook een reden voor de overvloed aan mannetjes in het water

Omklemde vingers
Van de overvloed aan mannetjes zijn wij zelf getuige, in een ven op de Veluwe. Voorzichtig waden we met de onderwatercamera door het ven, er goed op lettend waar we onze voeten neerzetten. Overal zien we elkaar omklemmende padden, hangend aan waterplanten. Sommige zijn bezig de eieren te leggen; twee snoeren met eieren worden aan de waterplanten opgehangen. Deze waterplanten hebben ze niet alleen nodig voor het afzetten van de eieren, ze vormen straks een goede schuilplaats voor de larven (dikkopjes). Andere padden zitten op de bodem.
Er zijn natuurlijk ook vrijgezelle mannetjes, die naarstig op zoek zijn naar een vrouwtje. Soms vergist een mannetje zich en klemt hij zich vast aan een ander mannetje, dat dit niet zo weet te waarderen. Andere mannetjes komen nieuwsgierig op de camera af zwemmen en klemmen zich vervolgens stevig vast aan onze vingers. De voorpoten van de pad zijn sterk ontwikkeld. Van het mannetje zijn ze ook wat dikker dan van het vrouwtje, zodat hij haar in de paartijd goed kan vasthouden. Dat kan hij inderdaad erg goed, merken we. De padden die zich aan onze vingers vastklemmen, moeten we echt met klem verzoeken ons weer los te laten. Sorry, jongen, ik ben geen vrouwtjespad.

Lange snoeren
Padden zien wellicht niet zo heel goed; ze lijken alles te omklemmen wat beweegt. Ook vergissen ze zich wel eens in de soort. Verschillende soorten maken gebruik van hetzelfde voortplantingswater. We zien bijvoorbeeld een mannetjespad een vrouwtjesheikikker omklemmen.
Gelukkig gaat het voor het merendeel goed, het ziet zwart van de eiersnoeren in het ven en overal om ons heen worden er nog snoeren bij gelegd. De eiersnoeren zijn soms 3 tot 4 meter lang en kunnen 2000 tot 8000 eitjes bevatten. De eitjes zijn 1,5 tot 2 mm groot en worden in keurige rijen geordend. De pad is een van de weinige amfibieën in Nederland die zich succesvol kunnen voortplanten in visrijke wateren. Want zowel de larven als de volwassen padden scheiden gifstoffen af via de huid, waardoor de vissen ze liever mijden.
Straks in mei zien we weer zwermen dikkopjes (of donderkopjes) in het ondiepe water. Hun voedsel bestaat uit wieren. Als hun voorpootjes ontwikkeld zijn en de staart verdwenen is, verlaten ze het water. Dat zal zon beetje in juni zijn; dan zien we kleine padjes aan de oevers van het water. Wat later vertrekken ook zij naar hoger gelegen gebieden, om doorgaans pas weer naar het geboortewater terug te keren als ze zelf geslachtsrijp zijn.

Niet kieskeurig
De pad is niet zo afhankelijk van het water, buiten de voortplantingsperiode om. Het is een landdier, dat op land een solitair leven leidt.
Wat zijn biotoop betreft, is hij niet heel erg kieskeurig. Bossen, tuinen, parken en velden, ze zijn allemaal geschikt. Zachte grond is voor de pad belangrijk, daar kan hij zich lekker ingraven onder bijvoorbeeld steenhopen. Als die nog zijn overgroeid met bodembedekkers en plantensoorten, zodat er een klimaat ontstaat met slakken en insecten, dan is de pad tevreden.
Overdag verblijft de pad meestal in zijn holletje in de grond, of onder objecten als een steen of houtstronk. Gedurende de schemering en de nacht jaagt hij op insecten, slakken, regenwormen en spinnen. Eigenlijk op alles wat beweegt en kleiner is dan hijzelf. Met zijn uitklapbare tong vangt hij de prooi. Het slikken is nog een verhaal apart: de pad laat zijn oogbollen draaien; die draaiing zorgt ervoor dat het voedsel de slokdarm wordt binnengewerkt.
Bij warm weer is een pad een levendig dier, bij koud weer is hij sloom. In de winter gaat hij in winterslaap.

Beschermd dier
Voor padden liggen vele gevaren op de loer. Van nature zouden ze wel 40 jaar kunnen worden, wordt er gezegd. Vrouwtjes worden echter zelden ouder dan 6 en mannetjes zelden ouder dan 5 jaar. Vaak maken ze maar eenmaal de paartijd mee. Dit komt door de vele vijanden, zoals de vos, egel, bunzing en blauwe reiger. Ook de bos- en de steenuil hebben de pad op hun menukaart.
Helaas is de mens net zo goed een grote bedreiging. Verzuring, vermesting en verdroging van paaiplaatsen komen de voortplanting niet ten goede. Verkeer en verstoring van de rust zijn twee andere grote bedreigingen.
Jammer genoeg is rustverstoring bij de wateren heel moeilijk te bestrijden. Kikkervisjes vangen hebben we in onze jeugd misschien zelf ook gedaan, maar dat is bij wet verboden. Iedereen die, hoe goed bedoelend ook, kikkerdril of paddensnoeren weghaalt om in een aquarium het groeistadium te volgen, is in overtreding. De pad is een beschermd dier, dat we niet mogen verstoren. Gelukkig kunnen we langs het water ook voldoende van het proces waarnemen en zien dat de pad geen glibberig vies dier is, maar juist een heel leuk dier. Hij heeft prachtige oranje ogen met een mooie horizontale pupil. Padden hebben ook een heel leuk bol, wit buikje met gemarmerde vlekjes erop.
Heeft de pad alle gevaren getrotseerd, dan ontwaakt hij nu zon beetje weer uit zijn winterslaap, en begint voor hem opnieuw het gekrioel in de paddenpoel...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen