Een praam vol groenten

Een leuk spelletje: wie kan in een minuut de meeste groenten opschrijven? Volgens officiële lijsten zijn er wel 150 soorten. Maar als je bekijkt welke groenten je in een bepaalde maand vooral eet, is die lijst veel korter.
Komen er ook groenten voor in de Bijbel? Jacob kookte linzenmoes, maar er waren wel twintig soorten linzen. Het volk Israël in de woestijn miste de komkommers, de pompoenen, het look, de ajuinen en het knoflook van Egypte. In 2 Koningen 4:38 lezen we dat Elisa in tijd van hongersnood toch „een pot moes op tafel zette. In het boek Voedsel in de tijd van de Bijbel (uitg. De Banier) staat het recept van Elisas kalebasmoes.
Wat valt onder groenten en wat onder fruit? Het is maar hoe je het benadert. Je kunt bijvoorbeeld uitgaan van de groeiwijze, of de culinaire mogelijkheden. In 1893 sprak het Amerikaanse Hooggerechtshof uit dat een tomaat groente is. De zaak was aangespannen in verband met belastingen (hoog of laag tarief).
Eet dagelijks 300 tot 400 gram groenten, adviseren voedingsdeskundigen. Groenten bevatten niet alleen vitaminen, maar ook calcium, ijzer, magnesium, selenium en koper.

Veiling
Groenten worden niet meer verhandeld via de veiling. De groothandel en de grote winkelketens maken zelf afspraken met kwekers in binnen- en buitenland. Dat is het gevolg van de veeleisende consument. Die wil bloemkool in maanden dat we het zelf niet kunnen leveren.
Noord-Holland, de provincie van de groenten, kent een indrukwekkende geschiedenis. In de Middeleeuwen was het er vooral moerassig en onherbergzaam. Monniken uit Egmond lieten een lange dijk aanleggen. Een mooie verbindingsweg en tegelijk een soort waterkering.
Met de veeteelt ging het niet best. Noodgedwongen werd hier en daar een stukje land ontgonnen. Men groef er een sloot omheen voor de afwatering en gooide de opgegraven grond op het akkertje. Daardoor kwam dat wat hoger te liggen en tot ieders verrassing bleek het nog vruchtbare slib te zijn ook. Men kon wat groenten gaan verbouwen, meestal voor eigen gebruik.
Rond 1700 verdween de meeste veeteelt en schakelde men over op akkerbouw. Er kwamen steeds meer akker-eilandjes. Daaraan dankt het gebied zijn naam: het Rijk der Duizend Eilanden. Het waren er op een gegeven moment wel 10.000. De grond was zo vruchtbaar dat er twee teelten per seizoen geoogst konden worden. De tuinder ging naar zijn land met een platte praam, waarop hij ook zn paard en het tuinbouwgereedschap meenam. De waterweg is nog steeds dé weg.
Eerst verkochten de tuinders zelf hun groenten aan schippers en handelaren. In 1887 werd de eerste veiling bij afslag gehouden. Rond de pramen met groenten dromden de handelaren samen. Daar werden de partijen verkocht aan de koper die het eerst „Mijn riep, terwijl de afslager de prijs telkens een beetje liet zakken. Als twee kopers tegelijk „Mijn riepen, kon er forse onenigheid ontstaan.
Vanaf 1903 werd de afslager gedeeltelijk vervangen door een klok. Kopers konden „Mijn roepen via een knopje op hun bankje. In 1912 was het huidige veilinggebouw voltooid. Tot 1973 werd er de Broeker Veiling gehouden. De veilinghistorie komt nu in Museum Broeker Veiling tot leven.

Langedijker muizen
De klok in het museum geeft aan dat de veiling pas over een uur begint en de rondvaart over twee uur. Maar als je de kassa voorbij bent, zie je al de vlonders en steigers langs de boten. En dat alles overdekt. Oud en jong gaan er meteen op af. Op de schuiten liggen bekende en onbekende groenten. Al lopend leer je heel wat over groenten en veilingen.
Tegen de tijd dat de veiling begint, gaan alle bezoekers naar het veilinglokaal. Ze nemen plaats in de bankjes van de handelaren, die zich aan weerszijden van het water bevinden, en bestuderen de rode knop voor zich op tafel. Een in West-Fries kostuum gehulde dame legt uit wat er gaat gebeuren. Een praam met diverse soorten groenten komt langszij en de veiling gaat beginnen. Officieel, met de klok. Wie drukt op het juiste moment en gaat met een paar bloemkolen, een zak uien of een paar kilo appels naar huis? Natuurlijk eerst de prijs betalen, die je tenslotte zelf bepaald hebt. Wie heeft meegedaan, weet voortaan mee te praten over veilen, afmijnen, de afslager en de veilingklok.
Ook de rondvaart door het Rijk van de Duizend Eilanden is leerzaam. Nog nooit zag je zoveel groentetuinen bij elkaar. Trek er gerust een dag voor uit. Want na veiling en rondvaart wil je ook nog in het museum rondkijken. In het buitenmuseum zie je de echte Langedijker muizen: bijzonder vroege aardappels. Daarnaast worden er allerlei bekende en onbekende groenten verbouwd, Zoals schorseneren en pastinaak.

Informatie
Museum Broeker Veiling, geopend van 23 maart tot 31 oktober, omvat
een veiling-in-bedrijf, expositie, rondvaart, winkel en restaurant.
Adres: Museumweg 2, 1721 BW Broek op Langedijk.
Entree (incl. rondvaart): € 10,75; kinderen 3-14 jaar € 5,95; pas 65+/CJP € 9,20; MJK € 4,00.

www.broekerveiling.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen