Een IQ van 123!

Niels start het schooljaar in de vwo-brugklas. Na een bar slecht kerstrapport stapt hij over op havo. Met huiswerk houdt hij zich nauwelijks bezig. Zeker nu het zomer wordt. Voetbal staat op nummer één. Ook werkt hij graag buiten. School is een ramp voor Niels. Van de contacten geniet hij, maar met theorie en boeken heeft hij niets. Zijn cijfers zijn zo laag, dat hij niet over gaat naar havo-2. Wat nu? Zijn ouders en docenten zijn het roerend met elkaar eens: blijven zitten is de enige optie. „Hij moet het maar voelen. Die jongen heeft nota bene een IQ van 123!
Blijven zitten in klas 1 wil Niels absoluut niet. Dat zou betekenen dat hij nog een jaar langer op school zit. „Dat nooit. Wat is er mis mee als ik naar het vmbo ga?!

Intelligent
Het is dus niet alleen maar leuk als je intelligent bent. Toch leeft in veel mensen het verlangen om een hoge intelligentie te hebben. Of om intelligent gevonden te worden. Echter, het systeem om intelligentiequotiënten (IQ) te berekenen, zit nu eenmaal zo in elkaar dat niet iedereen even hoog uitkomt. Bovendien heeft onze Schepper het zo gewild dat niet iedereen met dezelfde gaven geboren wordt. Ongeveer de helft van de mensen heeft een gemiddeld IQ. Dat wil zeggen: een IQ tussen 90 en 110. Veel jongeren met een gemiddeld IQ volgen het vmbo.
Iemand met een IQ boven 120 valt bij sommige indelingen onder de categorie begaafd. Ruim 2 procent van de bevolking scoort zelfs boven 130. Dit wordt hoogbegaafdheid genoemd. Zo heeft ook ruim 2 procent van de bevolking een IQ lager dan 70. Dan spreekt men van een verstandelijke beperking. Soms krijgen mensen de schrik te pakken als ze bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg de uitslag van een intelligentietest krijgen. Daar spreekt men al van zwakbegaafdheid bij een IQ lager dan 85. Je zult maar zwakbegaafd genoemd worden, terwijl je gewoon een vmbo-diploma haalt...
Zou het niet eenvoudiger zijn om af te spreken dat we voortaan alleen spreken over gemiddelde, benedengemiddelde en bovengemiddelde intelligentie? De ene helft van de bevolking heeft een gemiddeld IQ, de beide laatste categorieën omvatten dan de andere helft van de bevolking.
Alle IQ-indelingen die gebruikt worden, hebben zeker een functie. Bijvoorbeeld als hulpmiddel bij het bepalen van het onderwijsniveau van leerlingen. Toch is het schrikbarend hoeveel waarde wij hechten aan dat ene getal. In het onderwijs, de hulpverlening en de gezinnen zitten we soms vast in een denksysteem dat jongens als Niels tekortdoet.

Te veel aan je hoofd
Hoe zit het met die intelligentie van Niels? Met een IQ van 123 zou hij goed het vwo moeten aankunnen. Daar zitten zelfs leerlingen met een IQ van 110. Toch blijkt hij dit niet aan te kunnen. Voor een orthopedagoog ligt hier een uitdaging: hoe komt het dat Niels het niet redt?
Misschien is Niels een echte doener. Mag hij dat zijn? Of zijn er binnen zijn intelligentie grote schommelingen? Als het profiel onevenwichtig is, is het niet zinvol het totaal-IQ als maatstaf te nemen.
Of heeft Niels te veel andere dingen aan zijn hoofd? De relatie tussen zijn ouders onderling is misschien zo slecht, dat huiswerk doen in dat sfeerloze huis niet haalbaar is.
En zou Niels op een andere intelligentietest ook een IQ van 123 behalen? Niet iedere test meet namelijk hetzelfde. Hoe betrouwbaar is de afgenomen test eigenlijk? Al is het een betrouwbare, individueel afgenomen test, dan nog moeten we de beperking onder ogen zien. Een gemeten IQ van 123 betekent dat slechts met 95% zekerheid gezegd kan worden dat het werkelijke IQ van Niels tussen 114 en 129 ligt. Dus ook 5% kans dat het onder 114 of boven 129 ligt.
Vervolgens de cruciale vraag: Wat wil Niels zelf eigenlijk? Hoe ziet hij zijn toekomst? Het scheelt voor een puber zoveel of hij zelf hierin een keuze maakt. Niels is een jongen met veel mogelijkheden. De plannen waar hij zelf achter staat, die zullen een goede kans van slagen hebben.
Wat nodig is, is het inzicht dat zelfs de meest betrouwbare intelligentietest grote beperkingen in zich heeft. Het totaalplaatje van een leerling moet zoveel mogelijk betrokken worden in het denken en beslissen over hem of haar. De werkwijze van toelatingscommissies is helaas wel eens anders. Die commissies zijn weer afhankelijk van beslissingen van de overheid. Jammer dat de waarde van een ooit vastgesteld totaal-IQ van een persoon soms zo overschat wordt.

Talenten
„Maar je moet je talenten toch gebruiken. Niels kan het best, hij doet het gewoon niet! Dat hij het niet doet, is duidelijk. Of hij het best kan, dat is de vraag. Op grond van die ene intelligentiemeting van dat ene moment zou hij het moeten kunnen. We mogen echter niet zomaar aannemen dat hij het dan ook daadwerkelijk kan. Een intelligentietest meet slechts een klein deel van de capaciteiten, namelijk de vaardigheid in het oplossen van denkproblemen. Niet hoe goed Niels is met huiswerk.
Succes is absoluut niet alleen afhankelijk van intelligentie. Een minder intelligent meisje kan soms met veel ijver een havo-diploma halen. Haar schoolvorderingen zijn hoger dan men op grond van haar intelligentie zou verwachten. Een jongen met een IQ van 78 is misschien niet in staat zijn vmbo-diploma te halen, maar met behulp van praktische en sociale vaardigheden kan hij later eventueel een bedrijfje starten. Ook Niels kan het ver schoppen in de maatschappij, als hij maar terechtkomt daar waar hij op zn plek is. De plaats waar zijn talenten tot ontplooiing kunnen komen.

De auteur is orthopedagoog, Driestar educatief.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen