Een eeuwenoud dilemma

Dat het gezin er weer een kind bij kreeg, was bij Karel Verhulst thuis niet vreemd. Het gebeurde pakweg om de anderhalf jaar. Bij het hoe en waarom stond hij nooit stil. Het kindertal was door God beschikt, meer wist hij er niet van. Tot tijdens een biologieles op de middelbare school de voortplanting aan de orde kwam. „Dat was een enorme schok voor me. Tot dat moment wist ik echt niets. Dat is geen goede zaak. Je hebt gevoelens die je niet kunt plaatsen, wat een stuk onzekerheid geeft. Ik verwijt dat mn ouders niet, want bij hen thuis ging het net zo, maar het is een gemiste kans als je je kinderen op dit gebied maar laat dwalen.
Nadat hij verkering had gekregen met Ingrid, ontdekte hij hoe groen hij nog steeds was. „Op een dag was ze heel beroerd. Toen ik vroeg wat eraan scheelde, zei ze dat ze ongesteld was. Daar had ik als achttienjarige nog nooit van gehoord. Ingrid onthulde het geheim, zonder schroom maar wel met verbazing over zo veel onwetendheid. „Mijn moeder heeft ons al vroeg voorgelicht.
Met een jaar traden ze in het huwelijk, omdat Ingrid zwanger was. Karel kan het niet los zien van zijn achtergrond. „Omdat ik nooit enige voorlichting heb gehad, kon ik mezelf niet in de hand houden. Het onbekende trekt. Ik heb er nooit spijt van gehad dat we jong zijn getrouwd, wel van de wijze waarop het ging.

Bewaren
Siem en Carola Wahlbrinck gingen beter voorbereid hun huwelijk in. Voor hun trouwdag, eind september 2008, begonnen ze al aan een cursus Natural Family Planning (NFP). Siem, die opgroeide in een hervormd gezin in Brakel, kreeg van huis uit mee dat het gebruik van voorbehoedsmiddelen een christen niet past. „Verder was seksualiteit een taboe. Achteraf bezien had wat meer uitleg en voorlichting geen kwaad gekund. Omdat mijn ouders er niet over spraken, had ik ook niet de moed om er vragen over te stellen.
Carola groeide op in een zeer open gezin, waar ook seksualiteit vrijuit werd besproken. „Mijn ouders hadden geen moeite met het gebruik van voorbehoedsmiddelen, zolang die maar niet abortief zijn. Ze zien het als middelen waarmee God een bepaalde verantwoordelijkheid aan mensen geeft.
De doktersassistente, die naast haar werk godsdienst-pastoraal werk aan de Christelijke Hogeschool Ede studeert, had al jong vastomlijnde ideeën over het vinden van een levensgezel, seksualiteit en gezinsvorming. „Ik wilde alleen verkering met iemand die ik al beter had leren kennen. Het moment was daar toen ze op bijbelschool De Wittenberg in Zeist Siem Wahlbrinck ontmoette. „Je leefde daar onder hetzelfde dak. In aparte kamertjes, maar de ruimte om s avonds naar elkaar toe te gaan, is er. Dan moet je duidelijke afspraken maken. De geslachtsgemeenschap wilden we bewaren voor het huwelijk. De eerste drie maanden hebben we elkaar ook niet gezoend. Als je je op lichamelijk gebied te snel geeft, kan dat heel veel stuk maken wanneer de verkering geen stand houdt

Zelfbeheersing
In de verkeringsperiode spraken ze ook al over de situatie na het huwelijk. „Trouwen is één, van elkaar blijven houden is twee, weet Siem. „Wil je liefde voor elkaar houden, dan moet je daar gericht aan werken. Zo hebben wij in onze verkeringstijd samen De vijf talen van de liefde gelezen. Dat was voor ons heel nuttig. Carola is een gevoelsmens, ik ben rationeel. Dat geeft ook een andere wijze van het uiten van je liefde.
Het besluit om een NFP-cursus te volgen, kwam voort uit Carolas weerstand tegen het gebruik van de pil. „Daarmee blokkeer je je hele hormonale cyclus. Daar heb ik grote moeite mee. Er zijn meiden die graag een cyclus zouden willen, maar die niet hebben. Zou ik de mijne dan stilzetten omdat het me goed uitkomt? Zolang er geen medische noodzaak is, kan ik de pil voor mijn gevoel niet slikken. Een bijkomend voordeel van de natuurlijke methode om een zwangerschap te voorkomen, is voor Siem dat die ook betrokkenheid en zelfbeheersing van de man vraagt. „Je bent er samen heel bewust mee bezig.
Het jonge echtpaar stelde voor zichzelf vast dat het niet wenselijk is dat er tijdens de studie van Carola al een kindje wordt geboren. „De kennis die God ons op dit gebied heeft gegeven, mag je op een verantwoorde manier gebruiken, vindt Siem.
„Maar dat betekent niet dat een kind voor ons niet welkom is, vult Carola aan. „Word ik toch zwanger, dan is het goed. Daar zit onze moeite met de term gezinsplanning. Elk kind dat wordt geboren, moet weten dat het gewenst was.

Voorkomen
Bij Karel en Ingrid kwam anderhalf jaar na de geboorte van de oudste dochter het tweede kind ter wereld. Tussendoor had Ingrid een miskraam. „Ik besefte dat het zo niet kon doorgaan en ben mn lichaam in de gaten gaan houden, zodat we een volgende zwangerschap konden uitstellen. Nu weet ik dat ik het op een te simpele manier deed. Bovendien ben ik heel makkelijk. Je moet het heel secuur doen, anders werkt het niet.
Karel kon zich prima vinden in periodieke onthouding. „Het belang van Ingrid staat bij mij voorop. Als zij een volgende zwangerschap nog niet of niet meer aan kan, moeten we zien te voorkomen dat ze in verwachting raakt. Kinderen zijn een geschenk van de Heere, maar dat sluit het gebruik van je verstand niet uit. De makkelijkste manier is het gebruik van de pil, maar daar zijn wij principieel op tegen. Tenzij er echt een medische reden is.
„De Heere heeft de vrouw niet zon mooie cyclus gegeven om die buiten werking te stellen, motiveert Ingrid. „Het verbaast ons altijd weer als we zien hoe makkelijk ook in de gereformeerde gezindte naar de pil wordt gegrepen. Vaak staan mensen er zelf niet echt achter, maar het is de makkelijkste oplossing. Of een noodoplossing, omdat het niet langer zo kan doorgaan.

Bedoeling
Het echtpaar, lid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, gebruikte jarenlang een testapparaat waarmee Ingrid het hormoongehalte in haar ochtendurine bepaalde. „Als het groene lampje brandde, kon je gemeenschap hebben. De betrouwbaarheid ervan bleek minder groot dan de fabrikant suggereerde. „We zijn blij met al onze kinderen, maar de laatste zwangerschap was volgens dat apparaatje onmogelijk.
Voor Karel blijft gezinsvorming een lastig punt. „Als je de Bijbel leest, kom je er niet goed uit. Lea was met zeven kinderen heel vruchtbaar. Hoe zat dat, denk ik dan. Waarschijnlijk werd de vruchtbaarheid sterk geremd door het langdurig geven van borstvoeding op de oorspronkelijke manier: voeden op vraag. Dat kwam naar voren tijdens de cursus Natural Family Planning die we vorig jaar hebben gevolgd. Dat hadden we al veel eerder moeten doen. Het mooie van deze methode is, dat die van beiden een inspanning vraagt. En je maakt gebruik van de mogelijkheden die de Heere zelf in de schepping heeft gelegd.
Net als Siem en Carola Wahlbrinck nemen ze nooit de term gezinsplanning in de mond. Zou Ingrid toch weer zwanger raken, dan is het goed. Tegelijk erkent ze dat het gezin voor haar gevoel compleet is. „Ik ben echt van s morgens vroeg tot s avonds laat bezig. Dat vind ik helemaal niet erg, maar je moet het wel aan kunnen. In meerdere gezinnen om ons heen zien we het ernstig mis gaan. Dat kan volgens ons niet Gods bedoeling zijn.

Spanning
Als ze vijftien jaar vooruit denkt, ziet Carola Wahlbrinck zich als moeder van vier kinderen. „Ik denk door de situatie waarin ik ben opgegroeid. Wij hadden thuis ook vier kinderen, het was heel gezellig, mn moeder had voor elk kind tijd en aandacht. Dat vind ik heel belangrijk. Maar het is niet zo dat wij vooraf al strak de omvang van ons gezin willen bepalen. Het is ons verlangen om afhankelijk van God te leven. Een kind is voor ons een cadeau van God.
Toch blijft het een zoeken naar de juiste invulling daarvan. „We zijn niet als robots geschapen, God geeft ons verantwoordelijkheid voor ons handelen. Tegelijkertijd moet je je niet mee laten voeren door de mentaliteit in onze maatschappij, om je leven heel krampachtig in eigen hand te houden. De spanning tussen Gods voorzienigheid en je eigen verantwoordelijkheid bestaat op veel terreinen, maar op het gebied van de gezinsvorming op een bijzondere manier.
Voor de doktersassistente is wel duidelijk dat een snelle opeenvolging van kinderen
geen scheppingsgegeven is. „Bij de oorspronkelijke wijze van voeden was een vrouw na de geboorte van een kind een paar jaar onvruchtbaar. Daarmee gaf God zelf een soort voorbehoedsmiddel. Dat deed Hij niet voor niets. Hij weet wat het voor een vrouw betekent om een kind te krijgen.

Karel en Ingrid komen onder schuilnaam aan het woord, uit privé-overwegingen.

Huisarts Teus Dorresteijn: „Dit is geen onderwerp voor algemene uitspraken vanaf de kansel
In zijn advisering over gezinsvorming stelt huisarts Teus Dorresteijn zich voorzichtig op. Persoonlijk ziet hij geen principieel verschil tussen periodieke onthouding en een niet-abortief voorbehoedsmiddel. „In beide gevallen ben je regelend bezig. Het principiële verschil wordt bepaald door de motivatie erachter.

Sinds 1990 is Teus Dorresteijn, zelf vader van zeven kinderen, huisarts in het behoudende Ederveen. Zijn voorganger deed er amper bevallingen meer, de nieuwe dokter nam het werk in de kraamkamer weer enthousiast ter hand. „Het hoort voor mij bij de integrale huisartsenzorg, van de wieg tot het graf.

Hoort daar ook voorlichting over gezinsvorming bij?
„Het is gebruikelijk dat je dit onderwerp in ieder geval bij de nacontrole, zes weken na de bevalling, aan de orde stelt. Ik vraag de vrouw of ze alweer ongesteld is geweest en of er nog zaken zijn die ze graag wil bespreken. De een is daar heel open in, bij anderen merk je een bepaalde aarzeling. Dan pols ik wat het probleem is. Vaak gaat het om vrouwen die kort na elkaar verscheidene kinderen hebben gekregen en voor wie het steeds moeilijker wordt om de kar te trekken. Ze beseffen dat het zo niet kan doorgaan, maar weten niet waar ze goed aan doen. Wat mag nou wel en wat niet? Dat is voor veel echtparen een worsteling.

Hoe staat het met de feitelijke kennis op dit gebied?
„Die is in het algemeen wel aanwezig. Het punt voor mensen uit behoudende kringen is of ze mógen ingrijpen in de vruchtbaarheid en, zo ja, op welke wijze.

Wat is uw concrete advies als ze uw mening vragen?
„Wanneer vrouwen aangeven dat ze het niet meer redden, de relatie met hun man onder druk komt te staan en het gezin dreigt te ontsporen, breng ik naar voren dat we ook op dit gebied onze verantwoordelijkheid hebben en gebruik mogen maken van de middelen die er zijn. Al blijft de keus uiteindelijk aan hen zelf. Als ze het gevoel hebben door het gebruik van een voorbehoedsmiddel hun geweten geweld aan te doen, zal ik het niet opdringen.

Is er een principieel verschil tussen periodieke onthouding en een niet-abortief voorbehoedsmiddel?
„Nee, in beide gevallen ben je regelend bezig, om een volgende zwangerschap uit te stellen. Het principiële verschil wordt bepaald door de motivatie erachter. Natural Family Planning kan een prima methode zijn, maar is niet voor alle echtparen de oplossing. Een vrouw hoeft maar wat grieperig te zijn of last te hebben van afscheiding, en de temperatuurmeting en het slijmonderzoek zijn al niet meer betrouwbaar. Ik waardeer de gedachte achter NFP, maar de consulentes geven mijns inziens wel eens een te positief beeld.

Hoe steekhoudend is de gedachte dat de anti-conceptiepil abortief kan werken?
„Dat is een misvatting. De pil remt de ovulatie. Wanneer die remming onvoldoende is, bijvoorbeeld bij buikgriep, kan een ongestoorde zwangerschap optreden. Wel heeft de pil soms lichamelijke bijwerkingen en bij langdurig gebruik ook risicos die het condoom en NFP niet hebben. In mijn voorlichting breng ik de voor- en nadelen van de verschillende methoden zo eerlijk mogelijk naar voren

Tachtig procent van de achterban van Terdege vindt het gebruik van voorbehoedsmiddelen legitiem, ook als er geen medische reden is. Verbaast u dat?
„Nee, dat had ik wel verwacht. Wat is overigens een medische reden? Voor mij is dat ook een dreigende overspannenheid van de vrouw. Ik denk dat een groot deel van de geënquêteerden bij deze vraag heeft gedacht aan het gebruik van een voorbehoedsmiddel om een rustperiode tussen twee zwangerschappen te creëren.

Hebt u de indruk dat het voorbehoedsmiddel vaak met een bezwaard gemoed wordt gebruikt?
„In de rechterflank van de gereformeerde gezindte zeker. Binnen ons eigen huwelijk hebben we gezinsvorming ook als een spanningsveld ervaren. Kinderen zijn een erfdeel van de Heere. Als je ingrijpt in de vruchtbaarheid, lijkt het of je aangeeft: Voorlopig hoef ik dit erfdeel even niet. Daar moet je goede redenen voor hebben.

Voor veel reformatorische predikanten is dat reden om voorbehoedsmiddelen af te wijzen?
„Ik begrijp hun angst voor afglijden naar gemakzucht en egocentrisme, maar het is volgens mij geen onderwerp voor algemene uitspraken vanaf de kansel. Elke situatie is anders. In het algemeen zie je dat ambtsdragers sneller naar voren brengen dat bij verzwaring van de last de Heere ook de kracht kan geven om die te dragen. Dat is honderd procent waar, maar als huisarts zie je ook dat het geen vanzelfsprekendheid is. Als er kort na elkaar kinderen komen, gaat het soms niét goed. Dat maakt je insteek wat anders.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen