Gerlof Harkema: „Ik kan niet aanzien dat die dingen bij het oud ijzer komen''

Op de boerderij woont Gerlof Harkema niet meer, maar het land omringt hem aan alle kanten. Zijn huisje naast de oprijlaan naar Piloersemaborg ziet uit op vette klei, opgeploegd tot de einder. De inwoner van het Groningse Den Ham vindt het een ideale plek. Vooral sinds hij de loods van een loonbedrijf kon overnemen, aan de overkant van de weg, voor zijn omvangrijke verzameling.
Zijn zoons stelden meer dan eens vast dat de oude Harkemas een tik hebben. Doorsnee boeren waren het in ieder geval niet. De oudste repareerde orgels, Albert bouwde achter zijn boerderij een kerkje, Gerlof was altijd in de weer met zijn verzameling. „De landbouwmachines werden steeds moderner, de trekker verdrong de paarden, maar ik kon er niet toe komen om dat oude spul weg te doen. Ik had er onbewust een beetje gevoel voor. Dat is uitgegroeid van kwaad tot erger. Het begon met machines en gereedschap van mezelf. Later krijg je mensen die zeggen: Is dit soms ook wat voor jou? Mensen van overal weg. Dat gaat van mond tot mond. Het is nooit de bedoeling geweest om zo veel bij elkaar te zetten, maar ik kan moeilijk nee zeggen. Ik kan niet aanzien dat die dingen bij het oud ijzer komen.

Gevoel
Nadat hij met de boerderij was gestopt, kon hij de verzameling op Piloersemaborg stallen. „In de periode dat ik daar weg moest, kwam die loods te koop en was ik het heertje. Ik ben er jaren bezig geweest om alles te ontroesten en te verven. Toen ik nog boerde, kwam het daar niet van.
Direct achter de deur staat een rij trekkers. „Deze Ferguson TED 20, uit 1951, start op benzine. Als hij op temperatuur is, schakelt hij over op petroleum. Je moet hem starten met de versnellingspook. Hoe is het mogelijk, hè. Aan de McCormick is de Groningse boer met bijzondere banden verbonden. „Dat was mijn eerste trekker. Drie cylinder, 24 PK.
Na de trekkers volgen werktuigen uit de tijd dat de Groningse boeren nog met paarden werkten: een tuigkar, een wipkar, zaaimachines, een aardappellichter, een bietenlichter, een oude ploeg, hooischudders van allerlei soort, zaadschoners, een dorsmachine, een aardappelpoter, graanontsmetters... „
Moet je toch zien, hoe gek zon ding draait. Je gooide er zaaizaad in, ontsmettingsmiddel erbij, en dan maar zwengelen. Van sommige attributen is de herkomst duidelijk door een naamplaatje. „T. Vonck en Zonen, landbouwwerktuigen Kloosterburen. Telefoon 10. Geen kengetal, gewoon 10. Dat is knap oud, hè.

Vakmanschap
De verzameling illustreert de technologische voortgang in de agrarische sector. Voorkeur heeft Harkema niet. „Ik vind alles even interessant. Van elk object wil ik het merk, het type en de leeftijd weten. Bij oude boeren kom je vaak verder dan bij musea, de kennis van de mensen daar valt tegen.
In het volgende compartiment van de loods domineren houten landbouwwagens, sleeën en koetsen. Vooraan staat een model van de door broer Albert ontwikkelde roterende melkstal, ertegenover een vlasrepelbank en een karnton uit 1835. Een oude melkkar draagt een collectie melkbussen en teemsen van teloorgegane melkfabrieken. „Van alle fabrieken in de omgeving wil ik een bus hebben.
Schappen tegen de wand dragen zuurkoolvaten, petroleumstellen, kolenkitten, oliekannen, lampetstellen, weckflessen... Een landbouwwagen uit 1965 doet dienst als opslag voor kleingoed, meest handgesmeed. „Moet je deze sleutels toch eens zien, hoe mooi. Zuiver smidswerk. Daar zit valmanschap in. Echt vakmanschap. De kwaliteit is veel beter dan die van het latere fabriekswerk.

Werkplaats
In zijn werkplaats, achter het tweede compartiment van de loods, restaureert de gepensioneerde veehouder de aangeleverde objecten. Desnoods maakt hij van drie incomplete één complete. Weg gaat er niets. „Dat lukt me gewoon niet. Hij kan moeilijk inschatten hoe veel tijd hij wekelijks in zijn verzameling steekt. „Dat gaat geruisloos, hè. Kijk, nu ben ik met deze mestkar bezig. Er moet een nieuwe bodem in, daarna verf ik hem. Die dorsmachine erachter komt uit Hannover. Daar moet ook nog heel wat aan gebeuren.
Naast de deur die toegang biedt tot het derde compartiment hangt de lijfspreuk van Harkema. Verveling is een ander woord voor luiheid. Er is zo veel te doen. Zeker voor een verzamelaar van oude landbouwwerktuigen. Arresleeën, houten kruiwagens, weegschalen met gewichten, een balans uit 1745, schaven en een doos met vierkante spijkers, timmermansgereedschap en rijtuiglampen, zichten en zeisen, bietenkoppensnijders en aardappelstekers, alles vraagt zn onderhoud

Oud ijzer
De Groninger wil zijn levenswerk geen museum noemen. „Dat klinkt me te voornaam. Het is een verzameling, die mensen op aanvraag kunnen bekijken. Het zijn vooral gepensioneerde akkerbouwers die van die mogelijkheid gebruik maken. „Die worden helemaal lyrisch als ze door de loods lopen. Zij hebben hiermee gewerkt.
Soms tobt hij over de toekomst van de collectie. „Je kunt moeilijk tegen de kinderen zeggen: Jullie moeten dit in stand houden. Zij hebben die tik niet en vragen me soms: Wat wil je straks met al dat oud ijzer? Misschien dat de museumboerderij Welgelegen in Leens er wat mee kan. Daar heb ik veel contact mee. Maar ja, die hébben al heel veel.
Het kan ook zijn dat de zoons er over een paar jaar anders tegenaan gaan kijken. Als je jong bent, heb je zakelijke idealen. Dat was bij mij ook zo. Word je ouder, dan ga je de dingen anders zien. Deze schoentjes heb ik van de kleinkinderen gehad. Die kwamen ze op zolder tegen en hebben ze bij mij gebracht. Opa bewaart alles. Ik heb ze een beetje opgeknapt er hier neergezet. Voor mij hebben ze waarde!

Naam: Gerlof Klaas Harkema Leeftijd: 79 Functie: gepensioneerd veehouder Woonplaats: Den Ham (Groningen) Verzamelt: sinds dertig jaar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen